Diabetes is een ziekte waarbij het lichaam niet in staat is om glucose (een vorm van suiker) goed te gebruiken en op te slaan. Glucose wordt opgeslagen in de bloedbaan waardoor je bloedglucose (soms ook wel bloedsuiker genoemd) te hoog wordt.
Er zijn twee belangrijke typen diabetes. Bij Type 1 (vroeger de jeugd- of insulineafhankelijke diabetes genoemd) stopt het lichaam volledig met het produceren van insuline, een hormoon dat het lichaam in staat stelt om glucose uit voedingsmiddelen om te zetten in energie. Mensen met diabetes Type 1 moeten dagelijks insuline-injecties krijgen om te kunnen overleven. Deze vorm van diabetes ontwikkelt zich meestal bij kinderen of jonge volwassenen, maar kan op elke leeftijd optreden. Type 2 diabetes (vroeger ook wel bekend als ouderdomsdiabetes of niet-insuline afhankelijke diabetes) ontstaat als het lichaam onvoldoende insuline produceert en/of insuline niet goed kan gebruiken (insulineresistentie). Deze vorm van diabetes komt meestal voor bij mensen die ouder zijn dan 40 jaar, overgewicht hebben en een familiegeschiedenis van diabetes hebben, hoewel het vandaag de dag ook steeds vaker voorkomt bij jongere mensen, met name adolescenten.
Hoe weet je dat je diabetes hebt?
Mensen met diabetes ervaren vaak bepaalde symptomen. Deze symptomen diabetes kunnen zijn:
- veel drinken
- frequent urineren
- gewichtsverlies
- verhoogd hongergevoel
- wazig zicht
- prikkelbaarheid
- tinteling of gevoelloosheid in de handen of in de voeten
- frequente huid-, blaas- of tandvleesinfecties
- wondjes die niet genezen
- extreme onverklaarde vermoeidheid
In sommige gevallen zijn er geen symptomen; dit gebeurt meestal bij diabetes Type 2. In dit geval kunnen mensen maanden of zelfs jaren leven zonder te weten dat ze de ziekte hebben. Deze vorm van diabetes komt zo geleidelijk op, dat symptomen vaak niet eens herkend worden.
Wie krijgt er diabetes?
Diabetes kan zich bij iedereen voordoen. Mensen die echter familieleden hebben met deze ziekte, hebben wat meer kans om het te ontwikkelen. Andere risicofactoren omvatten obesitas, hoog cholesterol, hoge bloeddruk en fysieke inactiviteit. Het risico op het ontwikkelen van diabetes neemt ook toe als mensen ouder worden. Mensen die ouder dan 40 jaar zijn en overgewicht hebben, hebben meer kans op het krijgen van diabetes, hoewel de incidentie van diabetes Type 2 bij adolescenten groeit. Diabetes komt vaker voor bij inheemse Amerikanen, Afro-Amerikanen, Spaanse Amerikanen en Aziatische Amerikanen/Stille Oceaners. Ook mensen die diabetes ontwikkelen tijdens de zwangerschap (een aandoening genaamd zwangerschapssuikerziekte) hebben meer kans om later diabetes te ontwikkelen.
Hoe wordt diabetes behandeld?
Er zijn bepaalde dingen die iedereen, die diabetes heeft en of het nu Type 1 of Type 2 is, moet doen om gezond te blijven. Zij moeten een maaltijd(eet)plan hebben. Ze moeten aandacht besteden aan de hoeveelheid lichamelijke activiteit die ze doen, omdat lichamelijke activiteit het lichaam kan helpen om de insuline beter te gebruiken, zodat het voor de cellen de glucose in energie kan omzetten. Iedereen met diabetes Type 1 en sommige mensen met diabetes Type 2 moeten ook insuline-injecties toegediend krijgen. Sommige mensen met diabetes Type 2 nemen pillen ook wel "orale middelen" genaamd in waardoor hun lichamen meer insuline produceren en/of de insuline dat het het lichaam produceert beter gebruiken. Sommige mensen met diabetes Type 2 kunnen door middel van passende maaltijdplanning en voldoende lichamelijke activiteit hun ziekte zonder medicijnen beheren.
