Klik hieronder om deel 1 te lezen:
Faalangst deel 1: Oorzaken en vormen van faalangst
In het vorige deel van deze special over faalangst, hebben we kunnen zien welke soorten faalangst er zijn en waar je faalangst aan kunt herkennen, zowel voor jezelf als voor je omgeving. Faalangst komt helaas vaak voor, in allerlei vormen en graden. In dit deel gaan we eerst bekijken welke typerende groepen mensen met faalangst we kennen, waarna we een paar heel herkenbare situatie gaan behandelen.
Typerende groepen met faalangst
Zoveel verschillende mensen, en dus ook zoveel types die stuk voor stuk de faalangst op een andere manier laten zien aan de buitenwereld. Heel veel mensen hebben niet in de gaten dat ze met een vorm van faalangst te maken hebben. Ook de omgeving herkent vaak niet de signalen, wat in feite hulpkreten zijn!
In 1991 schreef Margreet Poulie, een Nederlandse wetenschapper, een boek onder de titel “meer licht op faalangst”. Het is een erg wetenschappelijk, maar zeer verhelderende uitleg over het hoe en waarom van faalangst. In dit boek beschrijft ze 5 types mensen die ieder op een eigen manier met de faalangst omgaan, en deze dus op een heel andere manier uiten. De indeling door Poulie is gemaakt op basis van studenten, maar zijn ook op andere groepen heel goed toepasbaar. Kijk eens heel kritisch naar jezelf of naar je omgeving: herken je één van deze types?
Hieronder de 5 typen:
- Twijfel type
- Extreem-onafhankelijke type
- Extreem-afhankelijke type
- Prestatie type
- Isolatie type
Twijfel type
Dit is het type dat een typische doemdenker is. Alle opgedragen taken zijn veel te moeilijk en het twijfeltype meldt ook steeds weer dat hij of zij niet capabel is om de taak af te maken. Op het moment dat er niet direct een antwoord voor handen is, is dat de bevestiging voor het twijfeltype dat hij het niet weet en nooit zal weten. Dit type heeft veel moeite om naar school te gaan, of naar het werk te gaan. Onderliggende reden hiervoor is het feit dat school of werk gelijk staat aan angst, een plek die dus vermeden moet worden.
Extreem-onafhankelijk type
Dit type wil, vaak ten koste van alles, bewijzen dat hij het kan. Enige vorm van hulp vragen is dus een hele grote nederlaag voor hem. Regelmatig is dit type boos op zichzelf, omdat iets niet lukt. Het gebeurt dan ook regelmatig dat er een pen, schrift of zelfs een koffiekopje door de kamer gesmeten wordt.
Extreem-afhankelijk type
Dit type is niet in staat om zelfstandig te werken, en zal constant om uitleg en eventueel bevestiging vragen. Als het niet lukt om een taak te volbrengen, krijgen anderen direct de schuld hiervan. Het is dan ook ontzettend moeilijk om voor zichzelf te erkennen dat iets niet lukt, en toegeven naar de buitenwereld zal nooit gebeuren. Als er iets fout gaat, zal er ook een eindeloze discussie ontstaan, juist om de reden dat een fout toegeven niet in de aard van dit type ligt. De schuld ligt altijd bij anderen, die zich tijdens de discussie zich ook zullen verdedigen.
Prestatie type
Dit type is, zoals de naam al zegt, alleen maar bezig met presteren. Continue bezig om de hoogst mogelijke prestatie te halen, en zeer ongelukkig als dit niet gehaald wordt. Dit type is een hele harde werker, en zal alles tot in de puntjes voorbereiden. De doelstelling is het maximale, wat natuurlijk een goed streven is, maar wat tevens uitermate slopend is voor de betreffende persoon en zijn omgeving.
Isolatie type
Dit type geeft de meeste zorgen voor de omgeving. Het isolatietype heeft inmiddels de moed opgegeven en vraagt zich continue af waarom hij nog zijn best moet doen om te kunnen presteren, want het lukt toch niet. Dit type wordt erg angstig van het feit dat hij moet presteren, en deze angst is er niet meer als hij ook daadwerkelijk niet presteert. Werken staat gelijk aan angst. Vaak zijn het introverte types die niet naar buiten komen met deze vorm van faalangst. Deze vorm wordt heel snel verward met motivatieproblemen. Hoewel de symptomen heel erg op elkaar lijken, spreken we toch van twee totaal verschillende zaken.
Typerende situaties
De volgende situatie worden benaderd:
- Rijexamen
- Presentatie
- Examen
- Sollicitatie
Rijexamen
Tijdens de normale rijlessen doe je het prima, dus zegt je instructeur dat je er klaar voor bent. Je gaat je opgeven voor het CBR-examen, om dat felbegeerde, roze papiertje te halen. Maar vlak voor het examen gaat het helemaal mis: Je begint te zweten, je maakt al stotterend en stamelend kennis met de examinator, en je wilt wegrijden in de tweede versnelling. Allemaal beslist niet positief voor je uiteindelijke slagingskansen! Achteraf baal je vreselijk, want je wéét dat je het kunt!
