Klik hieronder om deel 2 te lezen:
Gezonde Planten deel 2: Geneeskrachtige planten, bloemen en kruiden

Er gaat niets boven vers, daar zijn we allemaal inmiddels wel achter. Maar dat geld ook voor de allerkleinste dingen, zeker als deze zo bepalend zijn voor de smaak van het eindproduct. Een hele mooie bijkomstigheid is het feit dat de meeste kruiden die je vers in de keuken kunt gebruiken, ook nog voordelen heeft voor de gezondheid.

Verse kruiden binnen handbereik

Als je tot nu toe alleen kruiden gebruikt in droge vorm, zou echt eens verse kruiden moeten proberen. Pas dan proef je, en besef je, hoe lekker vers kan zijn! In principe een paar (licht)groene vingers, een bloempot, zakje zaadjes, warmte en water is genoeg om je eigen kruiden te kweken, die altijd vers beschikbaar zijn op het moment dat je het nodig hebt. Heerlijk!

Kruiden kweken in potten

De teelt van kruiden in potten is niet heel erg moeilijk, maar om teleurstellingen te voorkomen is het wel belangrijk om eerst wat basiskennis te verzamelen. Daarnaast is geduld en een paar lichtgroene vingers ook erg handig. Ga niet direct met tientallen potten aan de slag, maar begin rustig aan, ga experimenteren en stel je inzichten steeds bij. Dat is de enige manier om dit tot een succes te brengen.

Natuurlijk kun je een kant-en-klaar plantje in een pot kopen, deze een maand gebruiken om dat te ontdekken dat de plant van dorst overleden is. En dan natuurlijk weer een nieuwe kopen. Dat heeft niks met kruiden kweken te maken, dat is gewoon een potje kruiden kopen en deze gebruiken zolang het plantje leeft.

Het begint allemaal met de aarde. Net als bij planten die in de volle grond staan, is ook de aarde in de potten van groot belang, misschien nog wel meer. De aarde zorgt voor vocht, voeding, lucht en levert de stevigheid die de wortels van de plant gaan ondersteunen. De grond is ook een manier om nieuwe voedingsstoffen aan te voeren, en om vocht vast te houden voor de wortels.

Het klinkt misschien wat tegenstrijdig, maar de lucht in de grond is misschien wel het allerbelangrijkste. Zonder de aanwezigheid van lucht in de grond gaat er helemaal niks groeien. Aangezien je maar een beperkte hoeveelheid aarde nodig hebt, wellicht een paar potten in eerste instantie, koop dan de beste soort aarde die je kunt vinden. Dit is een ‘investering’ waar je beslist geen spijt van zult krijgen.

Je kunt ook zelf je potgrond maken door goedkope potgrond te mengen met zand en kleine kiezeltjes voor de beluchting en de drainage, en daarnaast nog een toevoeging van bijvoorbeeld kokosvezels voor de structuur, en wormenhumus voor de rijke voeding.

Ga vervolgens bepalen welke kruiden je wilt kweken. Ga met je lijstje naar het tuincentrum en koop hiervoor de zaden. Als je wat minder geduld hebt, kun je ook kleine zaailingen kopen, zodat je niet eerst het engelengeduld op hoeft te brengen om te wachten tot er iets boven de grond komt.

Plaats de potten uiteindelijk op een zonnige plaats, maar niet direct naast het fornuis of oven. Ook is het beste om de radiatoren te vermijden. Een plekje met een gemiddelde temperatuur van 15-20 graden is het meest ideaal. De kruiden zijn beslist géén fan van tochtige hoekjes!

Zodra je een goede plek gevonden hebt, kan het plezier beginnen. Je hebt je kruiden binnen handbereik en je kunt, zodra de plantjes beginnen te groeien, afknippen wat je nodig hebt. Steeds weer vers!

