De gevaren van vitamine-supplementen

We weten het allemaal: vitaminen zijn noodzakelijk voor ons lichaam. Daarom proberen we gezond te eten, en nemen we voor de zekerheid nog maar een vitamine supplement. Dan zitten we altijd goed, en kan er nooit een tekort ontstaan. Maar wist je dat een overdosis aan bepaalde vitaminen hele ernstige gevolgen kan hebben?

Ook zijn er onderzoeken die aantonen dat kunstmatige vitaminen eigenlijk helemaal niet zo goed zijn voor je lijf.

Wat zijn vitamines precies?

Vitamines zijn bepaalde stoffen die van levensbelang zijn om je lichaam draaiende te houden, met name door de positieve werking op de stofwisseling. Alle vitaminen, op ééntje na, kunnen niet door het lichaam zelf aangemaakt worden, en moeten dus door het voedsel binnenkomen. Er zijn in totaal 13 vitamines bekend, die we allemaal kennen door de toevoeging van een letter, en eventueel een cijfer. Voorbeeld hiervan is vitamine C of vitamine B12.

Die ene uitzondering waar ik net van sprak, is vitamine D. Dit is de enige die het lichaam wél zelf aan kan maken onder invloed van het zonlicht. Het is de huid die het opgevangen zonlicht omzet in vitamine D.

Hoeveel vitaminen hebben we nodig?

Om een idee te geven hoeveel vitamines we van iedere soort dagelijks nodig hebben om goed te kunnen functioneren, is er de ADH in het leven geroepen. ADH staat voor Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid. In deze ADH is een marge ingebouwd, omdat de exacte hoeveelheid meestal ook afhankelijk is van het geslacht en de lichaamsbouw.

Er wordt ook wel eens gesproken over het niveau van Adequate Inneming. Dit is geen gemiddelde, maar een minimale hoeveelheid die je binnen moet krijgen, zonder dat er een tekort ontstaat met alle negatieve bijwerkingen als mogelijk resultaat.

Over het algemeen is de ADH genoeg om geen last te krijgen van tekorten, en kan deze hoeveelheid zonder problemen uit het dagelijkse voedsel gehaald worden, tenminste als je je voedingspatroon een gezonde basis heeft.

En hier wringt heel vaak de schoen. Door een gejaagd leven, nemen we het niet zo nauw met ons eten en bestaat er de mogelijkheid dat er een tekort aan bepaalde vitamines ontstaat. Om dit te compenseren, nemen we dan maar een pilletje met extra vitaminen. Probleem opgelost! Tsja, niet helemaal waar. Lees maar even verder!

2 soorten vitaminen

Om de mogelijke gevaren en risico’s van vitaminesupplementen te kunnen begrijpen, moet ik eerst even een onderscheid maken in de vitaminen. Er bestaan namelijk twee soorten vitaminen:

Water-oplosbare vitaminen

Nagenoeg alle water-oplosbare vitaminen kun je vinden in groenten en fruit. Een uitzondering hierop is de vitamine B12 die onder andere voorkomt in dierlijke producten zoals melk, eieren, vis en vlees. De water-oplosbare vitaminen zijn alle vitaminen B, C en foliumzuur. Er kunnen eigenlijk nooit problemen ontstaan bij een overdosis aan de water-oplosbare vitaminen, omdat het teveel door de nieren wordt afgebroken en het lichaam verlaat door middel van de urine.

Vet-oplosbare vitaminen

Dit is beslist niet het geval bij de vet-oplosbare vitaminen. Deze vitaminen (vitamine A, D, K en E) verlaten het lichaam niet als er een overdosis genomen is, maar worden opgeslagen in het vetweefsel. Het zijn ook juist deze vitaminen die grote problemen kunnen veroorzaken bij een te grote inname.

De gevaren van overdosering

Het zou natuurlijk heel gek zijn als je ‘zomaar’ een potje vitaminepillen in zou nemen, om daarmee een overdosis te veroorzaken. In de meeste gevallen wordt een overdosis veroorzaakt door een normaal eetpatroon, in combinatie met vitaminepillen. In dat geval krijg je toch al genoeg vitaminen binnen, maar toch neem je de pillen om zeker te zijn.

Deze pillen veroorzaken dan de overdosis. Voor water-oplosbare vitaminen hoeft dit geen problemen op te leveren, maar voor de vitaminen A, D, E en K (de vet-oplosbare vitaminen) kan dit wel een probleem vormen. We gaan dit per soort vitamine even verder uitspitten:

Vitamine A

Deze groep vitaminen is erg belangrijk voor je zicht, en speciaal voor je ogen zelf. Vitamine A kun je vinden in fruit, groenten, boter, eigeel en lever. Als je teveel vitamine A binnenkrijgt, kan dit grote beschadigingen aan de lever tot gevolg hebben. Ook kan het osteoporose veroorzaken en kan het misvormingen en miskramen bij baby’s veroorzaken.

Vitamine D

Deze vitamine is de enige die door het lichaam zelf aangemaakt kan worden. Vitamine D is van groot belang voor de welstand van je botten en tanden. Deze vitamine wordt dus door de huid aangemaakt, onder invloed van de zon, maar kun je ook vinden in vis en paddenstoelen. Zodra je teveel vitamine D binnenkrijgt, gaat ook je calciumgehalte in je bloed stijgen. Je kunt dan verward raken, in combinatie met bot-pijn, overgeven en zelfs in combinatie met het falen van je nieren. In de praktijk is het vrijwel onmogelijk om teveel vitamine D binnen te krijgen, dan moet je al denken aan een peuter die een hele pot vitamine D supplementen eet.

