Bio special deel 2: De voordelen van écht biologisch eten

Bio special deel 1: Wat is biologisch voedsel precies?

De term ‘biologisch’ wordt te pas en te onpas gebruikt door fabrikanten, maar niet alles is waar wat er in de reclames vertelt wordt. Vaak wordt ook zonder de term ‘biologisch’ te gebruiken, toch de indruk gewekt dat het biologisch, of tenminste diervriendelijk, zou zijn. In het vorige deel van deze special over biologisch eten hebben we kunnen zien wat biologisch nu precies inhoudt, zodat we zelf aan de hand van een etiket kunnen zien of een product nu écht biologisch is of niet.

In dit tweede deel gaan we de gezondheidsvoordelen voor de consument onder de loep nemen. Meer betalen voor het welzijn van dier en milieu is een leuk streven, maar wijzelf moeten er ook baat bij hebben. Zo zijn we dan ook wel weer.

Het verschil tussen biologisch en biologisch

In de begindagen van het biologische eten, waren het voornamelijk de kleine, lokale boeren die op een écht biologische manier de producten maakten en daarna via de lokale handel aan de man brachten. De grote supermarktketens en producenten besteedden er nauwelijks aandacht aan, omdat ze dachten dat dit ‘geitewollensokken-gedoe’ commercieel niet interessant zou zijn. Maar in de loop van de tijd is dit sterk gewijzigd.

Al tien jaar op rij stijgt de jaaromzet voor biologische producten, en heeft inmiddels de 1 miljardgrens bereikt. Voor producenten dus een zeer aantrekkelijke markt geworden. Inmiddels zie je van alle grote producenten de meest fantastische bio-producten in de schappen liggen, en tegen aantrekkelijke prijzen.

Natuurlijk kan een grote producent, door het volume, een aantrekkelijker prijs bieden dan de lokale boer, maar er spelen nog meer dingen mee:

De lokale boer, die ooit begonnen is om met hart en ziel een product te leveren die ruim voldoet aan alle eisen van de biologische landbouw, zal een beter bio-product leveren dan de grote producenten. Om zo goedkoop mogelijk te kunnen produceren, maar toch binnen de bio-regels te vallen, zijn de grote producenten constant op zoek naar de grenzen van het toelaatbare.

Als een biologische legkip tussen de 2 en de 4 vierkante meter uitloopruimte moet hebben, zullen de grote producenten volstaan met de 2 meter, terwijl de kleine boeren meer neigen naar de 3 of zelfs de 4 meter uitloopruimte. Onnodig te zeggen dat de eieren van de lokale boer dan meer bio zijn, dan de eieren die goedkoper geleverd worden door één van de vele grote aanbieders via de supermarkten.

VOORBEELD: Heb je wel eens het etiket van biologische melk, geleverd in plastic flessen in de supermarkt, goed bekeken? Om de houdbaarheid zo lang mogelijk te rekken, wordt de biologische melk gesteriliseerd. Dit houdt in dat alle mogelijke bacteriën op een temperatuur van meer dan 100 graden worden gedood. Op zich prima, maar ook de meeste voedingsstoffen die de reden zijn om melk te drinken, worden gedood. Uiteindelijk hou je dus een product over die niks meer te maken heeft met het beginsel van gezondheid (zie deel 1 van deze special). Ik heb bij de supermarkt gezocht naar biologische melk die gepasteuriseerd is (De meeste bacteriën worden gedood bij 40 graden Celsius, en de melk is beperkter houdbaar) maar tot op heden nog niet gevonden. Vreemd genoeg valt dit toch onder de noemer ‘bio’. Ok, de beesten zullen het prima gehad hebben, maar de mogelijke voordelen voor de consument worden door het sterilisatieproces volledig teniet gedaan.

EKO-Keurmerk

Als je meer wilt weten over dit proces van steriliseren en pasteuriseren, verwijs ik je naar een andere special over zuivelproducten. (link naar de special over zuivelproducten!) Lees in deze special ook eens over het verschil tussen roomboter en margarine. Bedenk je daarna nog eens als je in de winkel bio-margarine koopt. IJzersterke marketing, maar weinig tot geen meerwaarde voor de consument. Terwijl je natuurlijk wel de hoofdprijs neertelt voor dit soort bio-producten!

Om zeker te zijn dat de aangeboden producten ook écht biologisch zijn, en niet alleen maar de indruk wekken, kun je letten op bepaalde keurmerken zoals bijvoorbeeld het EU-keurmerk en het EKO-keurmerk. Meer hierover in deel 3 van deze special.

Er is intussen een keiharde strijd om de consument gaande, tussen de lokale boer en de grote producenten. Zoals in al dit soort zaken, wint degene met het grootste reclame- en marketingbudget. Wij, als consument, kunnen hier wel iets aan veranderen door kritisch de etiketten te lezen of, nog beter, gewoon je zuivelproducten of vlees te kopen bij een lokale boer of bij een coöperatie van lokale boeren.

Hiermee ben je zeker van een goed product, én je helpt de kleine boer in de strijd tegen de miljoenen verslindende reclamecampagnes van de grote producenten, die voor een deel ook nog eens op de grens van misleiding liggen.

Ok, we weten nu het verschil tussen biologische- en écht biologische producten. We weten inmiddels dat de natuur, het milieu en de dieren sterk profiteren van deze landbouwmethode, maar wat zijn nu de (gezondheids-) voordelen voor de consument?

Is biologisch gezonder dan niet-biologisch?

