Gezonde Planten deel 2: Geneeskrachtige planten, bloemen en kruiden

Gezonde Planten deel 1: Zuivering van de binnenlucht

Al sinds mensenheugenis is het bekend dat er planten, bloemen en kruiden zijn die in meer of mindere mate een geneeskrachtige werking hebben. In het meest ideale geval zal het écht medicinale werkingen hebben, en in het slechtste scenario zal het gewoon goed zijn voor je lichaam en eventueel preventief werken.

In de kruidengeneeskunde wordt de volgende definitie voor kruidengeneesmiddelen gebruikt:

"Geneesmiddelen die als actieve ingrediënten uitsluitend planten, delen van planten of plantenmaterialen of combinaties daarvan bevatten, in ruwe of bewerkte staat."

De kruidengeneeskunde, ook wel Fytotherapie genaamd, maakt gebruik van eeuwenoude kennis die al generaties lang doorgegeven worden. Vanuit deze kennis worden enkelvoudige geneesmiddelen ontwikkeld, volledig gebaseerd op natuurlijke ingrediënten.

In de huidige, jachtige, wereld, prefereren heel veel mensen een kant-en-klaar pilletje als oplossing voor hun aandoening, en bij voorkeur gebaseerd op de natuurgeneeskunde, want dat is tegenwoordig zo ‘in’. Voor diegene zijn er genoeg fabrikanten die, als voedingssupplementen, extracten van bepaalde planten, of mixen, aanbieden. Maar dit blijft een extract, waarvan je de herkomst vaak niet van vast kunt stellen.

Maar al deze kennis wil niet zeggen dat je aangewezen bent op voedingssupplementen als je gebruik wilt maken van de medicinale werking van planten. Heel veel planten kun je gewoon in de Nederlandse natuur vinden, en de bereiding kun je met minimale middelen doen. Ook kun je de kruiden over het algemeen prima drogen en bewaren voor later gebruik.

Ook zijn er heel veel mogelijkheden om bepaalde kruiden in de tuin te kweken, of zelfs op het balkon in bloempotten. Als je een erg grote tuin hebt, kun je gemakkelijk grote hoeveelheden kruiden oogsten. Nadeel van de eigen tuin is het feit dat de grondsamenstelling niet ideaal is voor iedere plantensoort. Je blijft altijd deels aangewezen op de natuur. Maar ook dat heeft weer een groot voordeel: Het kruiden zoeken en verzamelen is een hele gezonde en spannende bezigheid!

Het herkennen

Planten zoeken en verzamelen is niet moeilijk, maar het is wel belangrijk om de juiste planten te plukken. Een verkeerde plant heeft niet alleen een werking die je helemaal niet verwacht, maar kan ook nog eens giftig zijn. Koop een duidelijk boekje over alle plantensoorten, met duidelijke beschrijvingen, foto’s en tekeningen. Kijk naar de bladvorm, de groeiwijze, de grond, de kleur en al de andere beschreven kenmerken van de plant.

Pas als je helemaal zeker bent kun je ze plukken en verder verwerken. In eerste instantie zal je het boekje heel veel moeten gebruiken, maar na verloop van tijd zal je leren om de planten op de juiste wijze te herkennen, en heb je het boekje vaak niet eens meer nodig.

Het verzamelen

Het verzamelen van kruiden in de natuur is een gezonde en spannende bezigheid. Je kunt het combineren met een heerlijke wandeling op een zonnige zondagmiddag met het hele gezin.

De beste manier om kruiden te verzamelen is om dit bij droog weer te doen. Op deze manier kun je de planten die er fris en gezond uitzien heel gemakkelijk herkennen. Bovendien blijf je zelf droger en hoed je niet door de modder te waden. Qua tijd kun je in het vroege voorjaar al beginnen met verzamelen. De eerste kruiden beginnen dan al te groeien.

In de zomer kijk je je ogen uit, en weet je bijna niet wat je het eerst moet plukken, en hoeveel. In het najaar zijn er nog steeds specifieke planten te vinden die alleen in deze periode van het jaar te vinden zijn. Hierbij moet je denken aan de bollen en knollen van planten. Een aantal tips die je in je achterhoofd moet houden als je de natuur in trekt:

• Als je stengels nodig hebt, is het belangrijk om deze voor de winter te plukken!
• De knoppen van bloemen kun je tegen het einde van de winter, of in de vroege lente plukken.
• De bladeren kun je het beste plukken als ze volgroeid zijn, maar wel altijd voor de bloeitijd van de plant.
• Als je op zoek bent naar bessen en vruchten, zorg dan dat je ze plukt voordat ze té rijp zijn.
• Ook kan de schors van bomen in sommige gevallen gebruikt worden. Neem deze schors van bomen die niet te oud zijn, maar ook zeker niet te jong.
• Er zijn kruiden die je meerdere keren per jaar kunt oogsten, maar dat is vaak sterk afhankelijk van de weersomstandigheden in dat jaar.
• Als je een mooie verzamelplaats van kruiden tegenkomt, op een veldje bijvoorbeeld, maak hier dan notitie van en pluk een deel van de kruiden. Het overgebleven deel kan zich dan weer vermenigvuldigen en weer opnieuw ontwikkelen. Zo heb je je eigen veldje in de natuur, waar je regelmatig terug kunt komen.
• Ga nooit verzamelen in de buurt van snelwegen of waar chemisch gesproeid wordt. De extra luchtvervuiling zal de medicinale werking beslist geen goed doen.

