Klik hieronder om deel 1 te lezen:
Huid-Special deel 1: De huid onder de loep genomen
In het eerste deel van deze special hebben we even in de schoolbanken gezeten met een biologieles over de huid. Deze kennis komt je van pas bij dit tweede deel en later ook in het derde deel. In dit derde deel gaan we verder in op de mogelijkheden om je huid te beschermen.
Niet alleen tegen de zon, maar ook tegen kou en water. Ook gaan we in zijn algemeenheid bekijken hoe je het beste je huid kunt verzorgen om deze in optimale conditie te krijgen en te houden.
Maar in dit tweede deel gaan we eerst kennismaken met de grootste vriend, en tevens de grootste vijand, van je huid: De zon.
Wat straalt de zon uit?
Het zonlicht wat we hier op aarde ontvangen bestaat voor het grootste deel uit infrarood licht. Het is dit licht wat wij voelen als de behaaglijke warmte van de zon. Voor de rest bestaat zonlicht uit zichtbaar licht en ultraviolet licht. Het is de laatste soort licht wat mogelijk schadelijk kan zijn voor je huid en je lichaam. Dit ultraviolette licht wordt weer verdeelt in 3 soorten: UVA-licht (400-320 nm.), UVB-licht (320-290 nm.) en UVC-licht (290-200 nm.).
Hoe korter de golflengte, hoe gevaarlijker de straling is. UVC-licht is dus het meest schadelijk voor ons, maar wordt volledig gefilterd door de ozonlaag. Het UVB-licht dringt door tot in je opperhuid en het UVB-licht dringt door tot in je lederhuid. Aangezien zonlicht voor ongeveer 95% uit UVA-licht bestaat, en een heel klein beetje uit UVB-licht, is het in normale omstandigheden niet gevaarlijk voor je huid. Ik zeg duidelijk ‘normale’ omstandigheden. Om even een variant op de bekende alcohol-slogan te maken: Bruin zijn is leuk, maar zon met mate.
En de zonnebank?
De zonnebank straalt voor het grootste deel UVA-licht uit, en nagenoeg geen, of helemaal niet, UVB-licht. UVC-licht is natuurlijk uit den boze in zonnebanken! Ook voor zonnebanken geld dezelfde regel als bij de gewone zon: gebruik het met mate, dan is er in principe niks aan de hand.
De zon als vriend
Toch is de zon ook je grootste vriend. Zonder de zon is het voortbestaan van dieren, planten en mensen onmogelijk. We halen onze energie uiteindelijk uit de zon, mensen vinden het prettig en behaaglijk om in het zonnetje te zitten, de zon heeft een positieve invloed op ons humeur, de zon maakt ons vrolijk, de zon maakt ons verliefd. En de zon bruint natuurlijk je huid. En daar schuilt juist ook het grootste gevaar in. Maar als je dit op een normale manier doet is er in principe niks aan de hand.
Ook is zonlicht belangrijk voor de aanmaak van Vitamine D. Deze vitamine D wordt door de huid aangemaakt en is van vitaal belang voor de opname van kalk door de botten en dus voor de groei van de botten. Dit is ook één van de redenen dat kinderen in de groei in de middag lekker buiten moeten spelen. Het is juist deze groep die de meeste Vitamine D kan gebruiken.
De zon als vijand
De laatste jaren wordt steeds meer duidelijk dat langdurige blootstelling aan de zon om bruin te worden, schadelijke gevolgen kan hebben voor je huid. Het is met name de blootstelling aan UV-licht dat de vroegtijdige veroudering van je huid in werking zet, en de kans op huidkanker fors vergroot.
Laten we de drie belangrijkste directe, en indirecte, gevaren van de zon even op een rijtje zetten:
Verbranden
Het meest acute gevolg van een overmatige blootstelling aan de zon is verbranding van de huid. Dit komt met name van het UVB-licht. De gevolgen merk je niet direct, maar na 3-5 uren wordt je huid rood, gezwollen en wordt bij aanraking en warmte erg gevoelig. Als het heel ernstig is kunnen er blaren optreden. Het koelen van de huid is het beste wat je kunt, naast het smeren van een verzachtende zalf om de huid tot rust te brengen.
Vroegtijdige veroudering van de huid
De eerder besproken vroegtijdige veroudering van de huid, wat overigens een lange-termijn gevolg is, wordt in ieder geval veroorzaakt door UVB-licht, en waarschijnlijk ook door het UVA-licht, hoewel dit laatste nog niet onomstotelijk bewezen is. Je kunt dit herkennen aan de volgende kenmerken:
- Het ontstaan van rimpels, dus een verlaging van de elasticiteit van de huid
- Uitgezette bloedvaatjes
- Bleekgele, vlekkerige verkleuring van de huid in combinatie met teveel of te weinig pigmentvorming.
- De huid is vaak erg droog en voelt leerachtig aan.
