Incontinentie: oorzaken, symptomen en natuurlijke behandelingen

Zowel vrouwen als mannen hebben wel eens last van incontinentie. Ongewild verlies van urine, doordat je te laat bij het toilet bent of net hebt geniest.

Bij incontinentie denken veel mensen een ouderdom, of juist aan kleine kinderen die nog niet zindelijk zijn.

Maar incontinentie komt ook ontzettend vaak voor bij volwassenen. Bij vrouwen tijdens of na een zwangerschap. Of na de overgang. En bij mannen is het een bekende ‘bijwerking’ van operaties aan de prostaat.

De schaamte is vaak groot. De angst dat anderen je ruiken. De angst voor zichtbaar natte plekken in je kleding. En het taboe om erover te praten, kan soms ervoor zorgen dat je het stilzwijgend accepteert.

Gelukkig zijn er verschillende manieren om incontinentie aan te pakken. In dit artikel ga ik dieper in op de oorzaken, de symptomen en vijf natuurlijke behandelingen van incontinentie.

UPDATE: Heb je mijn gratis videotip al bekeken om zonder operatie van urineverlies af te komen?

Bekijk dan hier tijdelijk gratis de 3 video's tegen urineverlies

Wat is incontinentie eigenlijk precies?

Incontinentie is een aandoening waarbij er onbedoeld en ongewild urine vrijkomt. De aandoening komt een stuk vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De cijfers liegen er niet om: maar liefst 57% van de vrouwen tussen 45 en 70 jaar in Nederland geeft aan wel eens ongewild urine te verliezen.

Bij mannen komt het minder vaak voor, maar na het 75^e jaar hebben ze net zo vaak urineverlies als vrouwen boven die leeftijd.

Hoe ouder mensen zijn, hoe vaker het dus voorkomt. Maar het is geen ouderdomskwaal.

Vooral zwangerschap en vaginaal bevallen zijn oorzaken van incontinentie. En er zijn nog meer oorzaken voor incontinentie.

Slechts een klein deel zoekt hulp. Naar schatting is dat een derde van alle mensen met urineverlies. De schaamte is groot en het vertrouwen in een blijvende oplossing is klein. Dat is jammer, want er is een aantal effectieve behandelingen.

Verschillende vormen van urineverlies

Er zijn verschillende vormen van incontinentie, met verschillen in symptomen en in oorzaken.

• De zogenaamde stressincontinentie is urineverlies bij inspanning. ‘Stress’ betekent hier drukverhoging en niet gestrest zijn. Die drukverhoging treedt op tijdens sporten, hoesten, niezen, lachen, tillen van zware voorwerpen of andere bewegingen van het lichaam waarbij er druk op de bekkenbodemspieren en de blaas komt.
• Aandrangincontinentie is urineverlies bij plotse aandrang. Het ene moment voel je dat je moet plassen en voordat je bij het toilet bent, verlies je al urine. Soms leidt de aandrang niet tot urineverlies, omdat degene uit voorzorg vaak naar het toilet gaat en kleine beetjes plast.
• Gemengde incontinentie speelt als iemand zowel klachten heeft van stressincontinentie als van aandrangincontinentie.
• Overloopincontinentie treedt op wanneer er een kleine hoeveelheid urine lekt uit een volle blaas, die niet meer goed leeg geplast kan worden.
• Functionele incontinentie is een aandoening waarbij er geen problemen zijn met de blaas, maar door bijvoorbeeld problemen met de mobiliteit is het voor sommige mensen lastig om op tijd het toilet te bereiken.

Wat zijn de oorzaken van incontinentie?

Stressincontinentie

Stressincontinentie is de meest voorkomende vorm van urineverlies bij vrouwen van jonge en middelbare leeftijd. Het komt vooral na de zwangerschap en na de menopauze (overgang). Het is niet zozeer de blaas die het probleem vormt, maar de bekkenbodemspieren die de urine niet tegenhouden als het nodig is.

Stressincontinentie treedt op als de druk op de bekkenbodemspieren te groot is. Dat kan zijn bij plotselinge drukverhoging, zoals niezen, hoesten, lachen, springen, hardlopen, enzovoort. Of bij langer durende drukverhoging, zoals zwaar tilwerk, zware gewichten heffen in de sportschool, of een vroeg ingedaalde baby tijdens de zwangerschap.

In die gevallen raken de bekkenbodemspieren verzwakt. Andere oorzaken van verzwakte bekkenbodemspieren zijn:

• Bevallingen, zeker als er sprake was van inscheuren, inknippen of hechten,
• De overgang
• Te weinig bewust gebruik van de bekkenbodemspieren

Stressincontinentie komt ook bij mannen voor. Dat is vooral na een operatie aan de prostaat, meestal bij prostaatkanker, of door verzwakking van de bekkenbodemspieren door veroudering.

Daarnaast treedt stressincontinentie bij vrouwen en mannen op bij te strakgespannen bekkenbodemspieren of bij een coördinatieprobleem: de spieren ontspannen zich als ze zich eigenlijk moeten aanspannen.