Iedereen die diabetes heeft, moet minstens een keer per zes maanden door een diabetes specialist (een endocrinoloog of een diabetoloog) worden gezien. Hij of zij moet ook periodiek gezien worden door andere leden van een diabetesbehandelingsteam, waaronder een diabetesverpleegkundige en een dieetist, die een maaltijdplan voor het individu zal helpen ontwikkelen. Ideaal gezien moet men ook een inspanningsfysioloog zien voor hulp bij het ontwikkelen van een lichamelijk actieplan en misschien een maatschappelijk werker, psycholoog of andere geestelijke gezondheidswerker voor hulp bij stress en uitdagingen van het leven met een chronische ziekte. Iedereen die diabetes heeft, moet regelmatig (eenmaal per jaar) oogtesten laten uitvoeren door een oogarts om ervoor te zorgen dat oogproblemen in verband met diabetes vroeg ontdekt worden en behandeld worden voordat ze ernstig worden.
Mensen met diabetes moeten ook leren hoe ze hun bloedglucose moeten controleren. Dagelijks testen zal ze helpen bepalen hoe goed hun maaltijdplan, activiteitenplan en medicatie werken om het bloedglucosegehalte in een normaal bereik te houden.
Welke andere problemen kan diabetes veroorzaken?
Jouw behandelend arts zal je aanmoedigen om een maaltijdplan en oefenprogramma te volgen, je medicijnen te gebruiken en je bloedglucose regelmatig te meten om je bloedglucose zo veel mogelijk in een normaal bereik te houden. Waarom is dit zo belangrijk? Omdat slecht beheerde diabetes op lange termijn kan leiden tot een groot aantal complicaties - waaronder hartaanvallen, beroertes, blindheid, nierfalen en bloedvatenziekten, die kunnen leiden tot amputatie, zenuwschade en impotentie bij mannen.
Gelukkig heeft een landelijk onderzoek, dat over een periode van tien jaar is afgerond, aangetoond dat als mensen hun bloedglucose zo normaal mogelijk houden, hun risico’s bij sommige van deze complicaties met 50 procent of meer kunnen verminderen.
Ook wanneer de diabetes behandeld wordt schommelt de bloedsuikerspiegel van een patiënt meer dan die van een gezond iemand. Ook dat kan complicaties veroorzaken. Hoe langer iemand al met diabetes leeft, hoe groter de kans is dat er andere complicaties ontstaan.
“Hoe langer je diabetes hebt, hoe meer complicaties”
Vooral bij diabetes type 2, waar het soms wel jaren kan duren voordat de diagnose diabetes gesteld is, kunnen er doordat er zo lang een te hoog glucosegehalte in het bloed is geweest andere complicaties ontstaan.
Dit kunnen vaak ernstige verschijnselen zijn, zoals:
- Hart- en vaatziekten
- Nierziekten
- Zenuwstoornissen
Terwijl er met de diabetes op zich dus best te leven valt, zijn het vooral de andere complicaties die tijdens de ziekte ontstaan die ernstig zijn.
Schade aan de bloedvaten en diabetesvoet
Door een te hoge bloedsuikerspiegel kunnen de wanden van bloedvaten beschadigd raken, dit heet aderverkalking. Hierdoor ontstaat een verhoogd risico op bijvoorbeeld een hartinfarct of een herseninfarct.
Vaak hebben diabetespatiënten ook een te hoog cholesterol, of een te hoge bloeddruk, waardoor het risico alleen maar toeneemt. Het is dan ook van belang dat de bloeddruk en het cholesterol met behulp van medicijnen omlaag gebracht worden. Wat de patiënt zelf kan doen is stoppen met roken en ervoor zorgen dat zijn of haar bloedsuikerwaarden zo min mogelijk schommelen.
Aderverkalking
De aderverkalking is ook één van de oorzaken van het ontstaan van de diabetesvoet. Dit bekende verschijnsel komt meestal voor bij mensen die al wat langer diabetes hebben, vanaf een jaar of tien. Door aderverkalking vermindert de bloedtoevoer naar de voeten.
Een hoge bloedsuikerspiegel kan er daarnaast de oorzaak van zijn dat er suikerafzettingen in de bindweefsels van de gewrichten terechtkomen, waardoor de gewrichten stijf worden. Bovendien kunnen bij diabetespatiënten ook de zenuwen aangetast worden.