Persoonlijke tip: Kruidenboter

Mijn allereerste kennismaking met verse kruiden was tijdens een barbecue met vrienden tijdens een vakantie in Frankrijk. Een vriendin maakte kruidenboter, maar daarvoor ging ze eerst, gewapend met een schaar en een mandje, het bos in. Teruggekomen met allerlei groen spul wat ik niet kende, gingen we aan het snijden en knippen om het zo klein mogelijk te maken. Vermengd met ongezouten roomboter was dit een ware traktatie!

De pakjes kruidenboterkruiden uit de supermarkt verbleekten bij de volle smaak van deze verse kruidenboter. Ik heb er niet een echt recept voor met maateenheden, maar met wat gevoel en wat proberen krijg je al snel een heerlijk resultaat wat iedere keer weer wat anders zal zijn, afhankelijk van de beschikbare kruiden en de gebruikte hoeveelheden.

De basis-ingrediënten zijn in ieder geval:

• Bieslook
• Peterselie
• Knoflook
• Basilicum
• Zout en peper naar smaak
• Zeer fijngesneden sjalotje
• Heel klein beetje citroensap
• Zachte, ongezouten, échte roomboter

Sinds deze ervaring gebruik ik alléén nog maar verse kruiden in de keuken, en zeker bij het maken van kruidenboter!

Er zijn ontzettend veel kruiden die je in de keuken kunt gebruiken, allemaal stuk voor stuk kruiden met ieder hun eigen voordelen voor de gezondheid. Ik beperk me in dit lijstje even tot de meest gebruikte.

Bieslook

Omschrijving
Bieslook is een klein gewas en wordt zelden groter dan ongeveer 25 centimeter. De meest gebruikte, en sterkste, soort heeft paarse bloemetjes. De versie met de witte bloemetjes is niet aan te raden vanwege het gebrek aan sterkte en smaak. Bieslook is een erg gemakkelijke plant om te kweken. De standplaats maakt niet zo vreselijk veel uit en kan dus zowel in de schaduw als in de zon geplaatst worden. Zowel op humusrijke als op schrale grond doet de bieslook het prima.

Gebruik in de keuken
Bieslook is dé basis in iedere keuken. Is het niet om in de gerechten te verwerken, dan in ieder geval als garnering. De smaak lijkt een beetje op ui, maar dan veel lichter. Bieslook kun je prima toepassen in verse dressings, sauzen en salades. Ook in de soep, maar dan moet je er wel om denken dat dit als allerlaatste toegevoegd wordt, zodat de bieslook nagenoeg rauw blijft.

Gezondheidsvoordelen

• Bevorderd de spijsvertering
• Werkt bloeddrukverlagend
• Is vocht afdrijvend
• Is licht laxerend
• Breekt vet af, dus positief effect op de cholesterol

Basilicum

Omschrijving
Basilicum is een vaste plant die ongeveer 45 centimeter hoog kan worden. De blaadjes zijn rond van vorm, en voelen zacht aan. Je kunt deze plant prima in potten kweken, mits ze voldoende water krijgen. De plant staat het liefst op een warme, zonnige plaats met beschutting tegen wind en/of tocht. Als je de basilicum in potten in de vensterbank zet, heeft dit als bijkomend voordeel dat ze de vliegen tegenhouden.

Gebruik in de keuken
Basilicum is een veelgebruikt kruid in de keuken, en heeft een herkenbare  maar subtiele smaak. Dit kruid is prima te combineren met groenten zoals venkel en witlof. Ook een combinatie met gerechten waar kaas in verwerkt zit, en bij vleesgerechten is Basilicum altijd een succes. Basilicum dien je altijd vers te gebruiken, dus niet invriezen of drogen. Dit haalt namelijk de smaak weg.

Gezondheidsvoordelen

• Koortsverlagend
• Kalmerend
• Ontsmettend
• Schimmelwerend
• Verlicht hoofdpijn
• Verlicht hoesten en verkoudheid

Munt

Omschrijving
De munt is een winterharde, vaste plant en kan het heel goed doen in ons klimaat. De grond moet wel constant vochtig zijn, met name de variant Watermunt. Deze kun je het beste met de wortels vlak naast een vijver zetten. Als je de munt toch in een pot wilt houden, zorg dan voor zeer regelmatig water.