Met name in de hals, nek en het gezicht ontstaan steeds meer rimpels en kleine vaatverwijdingen.
Huidkanker
Het is inmiddels duidelijk bewezen dat er een direct verband bestaat tussen overmatige blootstelling aan zonlicht en huidkanker. Dit gevaar wordt heel vaak nog steeds onderschat, en als je merkt dat er iets aan de hand is, sta je voor lange behandelingen of is het soms zelfs al te laat. Er zijn heel veel soorten huidkanker, maar de meest voorkomende 3 soorten laten we hier even de revue passeren:
- Basaalcel-carcinoom
Dit is, met meer dan 80% van alle gevallen, de meest voorkomende vorm van huidkanker. Dit is zeer goed te behandelen en zaait vrijwel nooit uit. Wel kan het lokaal doorgroeien.
- Spinocellulair-caricinoom
Dit komt veel minder vaak voor. Maar in ongeveer 10% van de gevallen is er sprake van deze vorm van huidkanker. Het is in principe een zeer ernstige vorm van huidkanker, juist omdat deze op termijn wel gaat uitzaaien. Door overmatige blootstelling aan zonlicht ontstaan ruwe plekjes op de huid die Actinische Keratosen worden genoemd. Het zijn juist deze plekjes die soms tekenen van deze vorm van huidkanker kunnen zijn. Het is nog nooit onomstotelijk bewezen, maar de relatie van overmatige blootstelling aan zonlicht en deze twee vormen van huidkanker, Basaalcel-carcinoom en Spinocellulair-caricinoom, wordt door de meeste wetenschappers als zeer waarschijnlijk aangemerkt.
- Melanoom
Een melanoom is in feite een kwaadaardige moedervlek. Ook deze vorm komt niet zo heel vaak voor. Wel is het een ernstige vorm omdat ook deze vorm uit gaat zaaien. Als er een vroegtijdige behandeling plaatsvind is het vooruitzicht gunstig. Ook hier is nog onderzoek gaande, maar het lijkt dat blaarvorming op een lichtgevoelige huid van een kind, de kans op een melanoom op latere leeftijd vergroot.
Lichtovergevoeligheid
Als de huid abnormaal reageert tijdens een normale blootstelling aan licht, spreken we van een lichtovergevoeligheid. De meest bekende vorm hiervan is de Polyforme Licht Eruptie (PLE), ofwel zonneallergie. Polyforme Licht Eruptie ontstaat meestal bij een lichte huidskleur, en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Het ontstaan van Polyforme Licht Eruptie is nog onduidelijk, maar over het algemeen wordt aangenomen dat het al op jeugdige leeftijd ontstaat onder invloed van UVA- en UVB-licht. De afwijkingen die je aan de huid ziet zijn over het algemeen kleine, maar sterk jeukende bultjes. Vaak ontstaan de klachten na een zonvakantie waarbij van een verbranding sprake was. De jeukende bultjes treden vaak op tussen de 1 en 5 dagen na de blootstelling op.
Als je je lichaam daarna uit de zon houdt, geneest alles binnen 7 tot 10 dagen weer. Het volgende jaar kunnen de klachten, tijdens of vlak na de vakantie, weer optreden. Het blijkt wel dat er een mate van gewenning kan ontstaan.
Lichtovergevoeligheidsreacties kunnen ook ontstaan door het gebruik van bepaalde medicijnen. Laten we de meest bekende voor de duidelijkheid even op een rijtje zetten:
- Antibiotica - tetracycline, nalidixinezuur, sulfonamiden.
- Diuretica (plaspillen) - thiazidediuretica, furosemide
- Analgetica (pijnstillers) - benoxaprofen, ibuprofen
- Antidiabetica (medicijnen bij suikerziekte) - sulfonylurea
- Fenothiazines (medicijnen tegen misselijkheid) –chloorpromazine
Ook sommige lokale middelen die op de huid gebruikt worden, kunnen lichtovergevoeligheid veroorzaken. Hierbij moet je denken aan
- Sommige soorten cosmetica, bijvoorbeeld 60-methylcoumarin en musk-ambrette
- Paraphenyleendiamine. Dit komt onder andere voor in haarkleurstof.
- Crèmes en zalfjes zoals azaron (tegen de jeuk), phenergan-crème, unicura-zeep, hexachlorofeen en solutio carbonis detergens (teer).
Hoe kan ik al deze ellende voorkomen?
Je kunt een huidaandoening nooit voor 100% voorkomen, maar je kunt er wel voor zorgen dat de kans zo klein mogelijk wordt. De belangrijkste les hierin is verstandig zonnen en een goede verzorging van de huid in alle omstandigheden. Hoe je dit het beste kunt doen, lees je in deel 3 van deze special over de huid.
Klik hieronder om deel 3 te lezen:
Huid-Special deel 3: De verzorging van je huid
