Gezwollen voeten: Oorzaken en Behandelingen

Opgezette voeten hebben we allemaal wel eens. Je merkt dat direct als je voeten beginnen te knellen in je schoenen, met name aan het einde van een (warme) dag. Niks ernstigs aan de hand, want in de meeste gevallen verdwijnt dit vanzelf. Maar als je enkels of voeten opgezwollen blijven, dan kan dit duiden op een achterliggend gezondheidsprobleem. Oorzaken kunnen dan liggen in een zwangerschap of gewoon opgezette voeten door een warme dag. Niet echt een probleem. Maar  opgezette voeten door bijvoorbeeld een Lymfoedeem of een Veneuze Inefficiëntie is een heel ander verhaal. In dit artikel de meest voorkomende oorzaken van opgezwollen voeten, hoe te herkennen, en natuurlijk wat je er aan kunt en/of moet doen.

1. Voetblessure

Na een voetblessure kan er een flinke zwelling ontstaan. Een zwelling van de voet of de enkel, of allebei. Alles is mogelijk en natuurlijk afhankelijk van de uiteindelijke oorzaak. Het meest voorkomend is de verstuikte enkel. Hierbij buigt de enkel plotseling heel sterk naar binnen toe, waarbij alles in en rond de enkel alles flink beschadigd. Er is wel degelijk een verschil tussen het verzwikken van een enkele, en het verstuiken van een enkel. Bij een verstuiking is de enkelband ingescheurd, geheel of gedeeltelijk. Hierbij worden bloedvaten beschadigd zodat er ook sprake is van een bloeduitstorting rondom de enkel. De voet gaat zwellen, en de zwelling zal zich in de dagen daarna gaan uitbreiden. Een verzwikking is minder erg. Er is niets ingescheurd, maar de enkelbanden zijn tijdelijk heel extreem opgerekt. Dus eigenlijk net niet gescheurd. Er is dan geen spraken van een bloeding, maar de enkel kan wel flink opzwellen. Na een paar dagen zal dit weer afzakken.

Doen:

Op het moment dat je, na een verzwikking of verstuiking, niet meer in staat bent om op je voet te staan, raadpleeg dan direct je huisarts of eerst hulp. Indien dit niet nodig is, koel dan direct het hele gebied met ijs of koud water. Leg het ijs niet direct op de blote huid. Daarna de voet omhoog leggen en inzwachtelen met een zwachtel die niet elastisch is. Op deze manier wordt de zwelling zo veel mogelijk voorkomen. De zwelling moet dan na een paar dagen weer verdwijnen. Als dit niet het geval is, ga dan alsnog naar de huisarts.

2. Zwangerschap

Met name vrouwen van 34 jaar of ouder kunnen tegen het einde van de 9 maanden last krijgen van vochtophopingen in onder andere de voeten. De reden hiervoor ligt in het feit dat de nieren tegen die tijd steeds minder efficiënt functioneren, waardoor een teveel aan vocht minder snel afgevoerd wordt via de natuurlijke weg. Hier is niks alarmerends aan, en is een normaal onderdeel van de zwangerschap. Maar als de vochtophopingen samen gaan met een verhoogde bloeddruk en/of eiwitverlies via de urine, kan er sprake zijn van zwangerschapsvergiftiging, of pre-eclampsie. Ook kunnen er symptomen optreden zoals braken, misselijkheid, pijn in de bovenbuik, gezichtsstoornis en/of hoofdpijn. Onnodig te zeggen dat je dan direct naar je behandelend arts toe moet gaan.

Doen:

Om gezwollen voeten door vochtophoping tijdens de zwangerschap tegen te gaan, kun je het beste in beweging blijven. Bewegen zorgt voor een betere bloedsomloop. Ook kun je steunkousen gaan dragen om het vocht te verdrijven en de pompfunctie in het been te verbeteren. In extreme gevallen kun je tijdens het slapen je benen omhoog leggen. Een andere, meer aangename, optie is een regelmatige massage van de benen, waardoor de bloedsomloop verbetert.

3. Veneuze Insufficiëntie

Bij een Veneuze Insufficiëntie is er sprake van een ‘blokkade’ van de aderen die als taak hebben om het bloed terug te transporteren naar het hart. De oorzaak hiervan ligt in een beschadiging van de zogenaamde vaatkleppen. Deze beschadiging komt op zijn beurt weer door zwak bindweefsel rondom de aderen of na een trombose. Een zwelling van de voeten en/of enkels is vaak een voorbode van Veneuze Insufficiëntie, zeker als het samengaat met kleine witte vlekjes op de huid, rode plekken op de huid, bruine verkleuring van de huid, gespannen gevoel in de benen, krampen gedurende de nacht, oedeem of zichtbare spataderen.

Doen:

Op het moment dat je bovenstaande symptomen herkent bij jezelf, ga dan direct naar je huisarts voor verder onderzoek.

