Prikkelbare Darm Syndroom komt voor bij ongeveer 10% van de Nederlanders. Exacte cijfers zijn niet bekend, omdat niet iedereen direct naar een arts stapt met dit gênante probleem. Schaamte speelt hierin een hele grote rol. Maar ook al ga je naar de arts, oplossingen zijn er nog niet. Meestal wordt een oplossing gezocht in de voedingsgewoontes. Met andere woorden: Ga op een dieet wat bepaalde voedingsmiddelen weglaat. Je zou dan in ieder geval minder last moeten hebben. Eén van die dieten is het FODMAP-arme dieet. Een dieet wat recent erg populair geworden is door het relatief grote percentage van mensen die hier baat bij hebben. Wat is FODMAP en hoe pas je het toe? Je leest het in dit artikel.
In het kort: Prikkelbare Darm Syndroom
Op de site is al heel veel geschreven over PDS, ofwel het prikkelbare Darm Syndroom. Toch even een hele beknopte uitleg:
PDS, of in het Engels Irritable Bowel Syndrome (IBS), is een darmstoornis. Deze chronische aandoening zorgt er voor dat het darmstelsel minder flexibel is. Bij een gezond darmstelsel zijn de darmen continue in beweging om de voedselresten te kneden en te mixen, terwijl dit ook de manier van transporteren is. Als dit systeem van transport niet goed werkt, zal de ontlasting nooit, of heel erg moeilijk, het eindstation bereiken: Het toilet. Bij PDS gaan deze samentrekkingen van de darmen veel te snel, of veel te langzaam. In beide gevallen is het in ieder geval niet goed. Samen met flinke klachten in de buikstreek, is er continue sprake van een afwijkende stoelgang: Diarree, obstipatie of een plotselinge aandrang die je niet meer op een natuurlijke manier tegen kunt houden.
Naast de vervelende lichamelijke klachten, heeft PDS ook een hele grote impact op het sociale leven. Vaak durven mensen met PDS niet meer de straat op, of naar feestjes te gaan. Bang om in een erg gênante situatie terecht te komen. Ook krijgt de patiënt heel veel te maken met onbegrip, zowel in het privéleven als in de werksituatie.
Oorzaken van PDS wordt vaak toegeschreven aan bepaalde voedingsmiddelen en infecties in de darm en maagstreek. Voeg hier de stress van het alledaagse leven aan toe en je hebt een redelijk compleet beeld over hoe PDS kan ontstaan.
De behandeling van PDS
PDS blijft voor de medische wetenschap nog steeds een vreemd verhaal. Het is al veel onderzocht, maar antwoorden over het waarom zijn nog niet gevonden. Ook oplossingen voor PDS zijn nog niet gevonden. In de meeste gevallen wordt een oplossing gezocht in het voedingspatroon en de levensstijl.
Natuurlijk worden er door de behandelend artsen medicijnen voorgeschreven, maar deze helpen niet of nauwelijks. Toch wordt je vaak met dit recept naar huis gestuurd. De arts weet vaak heel goed dat hij niet veel meer kan doen. Er zijn zelfs experimenten uitgevoerd met het voorschrijven van placebo’s, nep-medicijnen. Wonderbaarlijk genoeg werkte ook dit bij een deel van de testgroep. Het feit dat een placebo werkt, zou uitgelegd kunnen worden als zou PDS een psychische klacht zijn die op het darmstelsel terugslaat.
Ik denk dat dit beslist niet zo is, gezien het feit dat er betere resultaten worden gehaald met een aangepast dieet. Dit aangepaste dieet kan bestaan uit het vermijden van bepaalde voedingsstoffen of een toevoeging van oplosbare vezels. Ook wordt er vaak een oplossing, of in ieder geval een verlichting, gezocht in probiotica, Chinese kruiden of Pepermuntolie. Deze laatste heeft Menthol als werkzame stof tegen krampen.
Voor de rest van dit artikel ga ik me verder even concentreren op het zogenaamde FODMAP-arme dieet.
Wat is een FODMAP-arm dieet
Het FODMAP dieet is een vrij streng dieet wat ooit ontwikkeld is op de universiteit van Melbourne door de onderzoekers Susan Shepherd en Peter Gibson. Het principe van het dieet is het uitsluiten van bepaalde voedingsmiddelen en daarna één voor één de voedingsmiddelen weer toe te voegen. Een relatief eenvoudig principe, maar wel heel erg doeltreffend. Uit de tests van de onderzoekers is gebleken dat van alle deelnemers maar liefst 75% in meer of mindere mate baat hebben bij dit dieet. In de meeste gevallen namen de klachten fors af, en in sommige gevallen waren de klachten zelfs helemaal verdwenen.
