Vakantie: Voedselvergiftiging

Tijdens de vakantie is alles anders: Je leeft anders, je eet anders en je smult natuurlijk van alle lokale specialiteiten. Speciaal als je in een zuidelijk en warm land bent, staan er allerlei zaken op het menu die je in Nederland vaak niet zult vinden.

Ondanks dat de verleiding erg groot is, moet je jezelf regelmatig afvragen of je inderdaad dat kippetje op de lokale markt moet eten, of die hamburger in dat gezellige strandtentje. Warmte, in combinatie met een slechte hygiëne, is namelijk de meest voorkomende oorzaak van voedselvergiftiging. Helaas regelmatig tijdens de vakantie, wat een vreselijke domper is voor jezelf en voor je medereizigers.

Voedselvergiftiging tijdens de vakantie

Als je langs de pittoreske restaurantjes loopt, of een lokale markt bezoekt, tijdens je vakantie, loopt het water je meestal in de mond. Lekkere gerechten die gebaseerd zijn op lokale specialiteiten.

Met name de vele vissoorten en schelpdieren trekken natuurlijk de aandacht. Hier schuilt een groot gevaar voor jou, als vakantieganger.

Aangezien veel tropische landen het niet zo vreselijk nauw nemen met de hygiëne. Combineer dit met de plaatselijke vochtigheidsgraad en de zinderende hitte en je hebt de basis voor een groot probleem: Voedselvergiftiging.

De plaatselijke bevolking is hiermee opgegroeid en is hieraan gewend, hoewel er in deze landen ook onder de plaatselijke bevolking meer gevallen van voedselvergiftiging voorkomen dan we hier in Nederland gewend zijn.

Oorzaken van voedselvergiftiging

Voedselvergiftiging kan ontstaan door het eten of drinken van besmet voedsel of water. In dat voedsel zitten dan in de meeste gevallen bacteriën, maar er kan ook sprake zijn van algen of schimmels. In het overgrote deel van de gevallen zijn het de gifstoffen die door de bacteriën worden geproduceerd, en niet de bacteriën zelf die de problemen veroorzaken.

Als voedsel bijvoorbeeld gekookt wordt, zullen de bacteriën gedood worden, maar de gifstoffen blijven nog steeds aanwezig. Ook hoeft besmet voedsel niet per se anders te smaken. Een besmette hamburger met lekker veel uitjes, mayonaise en ketchup kan prima smaken. Maar door de achtergebleven gifstoffen kan het eten van diezelfde lekkere hamburger heel goed voor een vervelende voedselvergiftiging zorgen.

In het overgrote deel van de gevallen van voedselvergiftiging, zal het beperkt blijven tot het maag-darm kanaal. De bacteriën die we net gegeten hebben zullen zich heel snel vermenigvuldigen in het maag-darm kanaal en daarmee ook de giftige stoffen afscheiden.

Als de bacteriën al dood waren op het moment van eten, dan is in ieder geval een zeer ruime hoeveelheid gifstoffen aanwezig. Om dit allemaal te voorkomen, is er eigenlijk maar één oplossing: Let goed op de voedselhygiëne, of je het nou zelf klaarmaakt of als je het koopt op de markt.

Kijk steeds erg kritisch naar het eten op zich en naar de omstandigheden waaronder het wordt klaargemaakt.

De soorten en symptomen van voedselvergiftiging

Er zijn heel veel bacteriën en virussen die een voedselvergiftiging kunnen veroorzaken. De meeste hiervan hebben betrekking op kip en kipproducten. Hierbij een overzicht van de 5 meest voorkomende bacteriën en virussen:

