We hebben allemaal weleens gehoord dat het eten van worteltjes zou helpen bij het zien in het donker. Maar hoewel worteltjes genoeg voordelen hebben voor de gezondheid hebben onze ogen ook baat bij het eten van een vrij onverwachte bron – spinazie.
Kan spinazie helpen bij het voorkomen van gezichtsverlies? In Nederland heeft een groot percentage van de 60-plussers een zekere mate van een aantasting van het gezichtsvermogen als gevolg van leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD). LMD treedt op in het midden van het netvlies in een gebied dat de macula heet.
Dit kan blindheid veroorzaken in het middelpunt van het oog, hierdoor kunnen mensen dus enkel nog zien wat er rondom de ooghoeken gebeurt.
Een deel van de bescherming van het netvlies is een pigment, luteïne. Dit pigment absorbeert het blauwe Uv-licht. Dit blauwe licht is voor onze ogen de meest schadelijke golflengte van het zonlicht. Van luteïne wordt ook gedacht dat het een antioxidant is dat zou kunnen helpen de algemene gezondheid van de ogen te bevorderen.
Een van de problemen van dit pigment is dat het lichaam het zelf niet aan kan maken, we kunnen het enkel binnenkrijgen via onze voeding. Spinazie blijkt een zeer goede bron van luteïne te zijn .
Iets meer over spinazie
Historici gaan er van uit dat spinazie uit het oude Perzië (tegenwoordig Iran) komt. Spinazie ging in de 7e eeuw richting China, de koning van Nepal verstuurde spinazie als een geschenk aan China. Spinazie heeft een nieuwere geschiedenis in Europa dan veel andere groenten. Sterker nog, spinazie is pas in Europa sinds de 11e eeuw, dit was wanneer de Moren spinazie introduceerden in Spanje.
Een paar jaar lang stond spinazie in Engeland bekend als "de Spaanse groente".
Spinazie was de favoriete groente van Catherine de Medici, een historisch figuur in de 16e eeuw. Toen ze haar huis in Florence, Italië verliet om met de koning van Frankrijk te trouwen bracht ze haar eigen koks mee. Deze koks konden spinazie voorbereiden zoals zij deze groente het lekkerst vond. Sinds die tijd worden gerechten die bereid worden op een bedje van spinazie aangeduid als "a la Florentine."
Spinazie groeit goed in gematigde klimaten. Vandaag de dag zijn zowel de Verenigde Staten en Nederland twee van de grootste commerciële producenten van spinazie.
Maar waarom is spinazie zo gezond?
Rauwe spinazie is een echte superfood. Het wordt zelfs beschouwd als een van de meest voedingsrijke levensmiddelen die we kunnen eten. Het is rijk aan foliumzuur, vitamine A, kalium, calcium, fosfor, zink, koper, magnesium, vitamine C en ijzer. Het is ook een goede bron van de B-vitaminen riboflavine, Niacine en B6. Bovendien, en misschien nog belangrijker voor onze ogen, bevat spinazie de carotenoïden bètacaroteen en luteïne, evenals 13 verschillende flavonoïden.
Meer over leeftijdsgebonden maculadegeneratie
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) is de belangrijkste oorzaak van gezichtsverlies voor mensen die ouder zijn dan 60. Hoewel dit probleem niet altijd zal leiden tot totale blindheid heeft maculadegeneratie een langzaam negatieve invloed op onze centrale gezichtsvermogen. Dit is het deel van ons gezichtsveld dat cruciaal is bij het herkennen van gezichten en wanneer we bezig zijn met gedetailleerd werk (als onze ogen dus iets scherp moeten maken).
Het is een probleem dat langzaam begint, vandaar dat veel mensen het ook geleidelijk accepteren. Wanneer het probleem begint betekent het misschien dat je wat wazig ziet of dat je een behoefte hebt aan meer licht wanneer je aan het lezen bent. Daarna wordt het probleem wat erger en zien rechte lijnen er misschien uit als ietwat krom. Er komen donkere of lege ruimtes in ons gezichtsveld, deze zijn vergelijkbaar met de ‘dode hoek’ wanneer we aan het autorijden zijn.
Zodra een persoon or een voorwerp zich binnen een bepaalde hoek bevindt kunnen we hem of haar niet scherp of zelfs helemaal niet zien.
Hoe begint maculadegeneratie?
De macula is een klein gebied dat slechts twee millimeter breed is. Het zit aan de achterkant van onze ogen, bij het middelste gedeelte van ons netvlies. Onze macula is opgebouwd uit lichtgevoelige cellen die kegeltjes en staafjes genoemd worden. Deze zijn essentieel voor ons centrale gezichtsvermogen.
Om redenen die wetenschappers nog niet precies weten worden bepaalde delen van ons netvlies en macula ‘ziek’. Als de maculadegeneratie zich ontwikkelt dan komen er kleine, kwetsbare bloedvaten in ons netvlies, deze bloedvaten lekken bloed en vocht. Dit zorgt voor verdere schade aan ons gezichtsvermogen.
Echter, er is, zoals eerder besproken, een bepaald pigment in onze macula dat fungeert als een blauw- licht filter om het gebied van onze macula te beschermen tegen oxidatie door licht. Daarnaast kan dit macula pigment vrije radicalen opvangen en vernietigen. Luteïne en zeaxanthine, twee geel-getinte antioxidanten in groene bladgroenten zoals spinazie en boerenkool, zijn de belangrijkste pigmenten in dit gebied.
Luteïne en zeaxanthine voor je ogen
Onderzoekers zijn er van overtuigd dat luteïne en zeaxanthine ervoor zorgen dat blauw licht onze macula niet kan bereiken, hierdoor komt er geen blauw licht op onze onderliggende structuren in het netvlies. Dit vermindert het risico van licht-geïnduceerde oxidatieve schade dat zou kunnen leiden tot leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD).
