Eetbuien tegengaan - Deel 1

Ooit geprobeerd om minder junk food proberen te eten? Indien wel, dan zul je weten dat dit niet altijd even gemakkelijk is.

Soms hunkeren we gewoon naar fast food... de hersenen geeft de signalen hiervoor af.

En dan wordt het moeilijk om rationeel te denken, en toch weten we goed genoeg dat deze niet goed voor ons zijn, maar een ander deel van onze hersenen laat het daar niet bij.

Voor sommige mensen is het makkelijker dan voor anderen om nee te zeggen tegen dit soort eten. Andere mensen kunnen het niet weerstaan en hebben helemaal geen controle. 

Ook al hebben ze goede intenties, toch blijven ze ongezond eten, zelfs als ze voor zichzelf hadden besloten dit niet meer te doen.

Misschien denk je wel: die mensen hebben gewoon niet de wilskracht. Dit is echter niet altijd het geval en de situatie is meestal complexer dan dit.

Het is namelijk zo dat junk food het beloningssysteem in onze hersenen stimuleert op een vergelijkbare manier zoals dit gebeurt bij drugsmisbruik, zoals bijvoorbeeld het geval is bij cocaïne.

Voor mensen die daar gevoelig voor zijn kan het eten van junk food leiden tot een volledig ontwikkelde verslaving die dezelfde biologische basis heeft als een drugsverslaving of drugsmisbruik.

Hoe ontstaat een eetverslaving?

Er is een deel in onze hersenen dat we het beloningssysteem noemen.

Dit deel van de hersenen is ontworpen om ons te 'belonen' voor dingen die we doen die ons helpen te overleven. Ook eetgewoontes maken hier een deel van uit.

Onze hersenen weten dus dat wanneer we iets eten, dit 'goed' voor ons is, en daarom chemicaliën in ons brein produceert die ons goed laten voelen in een soort van beloningssysteem. Een daarvan is de neurotransmitter dopamine, wat door onze hersenen wordt geïnterpreteerd als plezier.

De hersenen zijn ingesteld om te zoeken naar een gedrag dat dopamine produceert in het beloningssysteem.

Hier ligt nu het probleem. Junk food kan er voor zorgen dat een beloning wordt gegeven die veel sterker is dan het voedsel dat we in de natuur terugvinden.

Als je een appel eet of een steak dan zal dit ervoor zorgen dan een gematigde hoeveelheid dopamine wordt vrijgemaakt, wanneer je echter een gigantische pot ijs eet dan zal een veel grotere hoeveelheid dopamine worden geproduceerd.

Dit kan leiden tot tolerantie en ontwenningsverschijnselen – de kenmerken van een lichamelijke verslaving.

Als mensen herhaaldelijk iets doen dat dopamine vrijmaakt in het beloningssysteem (zoals het roken van een sigaret of het eten van een Snickers), dan zullen de dopamine receptoren zich omlaag reguleren.

Wanneer je hersenen zien dat de hoeveelheid dopamine te hoog is dan zullen ze starten met de dopamine receptoren weg te nemen om zo een 'balans' te creëren.

Wanneer je echter minder receptoren hebt dan heb je meer dopamine nodig om hetzelfde effect te verkrijgen wat er weer voor zorgt dat mensen meer junk food beginnen te eten om toch nog dezelfde hoeveelheid voldoening te krijgen als ervoor.

Dit noemt men tolerantie. Je bouwt dus als het ware een grotere toleratie op, die wederom leidt tot een afhankelijkheid.

Als je minder dopamine receptoren hebt dan zul je heel weinig dopamine activiteit hebben en zul je je ongelukkig beginnen te voelen als je geen junk food eet.

Dit zijn de zogenoemde ontwenningsverschijnselen.

Tolerantie en ontwenningsverschijnselen zijn de kenmerken van een fysieke verslaving.

Vele experimenten met ratten tonen aan dat ze effectief fysiek verslaafd worden aan junk food op dezelfde manier zoals ze verslaafd worden aan drugs.

Ik stel het nu natuurlijk iets simpeler voor, maar toch kunnen eetbuien op eenzelfde manier in de hand gewerkt worden.

