Alles Over Gekweekte Vis

Kijk je weleens achterop de verpakking van de vis die je koopt in de supermarkt? Als je iets verder kijkt kun je al snel zien of dit ‘vers gevangen’ vis is die natuurlijk is opgegroeid of het misschien gekweekte vis is.

Wat is gekweekte vis? Wat is het verschil met vis die gewoon in de natuur wordt gevangen en wat moet je weten voor een optimale gezondheid?

Iets meer informatie over gekweekte vis

Steeds meer mensen eten vis. Hierdoor is het niet altijd mogelijk om de oceanen maar leeg te blijven halen om aan de groeiende behoefte te voldoen. De visserij-industrie heeft geprobeerd om een aantal van de variabelen bij het vangen van vis te controleren door de meest populaire soorten vis, zoals zalm, forel en meerval te kweken.

Tijdens aquacultuur groeien vissen sneller dan de vissen die gewoon in de natuur opgroeien. Vaak zijn deze vissen ook zachter (dus zachter vlees) en hebber ze een rijkere smaak. Wanneer deze vissen worden ‘geoogst’ gaat het vaak zonder de stress en schade van een haakje of een net.

Aquacultuur blijft maar groeien

Momenteel zorgt aquacultuur ongeveer voor een derde van alle vis die als voeding wordt gebruikt over de gehele wereld (dit is inclusief schaaldieren). Dit cijfer wordt in de toekomst alleen maar groter aangezien er een steeds grotere wereldwijde vraag is naar vis waaraan we niet kunnen voldoen door wilde vissen te vangen.

Hoewel sommige populaire gekweekte vis - zoals forel, tonijn en zalm - ook in de natuur kunnen worden gevangen, zijn anderen, zoals tilapia en meerval, bijna alleen maar de gekweekte varianten.

Kweek kan verantwoord – maar zeker niet altijd

Viskweek kan op verantwoorde wijze worden gedaan, maar niet alle viskwekerijen zijn hetzelfde. Zo worden zalm en tonijn bijvoorbeeld in oceaan in vakken geteeld maar het nabijgelegen water is vaak verontreinigd met afvalstoffen, voedsel en antibiotica.

Er zijn gevallen van genetisch gemodificeerde aquacultuur vis die ontsnapt zijn in de directe omgeving waar ze de strijd aangaan met de omliggende wilde populatie, en er zijn studies waaruit blijkt dat vismeel, het belangrijkste component van visvoer voor carnivoor vissoorten (zoals zalm en tonijn geweest) een hogere hoeveelheid van giftige stoffen bevat. Bij giftige stoffen hebben we het dan vaak over dioxines, zoals PCB's (polychloorbifenylen), die zich ophopen in het vlees van deze gekweekte vis.

Omnivoor vis, zoals tilapia en meerval, worden gevoed via vegetarische pellets en hebben daarom deze dioxine problemen niet.

Het telen van vissen in de binnenlandse vijvers, in meren en in bassins is uiteindelijk minder invasief dan vis te telen in de oceaan (hoewel er enige bezorgdheid is over ongezuiverd afvalwater dat wordt geloosd uit slecht beheerde viskwekerijen en zo op die manier het grondwater verontreinigen), hierdoor zijn de minst schadelijke aquacultuurproducten dan normaal gesproken zoetwatervissen met een paar zoutwatervariëteiten die op land gekweekt worden (steur en tarbot).

De voor- en nadelen van natuurlijk gevangen vis

Het grootste nadeel van in de natuur gevangen vis is het risico van overbevissing en het aantasten van wilde populaties. Vanwege de steeds krachtigere technologie en de zeer destructieve vismethoden die vandaag de dag vaak worden gebruiken kan de term ‘natuurlijk gevangen’ van alles betekenen. Dit kan betekenen dat er grote netten worden gebruikt, maar ook dat er bijvoorbeeld met dynamiet wordt gevist. Ook drijfnetten zijn een groot probleem.

Volgens het Monterey Bay Aquarium wordt er voor elk pond garnalen dat er wordt ongeveer 2 tot 10 kilo andere zeedieren bijvangst gevangen, deze worden meestal weer overboord weggegooid.

Overbevissing

Overbevissing is een ernstige bedreiging voor veel soorten favoriete vis, zoals blauwvintonijn, Atlantische zalm, mediterrane zeebaars en de Noord-Atlantische kabeljauw. De resulterende schaarste van deze populaire vissen opende de deur voor bedrijven die deze vis op grotere schaal beschikbaar konden maken (en dus ook goedkoper konden maken voor de consument).

Maar de term ‘wild gevangen’ kan ook wenselijkere vangstmethoden omvatten. Bijvoorbeeld wanneer duikers op zoek gaan naar vis of wanneer deze worden gevangen met onderwatervallen. Wanneer vis op deze manier wordt gevangen, betekent dit dat de wateren waar de vissen worden gevangen niet worden gecontroleerd en uitsluitend bestemd zijn voor de visserij.

Er bestaan ook wilde visserijen, vooral in de oceanen, en dan vooral rond de kust. Maar deze visserijen kunnen ook in meren en rivieren voorkomen. Wanneer vis in het wild wordt gevangen bevatten deze vissen vaak meer omega-3 essentiële vetzuren (het goede soort vet).

Daarnaast bevatten in het wild gevangen vis ongeveer 20% meer eiwit en dat terwijl de calorie inhoud 20% minder is dan bij gekweekte vis.

