Overactieve blaas

Een overactieve blaas is een aandoening die het gevolg is van een plotselinge, onvrijwillige samentrekking van de spieren in de wand van de urineblaas. Een overactieve blaas zorgt voor een plotselinge en niet te stoppen behoefte om te urineren, dit kan ook gebeuren hoewel de blaas slechts een kleine hoeveelheid urine bevat.

Iemand die problemen heeft met een overactieve blaas kan zich al snel schamen voor dit probleem. Vaak gaan mensen die hier last van hebben zich isoleren, en het kan zelfs voor beperkingen zorgen bij het werk en/of die persoon ’s sociale leven.

Het goede nieuws is echter dat een korte evaluatie kan bepalen of er een oorzaak is voor de symptomen van een overactieve blaas. De beschikbare behandelingen kunnen problemen met een overactieve blaas sterk verminderen of zelfs compleet wegnemen.

Wat is het precies?

Overactieve blaas wordt ook wel aandrangincontinentie genoemd en is een vorm van urinaire incontinentie (het ongewild verliezen van urine). Een andere, veel voorkomende vorm van urine-incontinentie is stressincontinentie. In tegenstelling tot wat mensen denken heeft dit niet met mentale stress te maken maar wordt dit veroorzaakt door anatomische zwaktes in de structuren die er normaal voor zorgen dat de blaas niet lekt.

Over het algemeen komen deze problemen met urine-incontinentie vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Hoewel het op elke leeftijd een probleem kan worden komt een overactieve blaas vooral voor bij oudere volwassenen. Naar schatting hebben ongeveer 11 procent van Nederlandse volwassenen last van een overactieve blaas. Echter, het aantal mensen dat lijdt aan een overactieve blaas is waarschijnlijk veel groter. De reden hierachter is omdat veel mensen met een overactieve blaas niet om hulp vragen. Sommige mensen worden al snel in verlegenheid gebracht met deze problemen.

Veel mensen weten niet hoe ze met hun huisarts moeten beginnen over de symptomen van een overactieve blaas.

Weer andere mensen vragen hun huisarts niet om hulp bij een overactieve blaas omdat ze denken dat het één van de symptomen van ouder worden is. Het is belangrijk dat mensen goed weten dat een overactieve blaas niet moet worden beschouwd als een normaal onderdeel van het ouder worden.

Wat zijn de oorzaken van een overactieve blaas?

Een overactieve blaas wordt meestal veroorzaakt door de samentrekking van de blaasspieren, dit zorgt ervoor dat iemand onverwacht moet plassen. Een overactieve blaas is vooral een probleem van de zenuwen en spieren van de blaas. De detrusorspier is één van de belangrijkste spieren van de blaas.

De samentrekking van deze spier als reactie op het vullen van de blaas met urine is één van de stappen van het normale urineerproces.

De samentrekking en ontspanning van de detrusorspier wordt door ons zenuwstelsel bepaald. Ongeveer 300 cc urine in de blaas kan een signaal van de zenuw naar de blaasspieren sturen, hierdoor weet die persoon dat het tijd is om te urineren. De vrijwillige controle van de sluitspieren in de opening van de blaas zorgen ervoor dat we de urine normaal gesproken veel langer in de blaas kunnen houden, bijvoorbeeld wanneer we tijd hebben om naar het toilet te gaan.

[pullquote]In een normale volwassen blaas kan tot wel 600 cc urine worden opgenomen.[/pullquote]

Een overactieve blaas is doorgaans het resultaat van een onjuiste samentrekking van de detrusorspier, ongeacht de hoeveelheid urine. Er zijn verschillende algemene afwijkingen van het zenuwstelsel die zorgen voor een overactieve blaas. Dit zijn een paar van de bekendste:

• Dwarslaesie
• Beroertes
• De ziekte van Parkinson
• Dementie
• Multiple sclerose
• Diabetische neuropathie

Er zijn ook oorzaken van een overactieve blaas met een normaal zenuwstelsel. Zo kunnen urineweginfecties, blaasstenen of blaastumoren ook voor overactiviteit van de detrusorspier zorgen, dit zorgt weer voor problemen met een overactieve blaas. Soms is er geen duidelijke oorzaak van een overactieve blaas die door dokteren kan worden achterhaald. Op dat moment spreken we over een idiopathische overactieve blaas.

Wat zijn de symptomen van een overactieve blaas?

De symptomen van een overactieve blaas zijn vaak moeten urineren, het gevoel hebben dat je nodig moet urineren, nycturie (urineren in het midden van de nacht), en drangincontinentie. Zoals al eerder besproken kan een overactieve blaas leiden tot ernstige sociale, psychologische, fysieke en seksuele problemen.

Ik herhaal het nog een keer, deze symptomen zijn geen normaal onderdeel van het ouder worden.

Hoe wordt een overactieve blaas vastgesteld?

Het nauwkeurig bekijken van de medische voorgeschiedenis van de patiënt en rekening houden met de symptomen die verband houden met een overactieve blaas zijn erg belangrijk.