Een aantal studies hebben aangetoond dat luteïne en zeaxanthine kunnen helpen bij het voorkomen van LMD, of wanneer iemand er al last van heeft dan zou het de voortgang van de ziekte kunnen vertragen.
- Onderzoek gepubliceerd in Nutrition & Metabolism heeft bewezen dat een voedingssupplement dat luteïne en zeaxanthine bevat, op een effectieve manier de optische dichtheid van het macula pigment verhoogde in de ogen bij een meerderheid van de proefpersonen.
- Studies gepubliceerd in American Journal of Epidemiology, Ophthalmology en Archives of Ophthalmology bewezen dat hogere hoeveelheden van luteïne en zeaxanthine in de dagelijkse voeding worden geassocieerd met een verminderde kans op LMD.
- In een wetenschappelijk artikel gepubliceerd in de Archives of Biochemistry and Biophysics in augustus 2010, concluderen de auteurs van het onderzoek dat luteïne en zeaxanthine korte-golflengte licht kunnen filteren en de vorming van vrije radicalen in het retinale pigment epitheel en vaatvlies kunnen voorkomen of verminderen. De auteurs denken ook dat een mengsel van deze carotenoïden effectiever zouden zijn dan één enkele vorm ervan.
Ondanks de bevindingen van deze onderzoeken zeggen sommige deskundigen dat er andere onderzoeken zijn gedaan die er niet in slagen een relatie aan te wijzen tussen de inname via de voeding en/of de hoeveelheid luteïne en zeaxanthine in onze bloedspiegels en een vermindert risico van het ontwikkelen van LMD na verloop van tijd.
Bovendien zeggen deze onderzoekers dat het nog te vroeg is om luteïne en zeaxanthine supplementen aan te raden voor iedereen totdat er grote, goed gecontroleerde studies zijn die de voordelen bij het voorkomen van maculadegeneratie bij een grote hoeveelheid mensen kunnen bewijzen.
Onderzoek is nu aan de gang
Dergelijk bewijs zou binnenkort beschikbaar kunnen zijn. Het National Eye Institute (NEI) sponsort een tweede onderzoek om het effect van luteïne en zeaxanthine en twee omega-3 vetzuren (EPA en DHA) op de progressie van geavanceerde maculadegeneratie te evalueren en om eventueel vermindert verlies van het gezichtsvermogen bij mensen met een matig tot hoog risico op LMD progressie te meten.
Daarnaast zijn er ook indicaties voor de beschermende voordelen van luteïne buiten de macula, dus bij de andere delen van het netvlies. Een studie met proefdieren, gepubliceerd in augustus 2012, toont aan dat luteïne het netvlies lijkt te beschermen tegen schade als gevolg van een tijdelijk verminderde bloedtoevoer en een verminderde toevoer van zuurstof (hypoxie).
In een onderzoek kregen de netvliezen van muizen gedurende twee uur geen bloed, na die twee uur werd de bloedstroom weer hersteld. Bepaalde muizen kregen wel luteïne supplementatie en anderen niet. De netvliezen die met luteïne werden behandeld hadden een verhoogde levensvatbaarheid in de cellen, minder weefselschade en minder ontstekingstellers.
Dit suggereert dat luteïne zowel een antioxidante als een anti-inflammatoire werking heeft op de retinale cellen.
Naast de bescherming van het netvlies konden luteïne en zeaxanthine ook het risico van staar beperken. Recente studies gepubliceerd in de Archives of Ophthalmology hebben ontdekt dat gezonde voeding met hoge hoeveelheden van luteïne, zeaxanthine en andere carotenoïden werden geassocieerd met een lager risico op staar bij vrouwen.
Kunnen supplementen ook?
Vanwege de schijnbare voordelen voor onze ogen en ons cardiovasculair gestel van luteïne en zeaxanthine hebben veel verschillende bedrijven deze twee ingrediënten toevoegt aan hun multivitaminen. Weer anderen hebben zelfs speciale ‘oog vitaminen’ op de mart gebracht die overwegend bestaan uit luteïne en zeaxanthine supplementen
Echter, er is op dit moment nog geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor luteïne en zeaxanthine. Sommige experts zeggen dat je minstens 6 milligram luteïne per dag zou moeten innemen om de voordelen voor onze ogen te hebben.
Het blijft echter onduidelijk hoeveel luteïne en zeaxanthine er elke dag nodig is voor een functionele bescherming voor onze ogen en ons gezichtsvermogen. Ook is het momenteel onbekend of supplementen dezelfde effecten als luteïne en zeaxanthine hebben die we binnenkrijgen via de voeding (bijvoorbeeld via spinazie).
En vergeet niet dat het nemen van voedingssupplementen geen vervanging is voor een gezond dieet. Het eten van een goed uitgebalanceerd dieet met veel fruit en groenten blijft de beste manier om de belangrijke voedingsstoffen die je nodig hebt binnen te krijgen. Dit heeft te maken dat supplementen veelal te hoge doseringen waardoor het vooral op lange termijn een negatieve invloed kan hebben op je gezondheid.
Vergeet ook niet dat je speciale oefeningen kunt doen om je ogen te verbeteren. Persoonlijk voer ik altijd de onderstaande oefeningen uit om mijn ogen goed te houden!
___________________________
Bronnen
http://ajcn.nutrition.org/content/87/6/1837.abstract
http://archopht.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=425349
http://www.oogartsen.nl/oogartsen/glasvocht_netvlies/macula_degeneratie_md_amd/