De voor- en nadelen van geteelde vis

In tegenstelling tot in het wild gevangen vis  worden gekweekte vis, schaal-en schelpdieren vaak commercieel op het land geteeld. Vaak in baden of in tanks, of offshore viskwekerijen-gebieden, dit zijn gedeelten van de oceaan die door een net apart worden gehouden om zo de voorraad vis niet te laten ontsnappen. Bij viskwekerijen letten de exploitanten op de productie van de vis en wat deze vissen eten.

Duizenden vissen zitten vaak opgepropt in een kleine ruimte, dit leidt vaak tot een stijging van ziekten en parasieten die antibiotica en pesticiden vereisen.

Antibiotica en pesticiden

Bepaalde ziektes en parasieten, die normaal bij een relatief lage hoeveelheid van de vissen verspreid over de oceanen zou bestaan, kunnen vaak in dicht opeengepakte oceanische teeltgronden snel om zich heen grijpen. Om te kunnen overleven worden gekweekte vissen vaak gevaccineerd als ze klein zijn. Later krijgen deze vissen antibiotica of pesticiden om infecties af te weren.

PCB's

PCB's (polychloorbifenylen), zijn door de mens gemaakte gechloreerde industriële chemische stoffen die zeer giftig zijn. PCB's hopen zich op in het sediment op de bodem van beken, rivieren, meren en kustgebieden. Deze chemische stoffen kunnen zich ophopen in het vetweefsel van vissen en andere dieren.

Wanneer deze PCB’s in hoge concentraties voorkomen dan vormen ze ernstige gezondheidsrisico's voor mensen die regelmatig besmette vis eten. Op basis van de beschikbare gegevens over PCB-concentraties in vis raden verschillende organisaties het aan dat we een beperkte inname van bepaalde soorten geteelde vis hanteren.

Volgens de EPA (Environmental Protection Agency - het federale agentschap van de Verenigde Staten, dat belast is met de bescherming van het milieu en de bescherming van de volksgezondheid) is besmette vis een aanhoudende bron van PCB's in onze voeding. PCB’s zijn niet extreem giftig met één enkele dosis (zoals het eten van één enkele maaltijd), maar langdurige blootstelling (bijvoorbeeld gedurende langere tijd besmette vis eten) kan zeker schadelijk zijn.

De EPA schat PCB’s dan ook in als ‘waarschijnlijk kankerverwekkend voor mensen’ omdat ze kanker veroorzaken bij proefdieren. Andere tests op proefdieren tonen schade aan als gevolg van PCB's. De schade bij deze proefdieren was vaak aan hun bloedsomloop, zenuwstelsel, het immuunsysteem, endocriene systeem en het spijsverteringsstelsel.

Synthetische pigmentkleuren in gekweekte vis

In de natuur vangen vissen carotenoïden op, vooral astaxanthine (een klasse met overwegend geel, oranje, of rood - vet oplosbare pigmenten, waaronder caroteen die zorgen voor de kleur van bepaalde planten). Bij de vissen in de natuur komen deze carotenoïden vanuit hun natuurlijke omgeving, insecten, schaaldieren, en planten die als voedsel dienen. Tijdens de aquacultuur kunnen vissen astaxanthine niet synthetiseren. Hierdoor moeten deze carotenoïde pigmenten op een kunstmatige manier worden toegevoegd aan hun aquacultuur dieet.

Met andere woorden, die rijke kleur van sommige van deze geteelde vissen komt door het gebruik van synthetische pigmenten.

Industriële zalmkwekerijen voegen een kunstmatige kleur toe aan hun gekweekte vis. De meeste zalm heeft normaal gesproken grijsachtig wit vlees – maar door de toevoeging van deze kleurstoffen wordt het vlees een ‘smakelijkere zalm roze’.

En is nu een discussie of cantaxanthine, zowel als visvoer en een additief voor levensmiddelen, eventueel een risico voor de volksgezondheid zou kunnen opleveren.

In 2003 besliste de Europese Commissie al dat zalmtelers de hoeveelheid cantaxanthine drastisch moesten gaan verminderen. In Amerika mag vis met cantaxanthine alleen nog maar worden verkocht als je het duidelijk aangegeven staat op de verpakking.

Hoe verminder je het PCB risico met geteelde vis?

PCB’s bouwen zich op in vis en dierlijke vetten. Hierdoor kunnen de juiste kookmethodes juist helpen om onze blootstelling aan deze mogelijk schadelijke stoffen te verminderen:

• Vóór het koken, verwijder je de huid, het vet (vaak te vinden langs de achterkant, zijkanten en buik van de vis), en de interne organen. Dit zijn de plekken waar deze giftige stoffen zich waarschijnlijk opstapelen.
• Bij het koken is het belangrijk dat je eventueel vet laat weglopen en ervoor zorgt dat dit niet over iets anders heen gaat.
• Serveer minder gebakken vis; het bakken of frituren van vis zorgt ervoor dat deze chemische stoffen, die mogelijk in het vet van de vis zitten, tijdens het bakken of frituren niet weg kunnen lopen. Bij het grillen of roosteren van vis is het veel gemakkelijker om het vet van de vis weg te laten lopen.
• Wanneer je vis gaat roken is het een goed idee eerst de vis te fileren en de huid te verwijderen vóórdat de vis wordt gerookt.