Bijvoorbeeld, midden in de nacht minstens drie keer wakker worden om te urineren, verhoogde urinaire frequentie (minstens acht keer per dag urineren), urinaire urgentie en urine- incontinentie zijn de belangrijke aanwijzingen bij het evalueren van een eventuele overactieve blaas.

Naast een algemeen lichamelijk onderzoek is een bekken-examen bij vrouwen (om eventuele atrofie, ontstekingen, of infecties vast te stellen) en een prostaatonderzoek bij mannen (om grootte, gevoeligheid, textuur, en massa vast te stellen) nuttig bij het uitsluiten van andere bijdragende problemen.

Soms wordt een urine analyse (om eventuele infecties te identificeren) en urine cytologie (zoeken naar kankercellen in de blaas ) aangeraden bij de evaluatie van urine-incontinentie en een overactieve blaas. Ook kan ultrasound worden gebruikt om de hoeveelheid urine die in de blaas wordt achtergelaten na het urineren te meten.

Dit kan aanvullende informatie geven over de oorzaak van de urine-incontinentie (obstructie van de urinestroom, zwakke blaasspier etc.)

Wat zijn de behandelingen voor een overactieve blaas?

Gelukkig is er genoeg te doen om eventuele problemen met een overactieve blaas te verminderen. De volgende drie zijn de behandelingen die het vaakst worden gebruikt:

• Gedragstherapie – Veranderingen in de levensstijl, beter bekent als "gedragsmatige technieken." Dit is vaak de eerste behandeling voor mensen met een overactieve blaas. Bij gedragstherapie maken mensen die last hebben van een overactieve blaas een aantal wijzigingen in de manier waarop ze elk dag weer leven.

Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat ze hun dieet veranderen of minder cafeïne, alcohol en sterk gekruid voedsel binnenkrijgen. Het is mogelijk dat de zorgverlener vraagt om een ‘dagboek' om er zo achter te komen hoe vaak iemand moet urineren en wanneer. Gedragsveranderingen kunnen onder meer betekenen dat mensen op vaste tijden gedurende de dag naar het toilet gaan.

Het kan ook betekenen dat ze bepaalde oefeningen doen om hun blaasspier te ontspannen. De meeste patiënten zullen niet alle symptomen van een overactieve blaas kunnen oplossen met veranderingen in hun levensstijl. Echter, veel mensen hebben duidelijk minder klachten naar het doorvoeren van deze veranderingen.

• Medicijnen – Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar om de blaasspier te ontspannen en ervoor te zorgen dat deze zich niet tijdens de verkeerde momenten samentrekt. Sommige van deze medicijnen worden oraal genomen terwijl andere geneesmiddelen via een gel of zelfklevende pleister de huid binnen trekken. Het is mogelijk om alleen medicijnen te gebruiken of medicijnen te gebruiken samen met gedragstherapie.

• Neuromodulatie therapie – Deze behandelingen leveren onschadelijke elektrische impulsen naar de zenuwen, hierdoor zorgen ze ervoor dat ze de manier waarop de zenuwen werken veranderen. Specialisten maken vaak enkel gebruik van deze vorm van therapie wanneer bij patiënten zowel medicijnen of gedragstherapieën niet goed genoeg werken. Soms hebben patiënten ook ernstige bijwerkingen van medicijnen, waardoor neuromodulatie therapie soms de enige optie is.

• Botox-injecties – Een ietwat nieuw idee en zeker een beetje controversieel. Sommige deskundigen denken dat de injecties van botulinetoxine, beter bekend als Botox, patiënten die niet op andere behandelingen reageren zouden kunnen helpen. De injecties in de blaasspier kunnen ervoor zorgen dat deze spier zich niet zo vaak onbedoeld aanspant.

Wat kun je nu doen over een overactieve blaas te voorkomen

Er zijn eenvoudige stappen die mensen nu zouden kunnen doorvoeren in hun leven die de symptomen van een overactieve blaas kunnen verminderen. Zo kan bijvoorbeeld het drinken van cafeïne urine urgentie verergeren. Daarnaast is cafeïne (potentieel) irriterend voor de blaas. Logischerwijs betekent dit dat het verminderen van de cafeïne inname sommige symptomen van een overactieve blaas zou kunnen verminderen.

Sommige deskundigen wijzen erop dat het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen zoals chocolade, stevig gekruid eten, alcohol, koolzuurhoudende frisdranken en noten nuttig zijn bij het voorkomen van de symptomen van een overactieve blaas.

Weer andere specialisten raden mensen met een overactieve blaas het aan om hun inname van vezels in het dieet te verhogen. Het beperken van de dagelijkse vochtinname kan ook helpen om de frequentie van urineren te verminderen.

Daarnaast zorgt overgewicht voor meer druk op de blaas, ook hierdoor kunnen problemen met urineren toenemen. Hierdoor kan gewichtsverlies ook helpen met urine-incontinentie.