Hierdoor heeft iemand veel minder gevoel in zijn benen en voeten, en kunnen er gemakkelijk wondjes ontstaan. Die wondjes helen minder snel dan bij mensen zonder diabetes, en kunnen ook ontsteken.
Een combinatie van deze problemen veroorzaakt de diabetische voet. In ernstige gevallen zal de voet of het been geamputeerd moeten worden.
Nierschade
Omdat nierschade bij diabetespatiënten vaak voorkomt is het aan te raden om de nierfunctie met behulp van een urinemonster elk jaar te laten testen.
Als de nieren minder goed werken komt er namelijk eiwit in de urine en gaat de bloeddruk omhoog. Als een patiënt al symptomen van nierfalen heeft zijn de nieren vaak al onherstelbaar beschadigd.
Juist daarom is het belangrijk de nierfunctie preventief te controleren. Door een betere regulering van de bloedsuikerspiegel en een betere behandeling van een te hoge bloeddruk zijn er de afgelopen tien jaar wel minder patiënten met nierschade geweest dan in de jaren daarvoor.
Oogproblemen
Veel diabetespatiënten krijgen op den duur last van oogproblemen. Dit komt doordat de bloedvaatjes in de ogen ook beschadigd kunnen raken, en omdat een te hoge bloedsuikerspiegel de lens van het oog aan kan tasten.
Bovendien kunnen ook in de ogen de zenuwen uitvallen, waardoor het moeilijk wordt om de ogen te bewegen. Het gevolg hiervan is een verhoogde kans op netvliesloslatingen of -beschadigingen, een verhoogde kans op staar en een te hoge oogboldruk.
Veel complicaties aan de ogen kunnen goed behandeld worden. Sommige klachten zijn maar tijdelijk, en verdwijnen bijvoorbeeld weer als de bloedglucose weer op peil is. Maar er zijn ook ernstige blijvende complicaties die de patiënt misschien zelf niet zo snel opmerkt. Daarom is het goed ook de ogen elk jaar te laten controleren.
Erectiestoornissen
Een complicatie die alleen bij mannen voorkomt is de erectiestoornis, helaas krijgt één op de drie mannen met diabetes er last van. Ook hier speelt de schade die kan ontstaan aan de bloedvaten en aan de zenuwen een belangrijke rol.
Vijf veel gehoorde mythes over diabetes
Er zijn veel misvattingen dat mensen met diabetes een strikt dieet moeten volgen, maar in werkelijkheid kunnen ze alles wat een persoon zonder diabetes eet, eten. Amy Campbell, MS, RD, LDN, CDE, voedingsdeskundige bij Joslin Diabetes Center en mede-auteur van “16 Myths of a Diabetic Diet”
ontkracht enkele veelvoorkomende mythen voor voeding voor mensen met diabetes.
-
Mensen met diabetes moeten andere voedingsmiddelen eten dan de rest van het gezin.
Mensen met diabetes kunnen hetzelfde voedsel eten als de rest van hun gezin. De huidige voedingsrichtlijnen voor diabetes zijn zeer flexibel en bieden veel keuzes, zodat mensen met diabetes hun favoriete eten bij speciale gelegenheden gewoon kunnen eten. Iedereen, of zij nu diabetes hebben of niet, moet een gezond dieet eten dat bestaat uit vruchten, groenten, volle granen, magere eiwitten en hartgezonde vetten. Dus, als je diabetes hebt, hoeft je niet apart van je familie te koken.
-
Mensen met diabetes mogen nooit aan hun verlangens toegeven.
Bijna iedereen hunkert op een gegeven moment naar bepaald voedsel en mensen met diabetes zijn hierop geen uitzondering. Het is niet ongewoon voor mensen met diabetes om alle zoetigheden weg te laten of zelfs de hoeveelheid voedsel te beperken om gewicht te verliezen. Op zijn beurt reageert je lichaam vaak op deze drastische veranderingen door hunkeringen te creëren. Negen van de tien keer, zijn je voedselkeuzes in deze situaties vaak hoog in vet en/of suiker.
De beste manier om om te gaan met voedingsbehoeften is om ze te voorkomen door een gezond eetplan te volgen, waarbij je soms lekkernijen in je diabetes maaltijdplan inpast. Als je trek in iets hebt, proef er dan een klein beetje van. Door dit te doen, kun je genieten van de smaak en overeten vermijden.