• Salmonella Bacterie: Met een bepaalde regelmaat komt de Salmonella weer in het nieuws. Maar er zijn maar weinig mensen die écht weten wat dit is. De salmonella komt standaard voor in de darmen van heel veel dieren zoals koeien, varkens en kippen. Zelfs in de darmen van je kat of hond! Door de verwerking van het vlees, als niet de juiste hygiëne wordt toegepast, kan de bacterie uiteindelijk in het vlees terecht komen.Helaas is de mens niet goed bestand tegen deze bacterie. De Salmonella bacterie is in ruim 80% van alle gevallen van voedselvergiftiging de uiteindelijke oorzaak. Het gaat hier niet alleen om besmet vlees, maar ook om besmette eieren. Eet dus nooit rauwe of halfgekookte eieren. Een stevig doorgekookt eitje is dus beter! Speciale aandacht voor een lekker kippenpootje op de barbecue: Controleer altijd of het vlees aan de binnenzijde mooi wit is. Pas dan is het goed gaar en kun je het veilig eten. Een besmetting met salmonella bacterie zal resulteren in diarree, lichte koorts en misselijkheid. Gelukkig blijft het hier meestal bij en zullen de symptomen na een paar dagen vanzelf weer verdwijnen. In theorie kan het voorkomen dat de bacterie zich gaat verspreiden in je lichaam waardoor hartproblemen, gewrichtsproblemen of botproblemen kunnen ontstaan.
• E.Coli bacterie: Voluit heet de E.Coli bacterie: Escherichia Coli Bacterie. In principe is deze bacterie niet heel erg, en is zelfs noodzakelijk voor het verteren van voedsel voor alle zoogdieren, dus ook bij mensen. Iedere dag kun je vele miljarden van deze bacteriën in je ontlasting aantreffen. Maar is dit dan gevaarlijk? Nee, in principe niet. Alleen bepaalde soorten E.Coli kunnen problemen opleveren. Ongeveer 3 dagen na inname, kunnen deze types hele heftige buikkrampen en diarree veroorzaken. De klachten duren ongeveer 3 dagen, waarna alles weer is verdwenen. De E.Coli bacterie komt vooral voor in rauw vlees zoals gehakt of filet americain, maar ook rauwe groente is hier niet van verschoont. Zorg dus altijd voor een goede verhitting van het vlees, en eet geen rauw vlees zoals Filet Americain. Nog een klein detail: Ruim 30% van de mensen die een (sub) tropisch gebied bezoeken, krijgen te maken met reizigersdiarree naar aanleiding van een E.Coli besmetting. Oppassen geblazen dus!
• Norwalk virus: Dit virus is vernoemd naar de plaats Norwalk in Ohio US, waar het virus ontdekt is en waar in 1968 de eerste uitbraak was op een basisschool. Dit virus kan zich in heel veel vormen manifesteren, maar de meest bekende is de vorm die zich verspreid via schaaldieren. Lastig te controleren, maar het is dus van belang om schaal- en schelpdieren zeer goed te koken voordat je ze op tafel zet. Er bestaat geen medicijn tegen dit virus, maar over het algemeen verdwijnt het virus weer na een aantal dagen. Het is van belang dat een besmet persoon een ander toilet gebruikt dan niet-besmette personen. Op deze manier kan er nooit een overdracht van bacteriën plaatsvinden. Het is wel oppassen bij mensen met een zwakke gezondheid, kinderen en ouderen. Bij deze groepen kunnen de klachten langer duren en ernstiger zijn. Als je je langer dan 5 dagen echt ziek voelt, dan is het zeer verstandig om contact op te nemen met je huisarts.
• Stafylokokken bacterie: Deze specifieke bacterie maakt hoogst giftige stoffen die op het voedsel achtergelaten worden. Ook in restaurants waar de koks wellicht een huidinfectie hebben, kunnen deze gifstoffen uiteindelijk ook in het eten terecht komen. Als je dit bekijkt in combinatie met een mogelijk verminderde aandacht voor de hygiëne, dan is het plaatje compleet en wordt er besmet voedsel geserveerd. De eerste symptomen kun je al na 2 uur merken en resulteert in ernstige diarree en braken wat tot maximaal 24 uur kan duren. Door het vele braken en de diarree is het belangrijk om het vocht tijdig aan te vullen om uitdroging te voorkomen.
• Campylobacter bacterie: Dit is een grote liefhebber van kippenvlees. Het is een natuurlijke bacterie die met name voorkomt in de darmen van kippen. Op deze manier komt deze bacterie dus ook vaak voor in kippenvlees, wat op zich geen probleem op hoeft te leveren, mits je het vlees goed bakt. Mochten er problemen ontstaan, dan merk je dit voor het eerste na ongeveer 2 dagen, waarna de klachten tot 3 dagen aan kunnen houden. De meest voorkomend symptoom voor deze bacterie is vooral een ernstige diarree, in combinatie met bloed en slijm.