4. Wondroos

Wondroos is een veel voorkomende aandoening waarbij sprake is van een infectie van de huid, veroorzaakt door een bacterie. Deze bacterie kan het lichaam binnenkomen via een open wond en/of via het bloed. De open wond hoeft helemaal niet ernstig te zijn om besmet te raken. Een krab-wond, een insectenbeet of een kleine snijwond kunnen voldoende zijn. Op moment van de besmetting krijgt de patiënt een rode vlek op de huid die steeds groter kan worden. Bijkomende symptomen kunnen zijn: met een algemeen gevoel van onbehagen en koorts. Een ander gevolg van wondroos kan zijn dat de voeten op gaan zwellen. In sommige gevallen kunnen de opgezette voeten zelfs een voorbode zijn.

Doen:

Als je één of méér van de voorgaande symptomen herkent, ga dan direct naar de huisarts voor een definitieve diagnose.

5. Trombose

Trombose, of volledig Diepe Veneuze Trombose, houdt in dat er een verstopping zit in de afvoerende aderen, in de meeste gevallen een bloedstolsel. Om kort te gaan raakt daardoor de afvoer van het bloed verstopt, waardoor het been gaat zwellen. Dit gaat samen met veel pijn en roodheid.

De oorzaak van trombose kan heel veelzijdig zijn. Denk hierbij eens aan bedlegerigheid, lange tijd de been in het gips, erfelijke aanleg, medicijngebruik, niet genoeg beweging.

Doen:

De grootste oorzaak van trombose ligt vaak in het feit dat er niet genoeg beweging is, om wat voor reden dan ook. Zorg dus dat je in beweging blijft, om trombose géén kans te geven.

6. Medicatie

Er zijn geneesmiddelen die als bijwerking hebben dat de enkels en/of de voeten op gaan zwellen door vochtophoping. Steroïden en Calciumantagonisten zijn de meest bekende.

Doen:

Zodra je last hebt van de bijwerkingen van een medicijn, overleg dan met je huisarts om de medicatie te wijzigen.

7. Warmte

De meest voorkomende oorzaak van opgezette voeten is natuurlijk warmte. Tegelijkertijd is het ook de meest onschuldige vorm, hoewel het natuurlijk wel heel erg lastig kan zijn. Door de warmte stagneert het bloed in de bloedvaten omdat het lichaam de warmte niet kwijt kan. Je voeten voelen dan dikker aan, je schoenen gaan knellen en je bent blij als je, eenmaal thuisgekomen, de schoenen uit kunt doen.

Warmte zorgt er voor dat de bloedvaten uit gaan zetten waardoor er meer bloed aangevoerd wordt. Aan de andere kant kan het bloed minder snel afgevoerd worden. Het gevolg hiervan is een hogere druk in de aderen waardoor er vocht wordt geperst door de wanden van de kleinere bloedvaten. Dit vocht blijft in je been achter en zorgt dus uiteindelijk voor de verdikking en de vochtophoping. Je kunt overigens heel snel controleren of er sprake is van een vochtophoping of niet. Druk even krachtig met een vinger op de gezwollen plek. Als er dan een ‘deuk’ ontstaat die niet snel wegtrekt, is er inderdaad sprake van vochtophoping. Mensen die al last hebben van overgewicht en/of spataderen reageren sterker op warmte dan anderen. Ook hebben mannen minder last hiervan dan vrouwen.

Doen:

Zorg er voor dat je lichaam de warmte kwijt kan, als je het warm hebt. En als je opgezette voeten hebt, ga dan na het uittrekken van de schoenen met je voeten omhoog liggen. Op deze manier kan het vocht weer snel wegtrekken.

8. Lymfoedeem

Lymfoedeem ontstaat door een extreme opslag van eiwitten en lymfevocht in het weefsel. Dit kan gebeuren als gevolg een onbalans tussen de aanvoer van vocht en de afvoer van vocht. Niet alleen krijg je dan last van opgezette voeten en benen, maar ook van vermoeidheid, huidafwijkingen, infecties, bewegingsbeperkingen en een zwaar gevoel.

Doen:

Dit kan op verschillende manieren behandeld worden zoals met podotherapie, fysiotherapie, manuele lymfedrainage en/of compressietherapie.

9. Lever-, nier of hartaandoening

Problemen met het hart, de lever of de nieren kunnen oedeem veroorzaken, en dus ook opgezette voeten. In sommige gevallen zijn opgezette voeten een voorbode van een achterliggend probleem. Als bijvoorbeeld de kracht van het hart achteruit gaat, zal ook je lichaamsvocht minder goed afgevoerd worden. Dit vocht zakt uiteindelijk naar de voeten waardoor deze op gaan zwellen. Ook problemen met de nieren kunnen op deze manier ontdekt worden. Door een verminderde nierfunctie wordt het lichaamsvocht niet voldoende via de natuurlijke weg afgevoerd, waardoor het vocht zich gaat ophopen in verschillende delen van het lichaam, onder andere in de voeten. Ook leverproblemen kunnen zorgen voor vochtophoping.

Doen:

Als de opgezette benen samen gaan met symptomen zoals een toename in gewicht, geen eetlust en/of vermoeidheid, waarschuw dan direct een arts.

Conclusie

Opgezette voeten is gelukkig in de meeste gevallen heel erg onschuldig. Maar als dit samen gaat met andere, soms onverklaarbare symptomen, dan kan dit duiden op een onderliggend probleem. Neem deze tips ter harte, en schakel bij twijfel altijd je huisarts in!