Je hebt even geen tijd, dus maar even een snelle hap bij de Mac of bij KFC. Lekker gemakkelijk, maar over het algemeen niet zo’n goed idee. Fastfood, want daar spreken we nu over, heeft de naam dat het zeer ongezond voedsel is: Weinig voedingsstoffen, veel slechte vetten en soms de aanwezigheid van transvetten.
Maar is dit wel terecht? Zijn alle fastfoodketens gelijk?
Wat verstaan we onder fastfood?
Onder fastfood verstaan we een zeer groot aantal soorten voedsel. Meestal wordt het geassocieerd met de McDonald's, maar fastfood kan ook patat, frikadellen, kroketten, pizza’s, broodje shoarma en sinds kort zelfs sushi omvatten.
Fastfood, of gemaksvoedsel in goed Nederlands, is dus een verzamelnaam geworden voor eten wat op een snelle en efficiënte manier klaargemaakt kan worden, en daardoor relatief vrij goedkoop is. De omzet in de fastfood-industrie stijgt jaar na jaar en heeft over het algemeen totaal geen last van de crisis.
Dit komt met name door de prijs, maar ook doordat veel mensen steeds minder tijd hebben om zelf te koken, dus gemakshalve maar terugvallen op een snelle hap bij de drive-in of binnen aan een tafeltje. Alles is gericht op een snelle afhandeling van de bestellingen, en een snelle hap zodat het tafeltje weer vrij is voor de volgende klanten.
Dit zie je terug in de inrichting van de restaurants door het gebruik van minimale zitplaatsen en felle, onaangename, kleuren. Al moet ik wel zeggen dat het erg kan verschillen per vestiging.
Een romantisch dinertje waarbij je een paar uren aan het tafelen bent, is beslist niet de bedoeling. De sfeer is kleurig en fel verlicht. Niks romantisch te vinden!
Ook de drive-in is gericht op een snelle afhandeling. Handig voor de automobilisten die onderweg even een snelle hap willen eten, en handig voor het restaurant want er wordt wel verkocht maar zonder een tafeltje in het restaurant te bezetten.
Kinderen en fastfood
Over het algemeen zijn kinderen gek op fastfood. Ze vinden het lekker en erg cool! Hierbij speelt de marketing van de fastfoodketens een hele grote rol. Als kinderen iets op TV zien, willen ze dat ook vaak hebben of doen. Ook door het weggeven van een plastic ‘speeltje’ bij de verschillende menu’s worden kinderen aangezet om naar het restaurant te komen, liefst samen met de ouders.
Vaak zijn er ook speelhoeken voor de kinderen, zodat de ouders het menu rustig op kunnen eten. In de praktijk wordt er, met name door de kleintjes, vrij weinig gegeten maar verdwijnen ze met hun plastic cadeautje direct naar de speelhoek.
De effecten van slecht fastfood op de volksgezondheid
Ondanks het feit dat fastfood een slechte naam heeft, wordt er dus steeds meer gebruik van gemaakt. Deze slechte naam is te danken aan het feit dat er te veel slechte vetten in zitten, arm zijn aan vitamines, mineralen en voedingsstoffen die goed zijn voor de gezondheid. Bovendien zouden er relatief veel transvetten in zitten.
Transvetten zijn hele slechte vetten die meestal ontstaan tijdens het productieproces.
Door de onstuitbare groei van fastfoodketens kun je je afvragen hoe de volgende generatie kinderen eruit zal zien. Nu al kun je de effecten van fastfood zien door meer gevallen van zwaarlijvigheid bij de jeugd. Uit een onderzoek is gebleken dat 1 op de 2 zwaarlijvige kinderen op latere leeftijd hiermee blijft zitten en last krijgt van ernstig overgewicht, ofwel obesitas.
Ook is de aandoening diabetes type 2 een waarschijnlijk gevolg van het regelmatig eten van slecht fastfood. Dit alles is de basis voor aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en zelfs kanker.
De grootte van de porties
In vroeger tijden werd een beker frisdrank van 0,35 liter verkocht als een kleine beker, terwijl 0,47 liter verkocht werd als een grote beker. De kleine beker staat al gelijk aan een blikje frisdrank, over het algemeen al een hele kluif voor met name kleine kinderen. Tegenwoordig is de beker van 0,47 liter (bijna een halve liter) de kleinste beker, en kunnen er bekers besteld worden tot wel 2 liter.
Als je hier over nadenkt: 2 liter frisdrank kan tot 1600 calorieën bevatten. De hoeveelheid suiker in die 2 liter staat gelijk aan 84 (!) theelepels. Dit wordt in een relatief korte tijd naar binnen geslobberd, waarna je lichaam zich beslist geen raad weet met al deze suikers en energie.
De alvleesklier start met het aanmaken van insuline en de energie die op dat moment niet gebruikt wordt, wordt omgezet in lichaamsvet voor eventueel later gebruik. De basis voor overgewicht en eventueel obesitas is hiermee een feit. Dit is één van de vele voorbeelden van de verkoopstrategie van fastfood.
De documentaire “Super Size Me”
De Amerikaanse documentairemaker Morgan Spurlock wilde als aanklacht tegen de fastfood-industrie een documentaire maken over de gevolgen van het eten van fastfood. Hij maakte een documentaire waarin hij op zoek gaat naar de ‘obesitas-epidemie’ in Amerika.