Het drogen

Voor het drogen gebruik je alleen de planten die er fris uitzien, dus bij voorkeur jonge bladeren en net geopende bloemen.

De meeste planten kun je gewoon vers gebruiken, maar omdat ze niet het hele jaar door vers beschikbaar zijn, is het belangrijk om ze te drogen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door ze in bosjes op te hangen in een goed geventileerde ruimte, die bij voorkeur hoog en droog is.

Dit proces mag niet al te lang duren, want dan verliest de plant zijn krachten. Na het drogen kun je de bosjes opbergen in aarden of glazen potten die je daarna donker wegzet. Een aantal veelgebruikte en effectieve planten die zeer geschikt zijn voor drogen zijn Kamille, Smeerwortel, Salie, Herderstasje, Brandnetel, Valeriaan, Sint Jans Kruid en Munt.

Als je niet de beschikking hebt over een donkere en goed geventileerde plaats, kun je de planten ook in de oven drogen, zolang de temperatuur maar niet boven de 35 graden komt. Droog in ieder geval nooit in de magnetron. De microgolven doden alles wat in de plant aanwezig is, en maakt het dus waardeloos!

Het droogproces is klaar, als de plant bij aanraking gemakkelijk breekt. Je hebt dan alle vocht uit de plant onttrokken, waardoor alleen de droge bestanddelen overgebleven zijn, natuurlijk inclusief de werkende bestanddelen.

Wat gebruik je voor welke aandoening?

Er zijn zo vreselijk veel medicinale planten, met evenzoveel oplossingen, dat het onbegonnen werk is om deze te beschrijven. Misschien later eens in boekvorm. Maar voor nu wil ik even volstaan met een paar aandoeningen en de mogelijke oplossingen daarvoor. Wil je meer uitgebreide informatie, dan is er op het internet een schat aan informatie te vinden!

Hoesten

• Vlier

Een eeuwenoud middel tegen een vervelende hoest is de siroop van vlierbessen. De stoffen hierin hebben een positieve werking op infecties in de luchtwegen. Ook activeren de vlierbessen je eigen immuunsysteem, zodat je zelf ook sterker staat tegenover eventuele infecties in het algemeen. De siroop helpt je ook om taai slijm op te hoesten.

• Duivenkervel

Dit plantje, wat overal in Nederland voorkomt, werkt niet alleen hoest-remmend, maar werkt ook bij een infectie in de luchtwegen zoals bronchitis en verkoudheden. Daarnaast werkt Duivenkervel erg zuiverend op je lichaam, wat een prima bijwerking is!

• Klaproos

De hoeststillende substantie in de klaproos, zit alleen in de rode bladeren. Het is de felrode stof Rhoadine die dit mogelijk maakt. Deze onderdrukt het hoestcentrum in onze hersenen en hebben ook nog eens een slijmoplossende werking. De meest effectieve plant tegen hoesten!

Migraine

• Witte Wilg

Van de witte wilg, die veelvuldig in ons land voorkomt, kun je de bladeren en de schors gebruiken. Deze bevatten beide namelijk de stof Salicine. Deze stof remt de zogenaamde Prostaglandines die zwellingen en pijn in je lichaam uitlokken. Ook de aanwezige Flavonoïden werken pijnstillend en ontsteking-werend. Vanuit de wetenschap is inmiddels gebleken dat deze laatste goed werkte tegen de kloppende en uitstralende pijn van migraine te verminderen.

• Moederkruid

Het is inmiddels wetenschappelijk bewezen dat het aantal, de hevigheid en de duur van migraine-aanvallen duidelijk afnemen bij regulier gebruik van preparaten van deze plant.

Stress

• Ballote

Van deze plant kun je de volledig bloeiende plant gebruiken. Het is wel een heel bittere plant, wat de populariteit hiervan niet groter maakt, maar het is wel effectief tegen agitatie, agressie, rusteloosheid, hysterie, opvliegendheid, stress en zenuwachtigheid. Dit is te danken aan de stof Ballotetroside, wat zich gedraagt als een kalmeringsmiddel.

In deel 3: Gezonde Planten die je in de keuken kunt gebruiken

Gezonde Planten voor de keuken zijn er natuurlijk genoeg. Maar ik denk hierbij meer aan de kruiden, dan aan de groenten die we dagelijks eten. Groente, wat natuurlijk ook een gezonde plant is met veel gezondheidsvoordelen, is weer een heel ander verhaal!

Klik hieronder om deel 3 te lezen:
Gezonde Planten deel 3: Verse kruiden voor gebruik in de keuken