Eerst even over die vreemde naam: FODMAP is een afkorting van een hele lijst van koolhydraten waarvan algemeen aangenomen wordt dat deze aan de basis staan van PDS. Deze koolhydraten hebben allemaal stuk voor stuk korte ketens waarvan bekend is dat ze slecht worden opgenomen in de dunne darm. Daarom worden deze koolhydraten in de dikke darm gefermenteerd met behulp van bacteriën. Tijdens dit proces komen veel gassen vrij die voor een opgeblazen gevoel zorgen, en winderigheid.
FODMAP: Fermentable Oligosaccharides Disaccharides Monosaccharides And Polyols
Deze ongelooflijk ingewikkelde naam (probeer deze Engelse naam maar eens uit te spreken zonder te haperen…) geeft aan dat deze groepen koolhydraten uit het voedingspatroon worden gehaald worden omdat deze vrij slecht opgenomen worden door de darmen van mensen die last hebben van PDS. Door deze slechte opname ontstaan er problemen zoals onregelmatige stoelgang, plotselinge aandrang, diarree, obstipatie en veel extra gassen.
Australisch onderzoek
In Australië is recent een onderzoek gedaan naar de werkelijke effectiviteit van het FODMAP-dieet. Aan dit onderzoek deden 30 PDS-patiënten mee, en 8 mensen zonder PDS ter controle. De 38 mensen werden in twee willekeurige groepen verdeeld, waarna groep 1 gedurende 3 weken het FODMAP-dieet moesten volgen. Groep 2 kreeg in die tussentijd gewoon eten. Na deze periode konden beide groepen gedurende een week weer normaal eten, waarna groep 2 aan de beurt was voor het FODMAP-dieet. Gedurende deze lange periode werden allerlei tests gedaan en monsters genomen, onder andere van de ontlasting. Ook werd het overgrote deel van het eten gegeven door de onderzoekers, om zo veel mogelijk controle te houden over het juiste dieet.
Uit dit onderzoek bleek dat de mensen met PDS beduidend minder klachten hadden tijdens het volgen van het FODMAP-dieet. Ook was de samenstelling en de consistentie van hun ontlasting veel beter en regelmatiger. De meeste resultaten werden al bereikt na een periode van 7 dagen.
Overigens is het ook interessant om te constateren dat de controlegroep, dus de 8 mensen die géén PDS hadden, helemaal geen last ondervonden hadden van het FODMAP-dieet. In feite voelden ze zich beter na het dieet. Dit zet je toch aan het denken of we die korte keten koolhydraten wel écht nodig hebben.
De toepassing van het FODMAP-dieet
FODMAP is een vrij streng dieet. Als je de lijst met koolhydraten bekijkt, en dat is nogal wat, dan worden je heel erg veel beperkingen opgelegd. De eerder genoemde koolhydraten kom je bijna overal tegen: melkproducten, chocolade, fruit, bepaalde groenten, bepaalde kruiden, granen, etc. etc. Het is daarom erg verstandig om dit dieet te gaan volgen onder deskundige begeleiding van een diëtist. Op deze manier loop je niet het gevaar dat je, naast je bestaande probleem, nog meer problemen krijgt door een gebrek aan belangrijke voedingsstoffen. Samen met de diëtist wordt er een dieet samengesteld waaruit alle eerder genoemde koolhydraten uit verwijderd zijn.
Dit dieet volg je voor een aantal weken totdat je lichaam er helemaal aan gewend is. Als het goed is moet je tijdens die weken al forse verbeteringen voelen met betrekking tot je PDS. Na deze gewenningsperiode worden de weggelaten koolhydraten één voor een weer toegevoegd. Tijdens dit toevoegen zal je een dagboek bij moeten houden waarin je precies omschrijft hoe je je voelt en hoe het vergaat met de oude symptomen van de PDS.
De resultaten hiervan worden vergeleken met de ingenomen koolhydraten van dat moment, en daaruit kan een vrij logische conclusie volgen dat je voor één of meerdere soorten koolhydraten extra gevoelig bent. Dit is een vrij lang proces wat erg veel inspanning vergt, maar het resultaat is hierin het enige wat telt. Na het hele proces kan de diëtist je vaak precies vertellen welke koolhydraten er in het vervolg uit je dieet gehaald moeten worden. Samen met je diëtist wordt er dan een nieuw dieet samengesteld waar je je in het vervolg aan moet houden om de PDS zo veel mogelijk in bedwang te houden.
Het resultaat: Je kunt weer plezier hebben in het leven, en je kunt weer aan je sociale leven werken. Je zult je veel vrijer voelen.
Tot slot…
Het FODMAP-dieet blijkt een succesvolle greep te zijn. Door het weglaten van alle risico-koolhydraten, en het daarna weer één voor één toe te voegen krijg je een geweldig inzicht in wat je wel of niet kunt eten. Maar let er wel op dat je dit doet in nauwe samenspraak met een dietist, want het is een zwaar traject waarin je natuurlijk wel de normale vitamines en mineralen binnen moet krijgen.
Maar aan het einde van het traject kan de beloning erg groot zijn: Duidelijke vermindering van de PDS-klachten, en in sommige gevallen kunnen de klachten zelfs helemaal verdwijnen.