Hij heeft in de documentaire gesprekken met allerlei specialisten op dit gebied. Om zijn statement te ondersteunen onderwierp hij zichzelf aan een experiment: 30 dagen lang niet bewegen en alléén maar eten bij McDonalds, 3 keer per dag! De gevolgen van dit experiment waren schokkend:
- Hij kwam in 30 dagen ongeveer 11,5 kilo aan, en een toename van 11% naar maar liefst 18% lichaamsvet.
- Zijn lever vertoonde gebreken en begon zichzelf om te zetten in vet.
- Zijn cholesterolgehalte ging maar liefst 65 punten omhoog.
- Het risico op een hartaanval steeg met 100%
- Aan het einde van de proefperiode had hij een heel slecht humeur, was uitgeput en depressief.
- Volgens zijn vriendin stond hun seksleven op een absoluut nulpunt.
- Veel meer last van ernstige hoofdpijn.
- De eetzucht van Morgan werd steeds groter.
- In de 30 dagen at hij ongeveer 5,5 kilogram puur vet en meer dan 13 kilogram pure suiker.
Okee, dit is extreem en enigszins overtrokken. Maar het geeft wel duidelijk aan wat er met je lichaam en je geest kan gebeuren als je regelmatig fastfood eet, in plaats van een normale, gezonde en gebalanceerde maaltijd.
De documentaire duurt anderhalf uur, is op sommige momenten lachwekkend maar aan de andere kant bloedserieus.
Ben je nieuwsgierig naar de documentaire? Kijk dan even op YouTube: De documentaire “Super Size Me”. Samenvatting docu: http://www.youtube.com/watch?v=S9__23-zjhM
Subway: Initiatiefnemer van ‘gezond’ fastfood
Het voorgaande was erg extreem, maar toch iets om over na te denken. Eerlijkheidshalve moet ik ook zeggen dat niet alle fastfoodketens hetzelfde zijn. Een mooi voorbeeld hiervan is de fastfoodketen Subway. Met meer dan 40.000 vestigingen in 102 landen is Subway groter dan McDonald's.
In Nederland zijn ruim 100 Subway-vestigingen te vinden. De keten werd opgericht in 1965 door twee Amerikanen.
In de loop van de tijd begonnen ook zij in te zien dat het zo niet langer door kon gaan en begonnen in te spelen op de nieuwe trend: Gezonder fastfood. Subway was de eerste keten die broodjes verkochten met minder dan 6 gram vet per broodje. Klinkt erg goed, maar als het broodje 100 gram weegt, heb je het nog altijd over een vetpercentage van 6%. Nog steeds zeer aanzienlijk!
Subway blinkt uit doordat je zelf je complete menu samen kunt stellen, en alles wordt ter plekke klaargemaakt. In grote lijnen bestaat het assortiment uit sandwiches, wraps en salades.
Verantwoord frituren
Eén van de grootste struikelblokken bij de snackbars, ook een vorm van fastfood, is het gebruik van frituurvet. Frituren maakt de snacks over het algemeen niet beter, met het grote gevaar voor transvetten. Dit kan ontstaan als de snackbar niet tijdig het vet vervangt, en/of op een te hoge temperatuur aan het frituren is. Of de snackbar gebruikt vast frituurvet.
Op initiatief van de industrie is er een actie gestart om het gedrag van de snackbars op dit gebied te veranderen. Met het label “verantwoord frituren” is een hele goede start gemaakt naar een gezondere snackbar. De snackbars gebruiken dan vloeibare frituurolie die rijk is aan de gezonde, onverzadigde vetzuren. Dit is beter voor je hart- en bloedvaten dan het regulier, vaste frituurvet.
Als we het hebben over ‘gezond’ fastfood, dan is snackbarketen Febo hier een mooi voorbeeld van. Deze bekende keten verkoopt een ruim assortiment snacks die allemaal van hoge kwaliteit zijn. Vers gemaakt van Nederlandse ingrediënten, dezelfde dag in de vitrine en ter plaatse gebakken in vloeibare frituurvet, dus verantwoord gefrituurd. Volgens Febo zelf is de keten hét voorbeeld van vakmanschap en kwaliteit, in combinatie met een grote productie en dus betaalbaar.
De tegenhanger van fastfood: Slow-food
Slow-food is, zoals de naam al aangeeft, de tegenhanger van het fastfood-concept. Slow-food heeft als uitgangspunt om de traditionele en culturele keuken te behouden, waarbij gebruik gemaakt wordt van lokale leveranciers.
Het mes snijdt hierbij aan twee kanten: De lokale economie wordt gestimuleerd, en de transportkosten liggen veel lager.
Aan de andere kant is lokale en kleinschalige inkoop veel duurder. Volgens het concept moeten de voor- en nadelen zichzelf opheffen. Slow-food trekt ook ten strijde tegen de monocultuur en tegen genetisch gemodificeerde gewassen. Al met al een prima alternatief voor fastfood in het algemeen. Een initiatief die steeds meer publiek trekt.
Zelf ben in onlangs ook bij ''Wholefoods'' geweest en kun je ook een ''snelle'' gezonde hap krijgen. Hopelijk komen er in Nederland ook vestigingen.
Conclusie en aanbevelingen
Fastfood hoeft op zich niet zo’n groot probleem te zijn, mits je hier met hele grote mate gebruik van maakt. In Amerika, en ook steeds meer in Europa, zijn er mensen die wekelijks en soms dagelijks langs de drive-in rijden. Het mag duidelijk zijn dat dit een gevaar voor je gezondheid op kan leveren. Als je dan toch wilt snacken, zoek dan een gezonder alternatief op. Maar volledig vermijden is natuurlijk altijd beter.