Gebruik in de keuken
Munt wordt in de keuken voornamelijk gebruikt als smaakmaker bij het bereiden van schapenvlees en lamsvlees. Maar ook een toevoeging van munt aan een dressing geeft het een frisse smaak. De bladeren kun je natuurlijk ook direct gebruiken om eigen, verse muntthee te maken.

Gezondheidsvoordelen

• Remt diarree af
• Tegen reisziekte
• Tegen migraine
• Ademverfrissend
• Krampwerend
• Eetlustopwekkend
• Menstruatie regulerend

Peterselie

Omschrijving
De peterselie plant groeit het liefst op luchtige en goed waterdoorlatende grond. De standplaats is het meest ideaal in het zonnetje, met af en toe wat schaduw. Bij de peterselie geldt wat bij de meeste kruiden geldt: Hoe meer je knipt en snijd, hoe voller de plant wordt, en hoe groter de oogst een week later weer is.

Gebruik in de keuken
Bladpeterselie wordt gebruikt als smaakversterker in een grote verscheidenheid aan gerechten. De variant krulpeterselie wordt meestal gebruikt bij de decoratie, vanwege het mooie uiterlijk van het blad.

Gezondheidsvoordelen

• Krampwerend
• Antiseptisch
• Menstruatie-opwekkend
• Tegen winderigheid

Marjolein

Omschrijving
Marjolein is, naast een bruikbaar kruid in de keuken, een leuk plantje die het bijvoorbeeld ook goed doet in een border. De plant wordt ongeveer 50-70 centimeter hoog. Let er wel op dat dit plantje zichzelf vol enthousiasme kan uitzaaien. Als je wilt voorkomen dat je het volgende jaar een tuin vol Marjolein hebt, moet je de bloemen uit de plant knippen, vlak voor het moment dat ze uitgebloeid zijn.

Gebruik in de keuken
Door de sterke smaak van marjolein, is het verstandig om dit kruid met mate te gebruiken. Vooral in zoutloze gerechten, geeft marjolein meer smaak aan de gerechten. Om de smaak en de gezondheidsvoordelen optimaal te houden, wordt marjolein rauw aan het eten toegevoegd.

Gezondheidsvoordelen

• Tegen griep
• Tegen verkoudheid
• Slijmoplossend
• Sterk ontsmettend
• Verlichtend bij hoofdpijn
• Verlichtend bij menstruatiepijn
• Verlichtend bij maag- en darmklachten

Koriander

Omschrijving
De koriander krijgt vrij dunne stengels, waarop de bloemen komen. De plant is daarom erg gevoelig voor omvallen. Het is dus noodzakelijk om de plant op te binden. Koriander is een éénjarige plant, en moet dus ieder jaar opnieuw gezaaid worden.

Gebruik in de keuken
Koriander wordt heel veel in de Indische keuken gebruikt. In die keuken staat hetzelfde kruid bekend onder de naam Ketoembar. In de keuken wordt zowel de zaadjes als het jonge blad gebruikt. Deze twee verschillen heel sterk in smaak, dus kijk goed in het recept welk deel van de plant bedoeld wordt.

Gezondheidsvoordelen

• Ontsmettend
• Rustgevend
• Bevorderd de spijsvertering
• Tegen slapeloosheid
• Verlichting bij spierpijn

Conclusie

In deze drie delen over gezonde planten, hebben we drie totaal verschillende toepassingsgebieden van planten gezien. Toepassingen die helemaal in het teken staan van de gezondheid. De planten zijn volledig natuurlijk, dus doe hier je voordeel mee. In alle gevallen is het goed voor de gezondheid, of je de plant nu gebruikt als luchtververser, als medicijn of als smaakmaker in het eten.