-
Mensen met diabetes mogen niet te veel zetmeelrijk voedsel eten, ook al bevatten ze vezels, omdat zetmeel je bloedglucose verhoogt en je gewicht verlaagt.
Zetmeelhoudende voedingsmiddelen zoals brood, pasta, rijst en granen zorgen voor koolhydraten, de energiebron van het lichaam. Fruit, melk, yoghurt en desserts bevatten ook koolhydraten. Iedereen heeft wat koolhydraten nodig in hun dieet, zelfs mensen met diabetes. Gewichtstoename ontstaat wanneer je meer calorieën opneemt dan je verbrandt. Dus, als je te veel voedsel eet, kom je uiteindelijk gewicht aan. Het belangrijkste is om te weten hoeveel je van de goede voedselgroepen moet eten om het bloedglucosegehalte in een veilig bereik en je op een gezond gewicht te houden. Kies voor zetmeelrijk voedsel dat volkoren is en hoog in vezels.
-
Mensen met diabetes hoeven zich geen zorgen te maken over het eten van vet omdat het niet veel effect op de bloedglucose heeft.
Vet, gevonden in margarine, oliën en saladedressings, heeft weinig directe invloed op de bloedglucosegehalten. Het eten van een vetrijke maaltijd kan echter de spijsvertering vertragen en het moeilijker maken voor je insuline om te werken, waardoor het mogelijk is om uren na je maaltijd een hoog bloedglucosegehalte te krijgen. Sommige vetten kunnen het bloedcholesterol verhogen, waardoor het risico op een hartaanval of een beroerte wordt verhoogd. Deze vetten worden verzadigd vet en transvet genoemd en moeten zoveel mogelijk worden beperkt. Bronnen van verzadigd vet omvatten: boter, bakvet, rood vlees, kaas en volle melk. Transvetten wordt gevonden in sommige margarines, snacks en fastfood. Omdat vet zeer hoog in calorieën is moet je het als je probeert om gewicht te verliezen spaarzaam eten. Klik hier om gezonde alternatieven te vinden voor jouw favoriete gerechten.
-
Mensen met diabetes moeten altijd een zoutarm dieet volgen.
Het hebben van diabetes betekent niet dat je zout en natrium uit je dieet moet weglaten. Mensen met diabetes moeten echter minder natrium gebruiken dan mensen zonder diabetes, omdat ze meer kans hebben op hoge bloeddruk, wat een belangrijke oorzaak is van hartziekten. Enkele voorbeelden van voeding die hoog in natrium zijn:
- soep uit blik
- ingeblikte groenten
- vleeswaren
- saladedressings
- sommige granen
Zelfs als je geen hoge bloeddruk hebt, is het geen slecht idee om naar de inname van natrium te kijken, omdat sommige mensen zoutgevoelig zijn en een stijging van de bloeddruk kunnen ervaren na het eten van zout voedsel.
Tot slot...
Diabetes Type 2 is het meest voorkomende type diabetes, maar we begrijpen nog niet helemaal 100% hoe het in zijn werk gaat. Recent onderzoek stelt echter dat er enkele dingen zijn die deze vorm van diabetes kunnen voorkomen. Onderzoeken tonen aan dat levensstijlveranderingen het ontstaan van diabetes Type 2 bij volwassenen, die het risico lopen om de ziekte te krijgen, kunnen voorkomen of vertragen. Een bescheiden gewichtsverlies (5-10% van het lichaamsgewicht) en bescheiden fysieke activiteit (30 minuten per dag) zijn aanbevolen doelen.
Wil je meer weten over hoe je diabetes de baas kunt worden? Hoe ook jij veel gemakkelijker kunt leven met diabetes, zonder die vervelende complicaties?
Download dan nu mijn GRATIS eBook “Weg met Diabetes”: Een boek boordevol met belangrijke tips en adviezen.
Je kunt het boek “Weg met Diabetes” hier GRATIS downloaden! >>>
Bronnen
www.webmd.com/diabetes/guide/risks-complications-uncontrolled-diabetes#1
www.healthline.com/health/diabetes/symptoms-in-women
www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/in-depth/diabetes-symptoms/art-20044248