Alles over histamine

Mensen die last hebben van bepaalde allergieën hebben wel eens van histamine gehoord. Vaak horen mensen dat histamine verantwoordelijk is voor de vervelende symptomen waar ze last van hebben. Maar wat is histamine precies? Wat doet het met ons lichaam?

Is het alleen maar vervelend voor mensen met allergieën? In dit artikel ga ik nader in op het onderwerp histamine.

De standaard definitie van histamine

Als we naar de standaard definitie kijken dan is histamine een chemische neurotransmitter die door het lichaam wordt aangemaakt tijdens een allergische reactie. De meest herkenbare symptomen van de aanmaak van histamine zijn irritatie van de huid, neus, keel en longen. Denk hierbij aan jeuk, roodheid, opzwelling, huiduitslag, hoesten, en slijm in de keel. Deze irritatie is vaak een reactie op verschillende allergenen: insectenbeten of daadwerkelijk irriterende stoffen zoals stofdeeltjes of voedselallergieën of intoleranties.

Deze reacties zijn onderdeel van de ontstekingsreactie van ons lichaam. Dit maakt een belangrijk deel uit van ons immuunsysteem. Het heeft ook verschillende andere functies: histamine helpt bij het reguleren van de fysiologische functie in de darmen, helpt ons om onze slaap goed te regelen en helpt bij onze seksuele respons.

Histamine als neurotransmitter

Een neurotransmitter is een chemische stof die wordt doorgegeven tussen neuronen in het zenuwstelsel. Als een neuron moleculen vrijgeeft van een chemische neurotransmitter dan passeert het de zogenoemde "presynaptische zenuwuiteinde," ook wel het einde van het neuron genoemd. Het gaat via de "synaps" of de ruimte tussen neuronen en wordt uiteindelijk opgenomen door een "receptor" gebied bij de ontvangende neuron. Deze neuron geeft vervolgens de signalen van de neurotransmitter door, en dit zorgt voor een reactie van ons lichaam.

De voortdurende stimulatie van neuronen veroorzaakt reacties in het lichaam die specifiek zijn voor het type neurotransmitter die wordt doorgegeven. Histamine wordt ingedeeld in een groep van neurotransmitters die "Small Molecule Neurotransmitter Stoffen” worden genoemd. Andere neurotransmitters die hier bij horen zijn serotonine, epinefrine (adrenaline) en dopamine.

Histamine bij allergische reacties

Op elk geven moment van de dag is er altijd een kleine hoeveelheid histamine in ons lichaam. Indien er een vreemde stof wordt geïntroduceerd in ons lichaam zoals giftige chemicaliën bij een insectenbeet of een reactie op giftige planten zoals brandnetels dan brengt het lichaam grotere hoeveelheden histamine naar de plek van de infectie. Het doet dit dus om ons lichaam te helpen, maar soms heeft dit het tegenovergestelde effect voor onze gezondheid.

Bij mensen die allergisch zijn voor bepaalde soorten voedsel zoals aardbeien of levensmiddelen die zwavel bevatten kan het lichaam zeer grote hoeveelheden histamine loslaten, dit kan leiden tot shock of kan zelfs dodelijk zijn. Het lichaam kan namelijk niet goed omgaan met grote hoeveelheden histamine.

Om hier mee om te kunnen gaan zal het lichaam epinefrine (adrenaline) aanmaken wanneer we een grote hoeveelheid histamine moeten verwerken. Dit zorgt ervoor dat histamine minder goed werkt in ons lichaam. Maar grote hoeveelheiden adrenaline kunnen leiden tot ongewenste angst- en paniekaanvallen.

Medicijnen zoals Benadryl (Difenhydramine, vaak alleen via Amerikaanse websites te koop) of andere antihistaminica kunnen helpen een bepaalde hoeveelheid histamine uit het lichaam te verwijderen.

Hierdoor worden de symptomen minder. Dit is ook gelijk de reden dat wanneer mensen last hebben van een verkoudheid ze medicijnen moeten nemen die een antihistaminicum bevatten. Dit zorgt voor een verlichten van de opzwelling die het gevolg is van de infectie in de neusholte en het stimuleert het uitscheiden van vloeistof.