De algemene behandeling van voedselvergiftiging

Gelukkig gaat een voedselvergiftiging in de meeste gevallen vanzelf weer over. De algemene symptomen van diarree en braken zijn wel erg vervelend en kunnen je doodziek laten voelen. Toch even een aantal tips die je goed ter harte moet nemen:

• Laat de besmette persoon bij voorkeur een apart toilet gebruiken. Indien dit niet mogelijk is, maak dan het toilet na iedere gebruik door de besmette persoon goed schoon met een sopje. Doe je dit niet, dan is de kans groot dat ook andere personen besmet raken.
• Zorg dat er voldoende water gedronken wordt, om uitdroging door het braken en de diarree te voorkomen. Als het water niet binnenblijft, denk dan aan ORS.
• Ook al is de besmetting nog maar een dag oud, het kan nooit kwaad om even een arts te raadplegen. Ook al was het alleen maar om jezelf gerust te stellen.
• Zodra er bloed en/of slijm in de ontlasting zit, moet je direct contact opnemen met een arts.
• Als het braken en de diarree langer dan 3 dagen aanhoudt, dan moet je ook even contact opnemen met een arts.
• Antibiotica is niet altijd dé oplossing voor voedselvergiftiging. Alleen sommige bacteriën reageren hierop, maar voor de meesten is het niet de oplossing. Ga beslist niet zelf ‘doktertje’ spelen maar raadpleeg een arts hierover.
• Als de patiënt onder één van de drie risicogroepen valt (kinderen onder de 5 jaar, oudere mensen, mensen met een zwakke gezondheid) dan is het zeer raadzaam om direct contact op te nemen met een arts.

Voedselvergiftiging voorkomen

In de meeste gevallen kan voedselvergiftiging worden voorkomen. In feite is dit niet zo heel erg moeilijk. Het enige wat je hoeft te doen is kritisch kijken naar de manier waarop je je eigen voedsel bereid, of de omstandigheden waarin je het eten koopt als je in een restaurant, snackbar of op de markt bent. Maar toch even een lijstje met nuttige tips, waar je in eerste instantie misschien niet direct aan zult denken:

• Kijk altijd goed op het etiket. Gekoeld bewaren betekent ook echt in de koelkast. Dus niet in de ‘koele’ bijkeuken of in een aanrechtkastje met het idee ‘we gaan dit vanavond eten, dus het maakt niet zoveel uit’.
• Als je vlees aan het braden bent, doe dit dan altijd volgens de aanwijzingen op de verpakking. Zorg dat je het vlees goed verhit en dat het helemaal gaar is.
• Ben je aan het barbecueën? Dan is het helemaal oppassen. Met name kip moet goed gaar zijn. Voordat je het vlees serveert, snij het dan even doormidden om te controleren of het vlees mooi wit is. Zo niet, dan nog even doorbakken!
• Gebruik meerdere snijplanken. In ieder geval ééntje voor groente en ééntje voor vlees. Op deze manier kunnen er geen bacteriën uit het vlees in de groente terecht komen. Ook al heb je maar één snijplank, was deze dan heel goed met heet water en zeep voordat je een ander product gaat snijden. Dit geldt ook als je overstapt van de ene vleessoort naar de andere vleessoort.
• Algemene tips: Altijd handen wassen als je gaat koken, en zeker na een toiletbezoek.
• Eet nooit vlees wat rauw is van binnen, zeker niet in een restaurant wat je niet kent, of in een tentje op het strand of op de lokale markt.
• Voor je gaat bestellen in een restaurant, ga dan even naar het toilet. Het toilet is een hele goede graadmeter voor de algehele hygiëne in het restaurant, dus ook in de keuken. Is het toilet vies? Zoek dan snel een ander restaurant op!
• Als een restaurant helemaal leeg is, terwijl de buren het gezellig druk hebben, is dit een slecht teken. Het drukke restaurant heeft dus een hogere omzetsnelheid en het voedsel zal dus niet de kans krijgen om te bederven. Het lege restaurant gooit het aangekochte vlees echt niet weg, en zal dit morgen weer gebruiken. Zoek dus altijd een druk restaurant op.
• Als je gaat picknicken, neem dan alles in een goede koelbox mee. Op deze manier kan het onderweg niet bederven, speciaal als je naar het strand gaat waar alles in de felle zon staat.
• Maak je koelkast regelmatig helemaal schoon, met heet water en veel zeep!
• Controleer regelmatig de inhoud van de koelkast op houdbaarheidsdatum. Met name vlees wat verlopen is moet je direct weggooien, ook al vind je dat zonde!

Conclusie en aanbevelingen

Hoe vervelend het ook is, een voedselvergiftiging moet je gewoon uitzieken. Duurt het langer dan 5 dagen, of behoort de patiënt tot één van de risicogroepen, dan direct contact opnemen met een arts. Dit is ook het geval bij slijm en/of bloed in de ontlasting.

Heb je nog goede aanvullingen of tips? Laat het mij weten door hieronder een reactie achter te laten!