Dit is een vraag wat al jaren gesteld wordt door de consument. Gelukkig is er al veel onderzoek naar gedaan in binnen- en buitenland. Maar ondanks al deze onderzoeken door de beste wetenschappers, zijn de meningen over de gezondheidsvoordelen nog steeds verdeeld. Het is niet zo zeer het resultaat van de onderzoeken wat verdeeldheid zaait onder de onderzoekers, maar tot op heden is de discussie nog steeds gefocust op de te gebruiken onderzoeksmethode en de te gebruiken definities om een eenduidig resultaat te krijgen. Ondanks dit verschil in mening, stapelen de bewijzen zich wel steeds meer op dat biologische producten inderdaad gezonder zijn dan hun niet-biologische tegenhangers.

Uit een aantal onderzoeken is gebleken dat het gehalte aan vitamine C hoger is, maar ook hierin is weer een discussie want dit gehalte is afhankelijk van het seizoen en de weersomstandigheden. Het resultaat is dus verschillend als je het onderzoek in de lente uitvoert, of aan het einde van de zomer.

Toch kun je een aantal heel logische conclusies trekken over het eindproduct, naar aanleiding van de beginselen van de biologische landbouw. Deze conclusies worden ook steeds vaker onderschreven door de wetenschap:

• Restanten diergeneesmiddelen

In biologische producten zitten nagenoeg geen, of helemaal geen, restanten van diergeneesmiddelen. De boeren die de beginselen van de biologische landbouw volgen, gebruiken nooit structureel diergeneesmiddelen. Ook wachten ze langer voordat een dier behandeld wordt, gemolken wordt of geslacht wordt.

• Restanten bestrijdingsmiddelen

Biologische boeren gebruiken geen synthetische- en/of chemische bestrijdingsmiddelen. Daardoor zal je nooit restanten van deze bestrijdingsmiddelen in en op een biologisch product vinden. Op deze manier krijg jij, als consument, geen restanten van bestrijdingsmiddelen binnen. Onnodig te zeggen dat dit beter is voor je gezondheid.

• Salmonella

Dieren die opgroeien in een biologische omgeving hebben een veel betere natuurlijke afweer tegen ziektes dan dieren in de normale veehouderij. De dieren bouwen deze natuurlijke afweer op doordat ze langer leven en in een langzamer tempo groeien. Op deze manier kunnen ze over bepaalde infecties heen groeien. Een voorbeeld hiervan is de salmonella-bacterie. Door het eten van biologisch vlees is de kans op salmonella besmetting dus veel kleiner dan met producten uit de reguliere veeteelt.

Voordelen van biologisch voor de consument

Laten we eens per productsoort bekijken wat de eventuele voordelen voor jou, als consument, kunnen zijn en wat hieraan ten grondslag ligt:

Biologisch Brood

Biologisch brood wordt op een lagere temperatuur afgebakken, waardoor er minder voedingsstoffen verloren gaan. Bij de normale hogere temperatuur worden veel voedingsstoffen vernietigd. Ook wordt er in biologisch brood weinig tot geen hulpstoffen zoals broodverbeteraar gebruikt. Natuurlijk wordt biologisch brood gemaakt van biologische tarwe, waarbij geen gebruik is gemaakt van bestrijdingsmiddelen en kunstmest.

Biologische Zuivel

Biologische melk bevat meer gezonde omega-3 vetzuren dan normale melk. Deze vetzuren zijn belangrijk voor het immuunsysteem, en helpen bij het tegengaan van allergieën, astma en hart- en vaatziekten. Biologische zuivel is ook helemaal vrij van hormonen en antibiotica, wat vaak toegevoegd wordt aan veevoer. Biologische koeien lopen gewoon lekker buiten, en eten het frisse gras van het land. Altijd beter dan krachtvoer met chemische additieven!

Biologisch Vlees

Ook in biologisch vlees zal je geen groeihormonen en antibiotica aantreffen. Ook wordt er geen gebruik gemaakt van diermeel, waardoor de kans op BSE (de hersenziekte Creutzfeldt-Jacobs) nihil is. Inmiddels is er biologische kip, rundvlees en varkensvlees verkrijgbaar. Biologisch lamsvlees en biologisch kalfsvlees zal je nooit aantreffen, omdat dit tegen het principe ingaat dat er geen vlees verkocht wordt van niet-volwassen dieren.

Biologische Groenten

Wist je dat gewone sla die voorverpakt wordt aangeboden in de supermarkt, eerst gewassen wordt in een mengsel van water en chloor om de sla knapperig te houden? De verpakking wordt, samen met de sla, gevuld met kooldioxide en stikstof voordat deze wordt afgesloten. Lekker (niet) vers dus…

Biologische sla is nooit voorverpakt, en bevat meer vitamines en mineralen dan gewone sla.

Biologisch Fruit

Op normaal fruit wordt regelmatig restanten van pesticiden aangetroffen. Bij het telen van biologisch fruit worden nooit pesticiden gebruikt, dus zal je dit ook nooit aantreffen op het eindproduct.

Biologische Olie

In tegenstelling tot normale olie, wordt biologische olie geproduceerd bij een veel lagere temperatuur waarbij de voedingsstoffen behouden blijven. Als olie met een hoge temperatuur wordt geproduceerd, worden de (gezonde) onverzadigde vetzuren omgezet in (ongezonde) verzadigde vetzuren.

Maar wanneer weet ik zeker dat ik een écht biologisch product koop?

Er zijn verschillende, onafhankelijke, instanties die zich bezighouden met de controle en de certificering van biologische producten, met als doel om de herkenbaarheid van een echt biologisch product voor de consument gemakkelijker te maken. Hoe dit werkt, kun je lezen in deel 3 van deze special over biologische producten.

Klik hieronder om deel 3 te lezen:
Bio special deel 3: De herkenbaarheid van échte biologische producten