De waarheid over smaakversterkers (o.a. E621)

In de huidige, snelle, tijd willen we graag iets eten wat snel klaar is, en dan ook nog eens goed smaakt. De voedselproducenten spelen hier erg handig op in door goedkoop, smakeloos eten te ‘verrijken’ met een smaakversterker. Een product uit de supermarkt zonder een smaakversterker is nagenoeg ondenkbaar.

Als we het over smaakversterkers hebben, komt natuurlijk direct de discussie over E-nummers in zicht. Het is helemaal waar dat smaakversterkers onder de Europees toegestane toevoegingen vallen, dus altijd goed. Tenminste dat zou een logische aanname zijn. Maar smaakversterkers vormen een aparte groep binnen de E-nummers. Een aparte groep die over het algemeen veel aandacht krijgt door hun discutabele claim dat ze goed zijn voor de gezondheid, of in ieder geval niet slecht zijn.

Binnen de E-nummers vallen de smaakversterkers allemaal onder de 600-groep. Dat wil zeggen dat alle smaakversterkers een E-nummer hebben dat begint met E6. De meest beruchte in deze groep is de smaakversterker E621, Mono Sodium Glutamaat of MSG. De waarheid over smaakversterkers!

E-nummers zijn niet per definitie slecht

Ik heb in eerdere artikelen al vaker ruim aandacht besteed aan E-nummers, dus een korte uitleg over wat E-nummers nu zijn. E-nummers zijn officieel door de Europese overheid goedgekeurde stoffen die aan voeding mag worden toegevoegd. Het betreft hier met name kleurstoffen, smaakstoffen, smaakversterkers en conserveringsmiddelen. Als je de etiketten in de supermarkt leest, kun je constateren dat in ieder product wel één of meerdere E-nummers verwerkt zit. Het gebruik hiervan geeft de fabrikant de optie om het eten een aantrekkelijk kleurtje te geven, langer houdbaar te maken of op een kunstmatige manier smakeloos eten een beetje smaak te geven. We zijn er inmiddels zo aan gewend, dat we vergeten zijn hoe veel producten nu écht smaken, dus zonder allerlei gekke toevoegingen.

Er is al sinds jaar en dag een stevige discussie gaande over het gebruik van deze E-nummers. Veel mensen hebben de mening dat alle E-nummers schadelijk zijn voor de gezondheid. Hier wil ik even een nuance in aanbrengen, want er zijn ook heel veel goede E-nummers. Stoffen die op een natuurlijke manier gewonnen worden uit natuurlijke producten. Maar er zijn ook E-nummers die al lange tijd onderwerp zijn van een heftige discussie met aangetoonde bezwaren voor de gezondheid. Denk maar eens aan het bekende Aspartaam (E951).

Aspartaam is een kunstmatige zoetstof wat vaak verwerkt zit in ‘light’ producten. Met name de producten waar de claim ‘zonder suiker’ op het etiket staat. Cola en Fanta zijn hier hele mooie voorbeelden van. Er wordt aangenomen dat aspartaam aan de wieg staat van vele aandoeningen, met name bij de jeugd. Denk maar eens aan stuiterende kinderen, ADHD etc. Ook de smaakversterker E621 is erg twijfelachtig, maar daar kom ik later op terug.

E-nummers zijn dus niet per definitie slecht, maar er zijn E-nummers die een zéér discutabele reputatie hebben. In de meeste gevallen zijn dit E-nummers die in de begintijd van de E-nummers (inmiddels 50 jaar terug) goedgekeurd zijn. Het systeem van E-nummers is wel steeds vernieuwd, met nieuwe producten die aan strengere eisen moesten voldoen. Maar de reeds goedgekeurde producten zijn nooit aan de nieuwe eisen getoetst.

En dan de smaakversterkers

Smaakversterkers zijn (chemische) toevoegingen die de smaak versterken. Klinkt logisch, maar ligt toch wat complexer dan je zou verwachten. Het is bekend dat bijvoorbeeld zout ook de smaak versterkt, maar omdat zout op het strafbankje zit, moet er naar alternatieven worden gezocht. Als er op de verpakking staat dat er 50% minder zout in zit (in vergelijking met wat?), dan is dit hoogstwaarschijnlijk vervangen door een E-nummer om toch de ‘smaak’ te behouden.

Mono Sodium Glutamaat (E621)

Smaakversterkers, en dan met name de Mono Sodium Glutamaat (MSG), hebben inmiddels een hele slechte reputatie doordat nu pas de symptomen aan het licht komen. De schadelijke gevolgen ontstaan in de meeste gevallen pas na de puberteit, als in de periode daarvoor het lichaam blootgesteld is aan MSG. In deze jonge jaren is het lichaam in de groei, en wordt door de MSG belemmerd in de ontwikkeling. Denk bijvoorbeeld aan een slechte ontwikkeling van het hormoonstelsel in de jonge jaren, waardoor later veel problemen kunnen ontstaan. Door een slecht functionerend hormoonstelsel heeft de MSG dus indirect veel invloed op onder andere de ontwikkeling en het functioneren van onder andere het zenuwstelsel, de huid, de ogen, de spieren, de maag, de ademhaling en het hart.