Aandrangincontinentie of overactieve blaas

Bij aandrangincontinentie zijn het de hersenen die te vaak beslissen dat je moet plassen, terwijl de blaas nog niet echt vol is. De aandrang is hevig en het plassen uitstellen lukt niet. Het wordt wel een overactieve blaas genoemd, maar eigenlijk is er sprake van overactieve hersenen.

Vaak is de aandrang ontstaan na een blaasontsteking, bestraling van de blaas als behandeling van kanker in het bekkengebied, medicijnen, zoals plaspillen, middelen tegen depressie, middelen tegen psychose of een operatie aan of rond de blaas. Andere oorzaken zijn een beroerte (CVA) en neurologische ziekten, zoals multiple sclerose en de ziekte van Parkinson. Ook zijn er aanwijzingen dat een overactieve blaas vaker voorkomt bij mensen met depressie, fibromyalgie en prikkelbaredarmsyndroom (PDS).

Gemengde incontinentie

Van gemengde incontinentie is sprake als iemand zowel last heeft van stressincontinentie als aandrangincontinentie. Dit komt vaak voor, zeker na de overgang.

Overloopincontinentie

Overloopincontinentie komt het meest voor bij mannen als de plasbuis vernauwd raakt. Dit kan komen door tumoren, maar in de meeste gevallen is dit het gevolg van een vergrote prostaat. Omdat de blaas zich niet goed meer kan legen tijdens het plassen, blijft er steeds een beetje urine achter. Als de blaas de hoeveelheid urine niet meer kan opslaan, laat het wat urine lopen.

Een vergrote prostaat komt voor bij alle oudere mannen, maar het leidt gelukkig niet altijd tot overloopincontinentie.

Functionele incontinentie

Bij functionele incontinentie is er eigenlijk geen probleem met de blaas of de bekkenbodemspieren. Het probleem is dat de wc te laat wordt gehaald doordat iemand niet snel genoeg kan lopen of doordat iemand niet op tijd naar de wc gaat. Aandoeningen waarbij functionele incontinentie kan optreden, zijn onder andere artritis of cognitieve problemen, zoals dementie.

Hoe wordt incontinentie normaal gesproken behandeld?

De meest bekende behandelingen worden hieronder toegelicht.

Nederlandse huisartsen adviseren bij stressincontinentie het doen van bekkenbodemspieroefeningen. Die helpen bij 36% van de vrouwen die deze oefeningen doen. De oefeningen kunnen mensen doen onder begeleiding van een bekkenfysiotherapeut.

Een bekkenfysiotherapeut kan met een apparaatje elektrische schokjes toedienen, zodat de bekkenbodemspieren vanzelf aanspannen. Deze methode helpt bij iets meer dan 50% van de mensen.

Verder adviseren huisartsen ook een zogenaamde symptomatische aanpak, wat betekent dat de oorzaak van het urineverlies niet weggaat, maar wel de klachten. Het gaat dan om:

• Een pessarium of vaginale ring

Huisartsen kunnen ook een pessarium of vaginale ring adviseren bij stressincontinentie, vooral voor degenen met een verzakking van de blaas of baarmoeder en mensen met verzwakte bekkenbodemspieren. Deze ring wordt dag en nacht in de vagina gedragen.

• Incontinentietampon

Als stressincontinentie alleen in bepaalde situaties voorkomt, zoals tijdens sporten, dan kan de huisarts een speciale tampon adviseren, die in de vagina wordt ingebracht. Hierdoor wordt de plasbuis een beetje dichtgedrukt, waardoor druppeltjes urine worden tegen gehouden.

Als de stressincontinentie veel klachten veroorzaakt, dan adviseren huisartsen een operatie. Er wordt dan in het ziekenhuis een bandje geplaatst om de plasbuis heen, zodat er minder makkelijk urine lekt en de blaas en plasbuis beter op hun plek blijven zitten. Op dit moment helpt zo’n operatie bij iets meer dan 80% van de vrouwen en mannen.

Die operatie klinkt als een kleine ingreep, maar het is wel goed te beseffen dat er risico’s aan verbonden zijn. Zo helpt de operatie niet bij 20% van de mensen: de stressincontinentie blijft even erg of wordt erger. Daarnaast treedt bij 5% van de mensen aandrangincontinentie op. Verder is er kans op een verdunning van de plasbuis, een gaatje in de plasbuis, afsterven van de plasbuis en het niet meer kunnen plassen via de plasbuis.

Gelukkig komen die laatste complicaties niet vaak voor, maar het is wel goed om hier rekening mee te houden.

Bij aandrangincontinentie is het advies vaak een blaastraining. Deze heeft wisselend effect, tenzij er effectieve, wekelijkse begeleiding is.

De volgende stap zijn medicijnen om de blaasinhoud wat te vergroten en de blaasspieren wat minder vaak te laten samentrekken. Deze medicijnen heten anticholinergica.

Hoewel de medicijnen in deze groep allemaal even effectief zijn, veroorzaken ze vaak bijwerkingen, waaronder een droge mond, obstipatie, wazig zien, een verhoogde hartslag, en een verhoogde oogboldruk. Ze kunnen ook ervoor zorgen dat plassen niet meer lukt.

