Verschillende oogziektes

Elke oogarts zal je kunnen vertellen dat er veel patiënten binnen komen met vaak voorkomende oogaandoeningen die misschien niet al te ernstig zijn.

Maar het is normaal dat mensen extra voorzichtig zijn wanneer het om hun ogen gaat. Mensen e-mailen wel eens met de vraag of een bepaald symptoom, zoals roodheid van het oog of opgezwollen ogen een bezoek aan de oogarts waard is.

Ik schrijf deze special over oogziektes om je te helpen welke soorten oogafwijking er zijn en wat er eventueel aan gedaan moet worden. Natuurlijk zijn deze richtlijnen bedoeld als overzicht en kunnen uiteindelijk een overleg met jouw eigen oogarts niet vervangen.

De vaakst voorkomende oogaandoeningen worden onderverdeeld in verschillende symptomen, hierdoor is het gemakkelijker om deze problemen uit elkaar te houden en specifieke richtlijnen te geven voor een eventuele behandeling. De belangrijkste categorieën omvatten:

• Roodheid van de ogen
• Jeuk aan de ogen
• Zwelling van de ogen
• Een brandend gevoel aan de ogen
• Trauma aan de ogen
• Pijn in de ogen
• Wazigheid (afname van het gezichtsvermogen)
• Vlekken, flitsen en ‘drijvers’
• De ogen zijn rood en geïrriteerd

Rode en bloeddoorlopen ogen hebben veel verschillende oorzaken, bijvoorbeeld infecties, ontstekingen, allergieën, gebroken bloedvaten en trauma. Als het wit van jouw ogen (het sclera) er rood of roze uitziet dan heb je misschien één van de volgende problemen:

Bindvliesontsteking / conjunctivitis

Mensen met kinderen kennen deze ooginfectie maar al te goed, maar volwassenen kunnen er ook last van krijgen. Als de roodheid een vorm van ontsteking is die bekend staat als conjunctivitis dan zal je waarschijnlijk ook symptomen hebben zoals jeuk, een branderig of stekend gevoel, afscheiding uit het oog, zwelling van het oog, water in het oog - of een combinatie van de bovenstaande symptomen. Bepaalde vormen van een bindvliesontsteking zijn besmettelijk en anderen weer niet.

Allergische conjunctivitis bijvoorbeeld is niet besmettelijk. Maar virale en bacteriële vormen van bindvliesontsteking zijn wel degelijk besmettelijk. Dus is het een goed idee om de oogarts of huisarts te bezoeken om voor een diagnose en eventuele behandeling te zorgen.

Goede tip:
Totdat je meer weet over wat de oorzaak mogelijk is van het probleem moet je voorkomen dat jij je ogen wrijft. Zorg ervoor dat jij je handen vaak wast. Voor wat verlichting maak je gebruik van een koud, nat kompres aan de buitenkant van je gesloten oogleden.

Oog allergieën

Allergieën kunnen seizoensgebonden zijn (deze komen vak voor in het voorjaar en najaar), of ze kunnen optreden als een allergeen in de ogen komt, denk bijvoorbeeld aan huidschilfers van katten of bepaalde dampen. De symptomen van oogallergieën zijn jeukende ogen en rode, tranende, en opgezwollen ogen.

De mate waarin je ogen worden aangetast kan afhangen van de tijd van het jaar en het soort planten in het gebied waar je woont. Er zijn veel Nederlanders die seizoensgebonden allergie problemen krijgen in de lente en de herfst. Maar veel mensen kunnen ook het hele jaar door last van allergieën hebben als gevolg van huisstofmijt, schimmels, en veel andere allergenen.

Goede tip:
Voor wat verlichting gebruik je een koud, nat kompres aan de buitenkant van je gesloten oogleden. Je kunt ook proberen een oraal antihistaminicum te nemen. Als de allergie je maar blijft irriteren dan moet je mogelijk naar een oogarts heen om een recept te halen om op die manier om te kunnen gaan met de symptomen van de allergie.

Gebroken bloedvat

Kleine bloedvaten in het wit van het oog kunnen breken als gevolg van overbelasting, iets optillen, hard wrijven, of geen duidelijke reden. Wanneer dit gebeurt dan kleurt de normaal witte sclera helder rood van het bloed dat onder de heldere conjunctiva lekt, dit wordt een subconjunctivale bloeding genoemd.

Rode ogen door een subconjunctivale bloeding zien er misschien wel eng uit, maar zijn meestal geen ernstig probleem. Hierdoor wordt het normaal gesproken niet beschouwd als een noodsituatie.