Wat is het doel van histamine in allergische reacties?

Een histamine reactie ten opzichte van onze immuunrespons (zowel bij allergische reacties en bij immuunreacties) heeft twee verschillende functies:

• Het veroorzaakt zogenaamde "vasodilatatie". Vasodilatatie treedt op wanneer de spierwanden die onze bloedvaten omringen beginnen te ontspannen. Hierdoor wordt het inwendige deel van het bloedvat verbreed.
• Het veroorzaakt vloeistofsecretie op de plaats van infectie.

Beide reacties zijn een belangrijk onderdeel van de ontstekingsreactie van ons lichaam. Vasodilatatie maakt het gemakkelijker voor onze witte bloedcellen om zich naar de locatie van de infectie te verplaatsen.

Vloeistofsecretie is belangrijk omdat het lichaam zich zo gemakkelijk kan ontdoen van ziekteverwekkers en allergenen.

Wat zijn de effecten van histamine op verschillende weefsels?

Histamine is een molecuul dat wordt opgeslagen in de witte bloedcellen. Deze chemische verbinding speelt een belangrijke rol bij het in werking treden van het immuunsysteem als reactie op binnendringende pathogenen of ziektekiemen. Echter, histamine is ook verantwoordelijk voor allergische reacties wanneer er teveel histamine in ons lichaam vrij komt of wanneer het immuunsysteem overgevoelig is geworden voor deze stof.

Histamine fungeert als een neurotransmitter of chemische boodschapper in de hersenen en stimuleert de productie van maagzuur voor de spijsvertering. Histamine veroorzaakt verschillende reacties in het lichaam (waaronder allergische) reacties, door zijn effecten op verschillende weefsels.

Glad spierweefsel in de longen

Allergische-astma wordt veroorzaakt door een sterke reactie van het immuunsysteem op de verhoogde afscheiding van histamine. Patiënten met allergie-geïnduceerde astma zijn gevoeliger voor histamine-gemedieerde bronchoconstrictie of vernauwing van de gladde spiervoering in de bronchioli van de longen. Histamine veroorzaakt samentrekking, vernauwing, spierkramp en ontstekingen in deze long doorgangen, hierdoor ontstaan problemen met astma. Symptomen van astma zijn onder andere hoesten, piepende ademhaling en benauwdheid.

De slijmvliezen

Histamine zorgt voor angio-oedeem of zwelling in de slijmvliesbekleding van de neus, mond, keel, longen en ons maag-darmkanaal. Deze zwelling treedt op omdat histamine bloedvaten verder opent, hierdoor lekken er bepaalde vloeistoffen naar deze weefsels. Dit gebeurt ook net onder de huid, hierdoor kunnen allergische huidreacties zoals opzwelling, netelroos en jeuk optreden. In de ernstigste allergische reacties kan het zelfs zorgen voor een zwelling in de mond, keel en longen en kan onze ademhaling bemoeilijken of zelfs verhinderen.

Extra veel vloeistofproductie

Histamine verhoogt ook de productie van slijm in de neusgangen en de longen, dit zorgt voor problemen zoals een loopneus, neusverstopping en vocht in de longen. Histamine veroorzaakt afscheidingen die zowel dik als dun zijn (extra dik slijm of de traditionele ‘loopneus’). Dit gebeurt bij allergische reacties omdat histamine zowel H1-en H2-receptoren in het lichaam activeert die dan slijm produceren om de vreemde deeltjes die het lichaam binnendringen tegen te houden.

Maagweefsels

Histamine heeft ook invloed op afscheidingen va de maag. Dit mechanisme omvat de activering van H2-receptoren in de maag die zuur afscheiden. Mede hierdoor werken bepaalde medicijnen die de zuurafscheiding in de maag verlagen om de reactie tussen histamine H2-receptoren te verminderen.