Vitamine E

Het is algemeen bekend dat vitamine E goed is voor je hart- en bloedvaten. Je kunt vitamine E vinden in bladgroenten, eieren, vlees en plantaardige olie. De belangrijkste bijwerking bij een overdosering is het gevaar op ongewenste bloedingen.

Vitamine K

Deze vitamine K is in behoorlijke hoeveelheden aanwezig in met name broccoli en spinazie, en speelt een belangrijke rol in de bloedstolling. Gevolgen van een overdosering zijn zeer zeldzaam, maar kan in extreme gevallen leiden tot bloedarmoede en geelzucht.

Het potentiële risico van kunstmatige vitaminen

De meeste vitaminepillen die je in de winkel gewoon kunt kopen, zijn gemaakt uit kunstmatig gefabriceerde vitaminen. Dit is natuurlijk het goedkoopst en snel te fabriceren. Het nadeel van kunstmatige vitaminen is het feit dat deze chemisch gezien wel op de originele vitamine lijken, maar zich anders in het lichaam gaan gedragen.

Kunstmatige vitaminen kunnen bijvoorbeeld niet of nauwelijks contact maken met andere belangrijke stoffen om gezamenlijk een taak uit te voeren. Maar het lichaam reageert wel alsof er al voldoende vitamine in je lichaam zit, en stopt direct met de opname van de natuurlijk vitamines. Ja, complex verhaal.

Ik zal het even op een rijtje zetten:

• Je lichaam neemt geen natuurlijke vitamines op, op het moment dat je een kunstmatige vitaminepil slikt.
• Kunstmatige vitaminen zijn géén échte vitaminen, maar een stof die tot op zekere hoogte dezelfde eigenschappen vertoont als de échte vitamine.
• Natuurlijke vitaminen worden in hun werk sterk ondersteund door andere stoffen zoals mineralen en aminozuren. Kunstmatige vitaminen zijn niet in staat om samen te werken met deze stoffen, en vormen zo kleine chemische eilandjes waar je uiteindelijk niks aan hebt.

Toch extra vitaminen nodig?

In normale omstandigheden heb je helemaal geen extra vitaminen nodig, mits je goed en gevarieerd eet. Maar er zijn een paar groepen die hierin een duidelijke uitzondering vormen:

• Baby’s en peuters
• Vrouwen die graag zwanger willen worden
• Zwangere vrouwen
• Vrouwen die borstvoeding geven
• Oudere mensen

Deze groepen hebben beslist extra vitamines nodig, maar gezien het voorgaande is het niet erg verstandig om dit uit een pilletje te halen, hoewel dat natuurlijk wel het gemakkelijkst is. Het is verstandiger om dit uit gewoon natuurlijk voedsel te halen.

Deze groepen mensen moeten dus, voor de beste vitamine-opname door het lichaam, hun dieet aanpassen en extra voedsel eten waar de betreffende vitamines in ruime mate in zitten.

Een paar fabels rondom vitamines

Over vitaminen gaan heel veel fabels de ronde. Fabels die inmiddels zo zijn ingeburgerd, dat ze vaak als waarheid worden gezien. Deze wil ik, als aanvulling, even uit de wereld helpen:

Ingevroren groenten verliezen veel vitaminen

Dit is een fabeltje. Tijdens het invriezen, en het weer ontdooien, gaan over het algemeen maar héél weinig voedingsstoffen verloren. Wel is het zo dat bewerkte groenten (fijngesneden of gepureerd) die ingevroren worden, wel méér voedingsstoffen verliezen dan onbewerkte groenten. Vries dus bij voorkeur de onbewerkte groenten in voor een maximaal behoud van voedingswaarde.

Na een paar dagen slecht eten, heb je direct last van een vitaminetekort.

Ook dat is onzin. Een tekort aan vitaminen ontstaat niet direct. Maar als je zo’n levensstijl een paar weken volhoudt, krijg je wel te maken met problemen.

Verse groente bevat meer vitaminen dan groente achter glas of uit blik.

Dit is voor een deel waar, tenminste op het moment dat ze in de pot zitten. Blik- en potgroenten worden vooraf geblancheerd, waarbij inderdaad wat voedingsstoffen verloren gaan. Maar dit wordt weer gecompenseerd door de kortere kooktijd die nodig is voordat je het op tafel kunt zetten. De blancheertijd en kooktijd voor blikgroenten is nagenoeg gelijk aan de totale kooktijd voor verse groenten.

Op het moment dat de groente op tafel staat, is er dus heel weinig verschil.

Een overdosis vitamine C kan helemaal geen kwaad.

Zoals we eerder gelezen hebben, is vitamine C een water-oplosbare vitamine, dus een teveel hiervan wordt afgebroken en verlaat je lichaam weer vrij snel via je urine. Maar op het moment dat je last hebt van gevoelige nieren, kunnen er bijwerkingen optreden. Het afbreken van vitamine C in je nieren is namelijk een hele zware, en onnodige, belasting. De kans op nierstenen wordt hierdoor vrij groot. Ook kan er, door een teveel aan vitamine C, een overschot aan ijzer, of een tekort aan koper ontstaan.

Conclusie

Ga dus verstandig om met het innemen van extra vitaminepillen. Eet bij voorkeur meer voedsel met een bepaalde vitamine, dan dat je pilletjes inneemt. Maar de basis is, en blijft, gewoon goed eten is in normale gevallen voldoende!