Mensen die lijden aan bepaalde aandoeningen, zoals aan glaucoom, urineretentie of maagdarmaandoeningen mogen dergelijke medicatie niet gebruiken.

Een behandeling die veel media-aandacht krijgt, is het inspuiten van botox in de blaaswand bij aandrangincontinentie. Hierdoor trekken de blaasspieren minder vaak en minder sterk samen, zodat de aandrang minder wordt. De behandeling is niet voor iedereen geschikt. Het moet elke 4 tot 12 maanden worden herhaald gedurende de rest van het leven. En het kent bijwerkingen, zoals een blaasontsteking na de injectie en een tijdelijke verergering van het urineverlies.

Gelukkig kan incontinentie in de meeste gevallen worden voorkómen of genezen op een natuurlijke wijze. Er zijn verschillende manieren waarop je dit kunt doen.

Natuurlijke manieren om incontinentie tegen te gaan

1. Een gezond dieet

Let op je gewicht - overtollige pondjes zorgen voor extra druk op de blaas en de bekkenbodem en verhogen dus de kans op incontinentie. Ook als je al incontinentie hebt, heeft het zin om af te vallen bij overgewicht.

Vermijd daarnaast ook voedingsmiddelen en andere genotsmiddelen die de blaas irriteren, zoals cafeïne, alcohol, zwarte peper en andere prikkelende kruiden.

1. Oefeningen voor je bekkenbodemspieren

Spieroefeningen doen wonderen voor je bekkenbodemspieren. Uit onderzoek blijkt dat het afwisselend aanspannen en ontspannen van de bekkenbodemspieren bij 36% van de vrouwen helpt. De oefeningen moet je de rest van het leven doen om het urineverlies te stoppen.

Vaker helpen deze ‘aanknijp’-oefeningen niet of verergeren ze het urineverlies. Dit komt doordat de bekkenbodemspieren te gespannen raken.

Het is raadzaam om de bekkenbodemspieren te leren aanspannen én ontspannen, zodat ze flexibel worden en dus drukverhoging aan kunnen. Dit kan met hulp van een bekkenfysiotherapeut of via een online training.

Uit onderzoek is gebleken dat bekkenfysiotherapie bij iets meer dan 50% van de mensen effect heeft. De online training heeft door het gebruik van weerstand waarmee de bekkenbodemspieren worden getraind effect bij meer dan 90% van de vrouwen. Deze online training is niet geschikt voor mannen.

1. Stop met roken

We weten natuurlijk allemaal dat roken ontzettend slecht voor je is, maar wist je ook dat roken incontinentie kan verergeren? Onderzoek heeft aangetoond dat deze aandoening twee keer zo vaak voorkomt bij rokers dan bij niet-rokers. Zowel de prikkelende stoffen als de daling in de spierkracht spelen hierbij mee.

1. Gebruik natuurlijke deodorant

De meeste deodoranten die te koop zijn in de winkels bevatten geurstoffen die de blaas kunnen irriteren. Hierdoor kan een overactieve blaas in stand gehouden worden. Het is dus beter om voor een natuurlijke deodorant te kiezen, zonder kunstmatige geurstoffen. In reformwinkels heb je meestal een ruime keuze.

1. Train je blaas

Bij een overactieve blaas of aandrang incontinentie bestaat de mogelijkheid om je blaas te trainen met een specifiek trainingsprogramma. Het is raadzaam om niet zelfstandig een blaastraining te doen, maar om dit onder begeleiding te doen. Dat kan via een incontinentie verpleegkundige, maar ook via een blaastraining met effectieve begeleiding.

Dit zorgt ervoor dat je overactieve blaas rustig wordt, zodat je aandrang en de kans op urineverlies afnemen. Je blaas kan meer urine opvangen en voorzorgsplasjes zijn niet meer nodig.

Ook bij functionele incontinentie kan een blaastraining helpen. In zulke gevallen is een langdurig traject bij een incontinentieverpleegkundige aan te raden.

Tot slot...

Het ongewild verliezen van urine is vervelend, niet in de laatste plaats omdat het invloed heeft op je leven. Misschien durf je de deur niet meer uit, omdat je nooit weet wanneer je moet plassen en het dan niet kunt houden.

Weet dat urineverlies niet vanzelf overgaat en dat het in de loop der jaren erger wordt als je er niks aan doet.

Het is belangrijk dat je zo snel mogelijk iets aan doet. Op StopUrineVerliesNu.nl ontdek je de 3 gratis video's  van dr. Erna Beers om zonder een operatie urineverlies bij inspanning te stoppen én de blaastraining met effectieve begeleiding.

Bronnen:

MedScape - Urodynamic Studies for Urinary Incontinence

Medscape - Urinary Incontinence Workup

American Urological Association - Surgical Treatment of Female Stress Urinary Incontinence (SUI): AUA/SUFU Guideline (2017)

Cochrane review Urodynamic studies for management of urinary incontinence in children and adults

Urineverlies – het geheim dat de helft van alle vrouwen deelt

Huisartsenstandaard Incontinentie bij vrouwen