Histamine intolerantie en eten

Histamine is een chemische stof die ook van nature in bepaalde voedingsmiddelen zit. Daarnaast hebben we ook al besproken dat histamine een van de belangrijkste stoffen is die vrijkomt in het lichaam als gevolg van een allergische reactie. Hierdoor krijgen mensen last van de standaard allergiesymptomen zoals jeuk, niezen, piepende ademhaling en opzwelling van de huid.

We hebben allemaal een enzym (diamineoxidase) in ons lichaam waardoor we alle histamine die we opnemen uit histamine-bevattend voedsel afbreken. Wanneer we een levensmiddel eten dat histamine bevat heeft het dus normaal gesproken geen invloed op ons. Echter, sommige mensen hebben simpelweg te weinig van dit enzym. Wanneer je te veel histaminerijk voedsel eet dan kan het zo zijn dat je last krijgt van 'allergie-achtige’ symptomen zoals hoofdpijn, huiduitslag, jeuk, diarree, braken of buikpijn. Dit wordt dan een histamine intolerantie genoemd.

Voedingsmiddelen die bijzonder veel histamine en andere vasoactieve-amines bevatten zijn onder andere:

• Champagne, wijn, bier, appelcider en andere gegiste dranken en sterke drank
• Zuurkool en andere ingemaakte voedingsmiddelen
• Azijn en levensmiddelen waarin azijn verwerkt zit zoals dressings, augurken, mayonaise, ketchup, mosterd
• Tofu en sojasaus
• Parmezaanse kaas en andere kaas
• Worst en overig verwerkt vlees (ham, salami, spek)
• Champignons
• Quorn
• Ingeblikte en gerookte vis (tonijn, zalm, haring) en schaaldieren
• Kant-en-klare salades
• Groenten uit blik
• Gedroogde vruchten, zaden, noten
• Gistextract, gist
• Chocolade, cacao, cola

Bepaalde voedingsmiddelen (zelfs producten die weinig histamine bevatten) kunnen het vrijkomen van histamine stimuleren vanuit de mastcellen in je lichaam (dit is een soort van immuuncel). Deze voedingsmiddelen zijn onder andere:

• Bananen
• Tomaten
• Aardbeien
• Noten
• Pinda's
• Schelpdieren
• Eiwit
• Chocolade
• Pompoen
• Spinazie
• Aubergines
• Avocado
• Papaja
• Kiwi
• Ananas
• Mango
• Framboos
• Mandarijnen
• Grapefruits
• Rode pruimen
• Erwt
• Kruiden

Let wel op dat alle allergietesten die IgE niveaus meten, zoals de huidpriktest en specifieke IgE bloedtesten, deze voedingsmiddelen niet als problematisch zouden zien. Dit komt omdat de reactie op histamine niet wordt veroorzaakt door een IgE voedselallergie, de oorzaak is histamine intolerantie.

Diagnose

De diagnose van histamine intolerantie wordt meestal gemaakt door mensen een paar weken lang een dieet met weinig of geen histamine-bevattende producten te laten eten. Als de symptomen dan verbeteren dan zou het dus logisch zijn dat histamine het probleem is. Bloedtesten die beweren dat ze nuttig zijn bij het meten van histamine hoeveelheden of het niveau van het enzym dat histamine normaal afbreekt zijn niet betrouwbaar gebleken.

De behandeling van histamine intolerantie bestaat uit het vermijden van histaminerijke voedingsmiddelen, maar wel enkel tot de hoeveelheid die nodig is. De hoeveelheid histamine-bevattende voedingsmiddelen die door iemand getolereerd kan worden zal variëren van persoon tot persoon. Het regelmatig innemen van een antihistaminicum is vaak nuttig voor mensen die last hebben van histamine intolerantie.

Het uitsluiten van bepaalde voedingsmiddelen moet altijd worden gevolgd door een periode van herinvoering, hierdoor kan de diagnose van histamine intolerantie worden bevestigd. Als dit niet gebeurd is de kans groot dat de dagelijkse voeding voor die persoon alleen maar beperkter gaat worden. In het slechtste geval kan de keuzes qua voeding ontoereikend worden.

Bronnen

http://ajcn.nutrition.org/content/85/5/1185.full