Dit kan leiden tot verschillende effecten op je gedrag en denkpatronen.

Oncontroleerbare trek

Trek hebben is iets emotioneels, een wens om bepaalde voedingsmiddelen te gebruiken. En dit is niet hetzelfde als honger hebben, want echte honger is de behoefte van je lijf aan voedingsstoffen.

Het soort trek waar ik het hier over heb kan uit het niets komen.

Zelfs wanneer we alledaagse dingen doen, zoals TV kijken, de hond uitlaten, lezen... Tot je plots begint te hunkeren naar bijvoorbeeld zoals roomijs.

Hoewel deze trek meestal uit het niets lijkt te komen kan het toch worden veroorzaakt door bepaalde signalen.

Langs een ijssalon lopen of de geur van pizza... het kan allemaal de trek aanmoedigen.

Ook je emoties kunnen dit veroorzaken, zoals wanneer je je depressief of alleen voelt.

Emotioneel eten? Je hebt er vast wel al eens van gehoord...

Het gaat hier dus om het bevredigen van de hersenen door dopamine vrij te geven. Het heeft dan ook helemaal niets te maken met de behoeften van het lichaam naar bijvoorbeeld energie of voedsel.

Wanneer je een sterke trek krijgt, is het moeilijk om de aandacht ergens anders op te richten.

Het wordt op dat moment namelijk heel moeilijk om aan iets anders te denken en dan wordt het zelfs moeilijk om jezelf in te praten waarom je nou juist geen junk food moet eten.

Natuurlijk heeft iedereen wel eens trek. In iets zoets, in iets zouts...

Maar als je merkt dat je hier telkens weer aan toegeeft en begint met het eten van junk food, terwijl je hebt besloten dit niet te doen, dan is dit zeker niet meer normaal.

Voor iemand die verslaafd is aan eten zal deze trek zo sterk zijn dat ze de zelfopgelegde regels breken en te veel blijven eten ondanks dat ze weten dat het eigenlijk niet goed voor ze is.

Beloningen en eetbuien

Wanneer je toch toegeeft dan voel je alsof je jezelf een beloning geeft.

Je laat jezelf toe dit te eten tot je brein genoeg dopamine binnen heeft gekregen.

Het probleem is echter dat hoe vaker je dit doet hoe sterker dat gevoel zal worden en hoe meer voedsel je nodig hebt om hieraan te voldoen.

Waar 4 lepels roomijs enkele maanden geleden voldoende waren heb je nu 8 lepels nodig om hetzelfde te ervaren.

Het wordt dan onmogelijk om 'met mate' te eten wanneer je begint te hunkeren naar eten.

Daarom is het ook onmogelijk voor mensen om slechts een klein stukje taart of enkele M&M's te eten. Net zoals je een roker niet kunt vragen om slechts een teug van een sigaret te roken. Het lukt gewoon niet!

Dit leidt tot het gedrag van een verslaafde.

Een eetverslaving kan leiden tot fysieke en psychologische problemen.

Mensen die worstelen met een eetverslaving zullen hun consumptie voor anderen beginnen te verbergen, wat tot een depressie of laag zelfvertrouwen kan leiden.

Dit wordt nog verergerd door het feit dat de mensen niet doorhebben dat ze verslaafd zijn aan eten en simpelweg denken dat ze te zwak zijn om nee te zeggen.

Tot slot...

Er is geen gemakkelijke oplossing voor een verslaving. Er is geen pilletje of trucje die het probleem een twee drie oplost.

Voor sommigen kan het lukken om hun consumptie beter te gaan controleren. Anderen moeten voedingsmiddelen die eetbuien triggeren compleet vermijden.

Als je te maken hebt met een eetverslaving dan is het een goed idee om professionele hulp in te roepen.

In de volgende artikelen ga ik dieper in op eetbuien en emotioneel eten en geef ik je tips om hier zo goed mogelijk mee om te gaan.

Stay tuned!

Bronnen:

http://journals.lww.com/co-clinicalnutrition/Abstract/2010/07000/Neurobiology_of_food_addiction.3.aspx

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2235907/

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19121351/

http://link.springer.com/article/10.1007/s40429-014-0021-z

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3980851/

http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0074832