Hierbij speelt natuurlijk niet alleen een financieel aspect een rol, maar heel duidelijk ook het sociale aspect. Eén keer zakken is nog wel algemeen geaccepteerd, maar na drie of vier keer zakken wordt je toch met andere ogen aangekeken. Terwijl je inmiddels prima kunt autorijden, maar alleen op de examens de fout in gaat. Gelukkig heeft het CBR hier speciale, aangepaste, rijexamens voor deze mensen. Het examen duurt wat langer en is er volledig op gericht om je gerust te stellen zodat je op een ontspannen manier kunt laten zien wat je kunt.
Presentatie
Een bekend beeld, vooral bij mensen die voor de eerste keer een presentatie of een spreekbeurt moeten geven voor een grote groep mensen. De presentatie wordt tot in de puntjes voorbereid, en je oefent dagelijks voor de spiegel en ten overstaan van je gezin.
Maar dan is de grote dag aangebroken, en bij het zien van de zaal vol mensen, waaronder je directe leidinggevenden, krijg je de bekende knoop in je maag. Al stotterend en met het zweet op je voorhoofd open je de eerste sheet van je presentatie maar door de stress druk je op de verkeerde knoppen. Gevolg: programma loopt vast. Nog meer stress!
Ok, erg extreem. Maar het gebeurt meer dan je denkt! Ook hier kunnen ontspanningsoefeningen, zoals beschreven in het derde deel van deze special, een hele goede hulp zijn.
Examen
Een heel bekende situatie is het fenomeen examenvrees. Een gezonde vorm van stress voorafgaand aan een belangrijk examen is helemaal geen probleem. Maar als die stress omslaat in faalangst, heb je een probleem. De dagen en weken vooraf heb niets anders dan negatieve gedachten in je hoofd zoals “…ik kan het niet…” en “…het heeft allemaal geen zin, want ik ben gewoon dom…”. Vlak voor het examen breekt het koude zweet uit, je vertrouwd niet op je eigen kunnen en je hoofd loopt leeg als een ballon: Je weet helemaal niks meer!
Het is erg belangrijk om je vooraf goed te ontspannen. Dit kun je onder doen door het toepassen van de oefeningen die in het derde deel van deze special worden staan beschreven. Door deze ontspanning hebben negatieve gevoelens en gedachten minder kans om de overhand te nemen, je hartslag is lager en regelmatiger en je hersenen werken beter als gevolg van dit alles. Géén leeglopende ballon!
Sollicitatie
Voordat je naar een belangrijk sollicitatiegesprek gaat, is stress helemaal niet erg. Zolang dit gezonde stress is, zal het je alleen maar alerter maken om uiteindelijk beter te presteren tijdens het gesprek.
Maar zodra dit ongezonde vormen aanneemt, en omslaat in faalangst, heb je een probleem. Gedachten tijdens het wachten als “…Ik kan dit helemaal niet, wat doe ik hier eigenlijk…” en “…ik schreef in mijn sollicitatiebrief dat ik een proactieve medewerker ben met een commerciële drive….daar prikken ze direct doorheen als ik zo verschijn…” zijn negatieve gedachten die direct een negatieve invloed hebben op het gesprek wat daarna volgt. En naderhand kun je jezelf wel voor het hoofd slaan door de, ogenschijnlijk, domme en stamelende antwoorden die je hebt gegeven.
Iedereen heeft hier in meer of mindere mate last van, en een goede voorbereiding is dus essentieel.
Het belangrijkste advies is om vooraf ontspanningsoefeningen te doen (zie hiervoor het derde deel van deze special). Hierdoor zal je minder spanning voelen, en dus beter presteren. Maar om nog zekerder van je zaak te zijn, is het van belang om te oefenen op de meest gestelde vragen tijdens het gesprek. Deze vragen kun je overal op internet vinden, maar je kunt ze natuurlijk zelf ook bedenken.
Oefen de antwoorden hardop, en laat het natuurlijk klinken. Mocht je tijdens het gesprek het gevoel krijgen dat de angst terugkomt, stel dan een vraag (deze kun je ook vooraf bedenken) aan de interviewer. Tijdens het antwoorden van de vraag, heb jij even de tijd om jezelf te herstellen.
Omgaan met faalangst
In het derde en laatste deel van deze special gaan we kijken hoe je het beste met faalangst om kunt gaan, en hoe je jezelf kunt trainen om problemen in de toekomst te voorkomen. Een training hiervoor bestaat met name uit ontspanning en verhoging van het zelfvertrouwen. Lees snel verder!
klik hieronder om deel 3 te lezen:
Faalangst deel 3: Omgaan met faalangst