Dit kan resulteren in een indrukwekkend lijstje met problemen die pas vanaf het einde van de puberteit aan het licht komen:

• schade aan het netvlies
• leerproblemen
• verhoogde bloeddruk
• depressie
• concentratieproblemen
• ADHD
• hormonale problemen
• gedragsproblemen
• storingen in het verdere groeiproces
• problemen met het hart
• kanker
• hoofdpijn
• obesitas

Maar MSG, ofwel E621, is niet de enige smaakversterker die schade kan aanrichten aan de gezondheid. Er zitten meerdere smaakversterkers in dezelfde groep die allemaal, in meer of mindere mate, schadelijk zijn. Even een lijstje:

• E620 - L-glutaminezuur
• E621 – Mono Sodium Glutamaat(MSG)
• E622 – Kalium Glutamaat
• E623 – Calcium Glutamaat
• E624 – Ammonium Glutamaat
• E625 – Magnesium Glutamaat
• E626 – Guanyl-zuur
• E627 – Natrium Guanylaat
• E628 – Kalium Guanylaat
• E629 – Calcium Guanylaat
• E630 – Inosine-zuur
• E631 – Natrium Inosinaat
• E632 – Kalium Inosinaat
• E633 – Calcium Inosinaat
• E634 - Calcium 5-ribonucleotide
• E635 - Natrium-5-ribonucleotide
• E636 - Maltol
• E637 – Ethyl-Maltol

Wat doen smaakversterkers?

Zoals al eerder vermeld, worden smaakmakers, en dan met name MSG, toegevoegd aan heel veel voedingsmiddelen. Maar wat weinig mensen weten is dat het juist heel veel gebruikt wordt in de Aziatische keuken, met name de Chinese keuken. Het heet dan niet MSG, maar wordt aangeduid als Ve-Tsin. Op het moment dat je in een Chinees restaurant vraagt of er MSG wordt gebruikt in de keuken, zeggen ze waarschijnlijk van niet. Maar wees daarop bedacht, want ze gebruiken onvermijdelijk heel veel sojasaus in de keuken. En juist sojasaus staat er om bekend dat het veel MSG bevat.

De MSG versterkt de smaak, maar niet alle smaken. Er is weinig tot geen effect op bijvoorbeeld eieren en op zoete producten. Aan de andere kant schijnt MSG de zuurgraad van bijvoorbeeld tomaten te verlagen, en de smaak kan verbeteren van bijvoorbeeld aardappelen, aubergines en uien. Omdat het hier een smaakversterker betreft, is het dus geen verrassing dat dit heel veel wordt gebruikt in kruidenmengsel, en dan mat name die producten die gebruikt kunnen worden bij het bereiden van vlees en vis. Ook wordt MSG vaak toegevoegd aan kant-en-klare producten, industriële producten dus. Kijk maar eens op de etiketten en je merkt vanzelf dat er weinig producten bestaan waaraan geen E621, of één van de andere smaakversterkers, aan is toegevoegd. En als je iets gevonden hebt, verheug je dan nog niet zo snel, want de fabrikanten zijn erg slim: Omdat consumenten de term MSG of E621 niet willen vinden in de ingrediëntenlijst, gebruiken ze soms andere namen. Namen die wat vriendelijker klinken.

Voor de volledigheid even een lijstje van vriendelijk(er) klinkende namen, waarbij het allemaal om MSG gaat:

• mononatrium-glutamaat
• glutamaat
• glutamaat-zuur
• plantaardige gehydrogeneerde oliën en vetten
• gehydrogeneerde eiwitten
• gelatine
• calcium- of natriumcaseïnaat
• toegevoegde gist
• gistextract
• monokalium glutamaat

Opletten dus!

MSG en obesitas

Heb je je wel eens afgevraagd hoe het komt dat je die zak chips, koste wat het kost, helemaal leeg wilt eten? Juist, die chips zijn verslavend. En dat heeft helemaal niks met de chips zelf te maken, maar met de MSG die daaraan toegevoegd is. MSG is namelijk niet alleen een smaakversterker, maar is ook een stof die eetlustopwekkend is. Als je dus begint aan die zak chips, dan wekt dat je eetlust op en wordt dus de hele zak leeggegeten. Maar als die zak leeg is, heb je behoefte aan nog méér. Maakt niet uit wat! Ken je dat gevoel?

MSG ontregelt namelijk direct het zogenaamde endocriene systeem, het hormoonsysteem, wat onder andere het deel van de hersenen regelt wat te maken heeft met het hongergevoel en het gevoel van verzadiging. Met andere woorden: Je hersenen geven opdracht om te eten, terwijl je lichaam daar helemaal geen behoefte aan heeft.

Je hoeft geen ingenieur te zijn om te begrijpen dat dit direct overgewicht in de hand werkt. Er zijn zelfs wetenschappers die beweren dat als MSG helemaal verboden zou worden, er véél minder obesitas zou zijn. Natuurlijk is de aanwezigheid van MSG niet de enige factor van obesitas, maar het speelt wel een belangrijke rol hierin.

Over een verbod gesproken: Je zou het misschien niet verwachten, maar de Russische overheid heeft de oorlog verklaard tegen obesitas en andere ongezonde zaken die te maken hebben met MSG. Om die reden is sinds kort bij wet geregeld dat producten die MSG bevatten een duidelijke waarschuwing op de verpakking moet hebben. Daarnaast zijn er plannen om speciale schappen in te richten voor deze producten.

Tot slot…

Het is inmiddels duidelijk dat E621 en de andere smaakversterkers extra aandacht verdienen. Helemaal vermijden zal wel ontzettend moeilijk worden, daar moet ik reel in zijn. En dat blijft moeilijk zolang er van overheidswege niets aan gedaan wordt. Het is dus een kwestie van je eigen verantwoordelijk nemen. Blijf dus altijd de etiketten controleren, maar vergeet dan je bril niet mee te nemen: De lijst met ingrediënten wordt steeds langer en de lettertjes worden steeds kleiner.