Goede tip:
Om ervoor te zorgen dat je aan de veilige kant blijft moet je een afspraak maken met de oogarts binnen ongeveer twee dagen na het opmerken en aanblijven van de symptomen om te controleren of er geen onderliggende oorzaak is voor het gebroken bloedvaatje.

Oog trauma

Als je door iets in je oog wordt geraakt dan kan dit zeker leiden tot roodheid, samen met pijn en wazig zien. Het oog kan worden bekrast (duidelijk te zien met het blote oog) maar er kan ook verborgen schade in het oog aanwezig zijn. Denk bijvoorbeeld aan een vrijstaand netvlies, een probleem dat zeer ernstig kan zijn en meteen moet worden behandeld.

Tenzij het contact met het oog zeer licht was is het een goed idee om naar de oogarts of de eerste hulp te gaan.

Goede tip:
Voor wat verlichting gebruik je een koud, nat kompres op het beschadigde oog. Vermijd dat je in jouw ogen gaat wrijven want dit zou het probleem erger kunnen maken. Als je jouw arts niet kunt bereiken, ga dan naar de eerste hulp.
Jeukende ogen

Bijna alle problemen met jeukende ogen worden veroorzaakt door een soort van allergie. Vaak kan lichte jeuk worden verholpen met normaal verkrijgbare smerende oogdruppels. Het is geen goed idee om oogdruppels te nemen die alleen de roodheid in jouw ogen zouden verminderen. Je kunt ook gebruik maken van koude kompressen of ijs om jeukende ogen te verhelpen.

Met ernstige jeuk kan extra hulp nodig zijn, bijvoorbeeld orale antihistaminica of oogdruppels op recept. Hoewel jeukende ogen misschien niet als noodgeval gelden is het nog steeds een goed idee om jouw oogarts te raadplegen voor advies of een recept als het jeuken maar blijft of als het steeds weer terugkomt.

Als de oogleden ook rood en ontstoken zijn dan kun je misschien blefaritis hebben, een ontsteking van de oogleden. Het is een goed idee om ook dan de arts een bezoekje te brengen en de juiste behandeling te bepalen.

Goede tip:
Probeer te voorkomen dat je in jouw ogen wrijft! Door te wrijven komen er chemische stoffen genaamd histamine vrij, deze maken de jeuk alleen maar erger.

Wazig zien

Als je last hebt van wazig zien, zeker wanneer dit plotseling gebeurt en maar aanblijft, dan moet je dit beschouwen als een noodsituatie. Ga direct naar een oogarts of naar de spoedeisende hulp. Als één oog plotseling wazig of donker wordt, alsof je er een gordijn voor naar beneden trekt, dan is dit een noodsituatie en ook hier zeggen we weer, ga direct naar een oogarts of naar de een spoedeisende hulp ter controle. Dit kan wijzen op een probleem met het netvlies, zoals het loslaten van het netvlies, of op een beroerte.

Als je last hebt van een lichte waas voor de ogen die telkens weer komt en gaat dan zou dit kunnen betekenen dat je last hebt van persoonlijke vermoeidheid of droge of vermoeide ogen. Hou er wel rekening mee dat veel oogaandoeningen wazig zien als symptoom hebben, waaronder conjunctivitis, allergieën, en zelfs detail werk van dichtbij. De meeste van deze problemen hoeven niet als noodsituaties behandeld te worden.

Goede tip:
Als je last hebt van een lichte waas voor de ogen, probeer je ogen dan even rust te geven. Als het wazig zien dan wel aanhoudt, maak dan een afspraak voor een oogonderzoek.

Opgezwollen ogen

Ongebruikelijke wallen rond de ogen zijn vaak een teken van een allergie. Natuurlijk kan trauma rondom het oog (bijvoorbeeld als je door iets wordt geraakt in het oog) ook leiden tot het opzwellen van de ogen.

Goede tip:
Als je last hebt van opgezwollen ogen die worden veroorzaakt door een allergie dan is het misschien een goed idee om een oraal decongestivum te nemen om de symptomen te kunnen helpen verlichten.

Brandende ogen

Brandende ogen kunnen worden veroorzaakt door allergieën, droogheid van de ogen, vermoeidheid, stress van de ogen (bijvoorbeeld veel met een computer werken) of een combinatie van de bovenstaande redenen. Als het brandende gevoel maar blijft, dan is het een goed idee even langs de oogarts te gaan. Echter, dit symptoom betekend meestal niet dat het om een noodgeval gaat.

Goede tip:
Vaak kan het brandende gevoel worden verminderd met smerende oogdruppels en rust voor de ogen. Je kunt ook gebruik maken van koele, vochtige kompressen op de ogen.

Pijn in het oog

Oogpijn kan zowel scherp als dof aanvoelen, binnen of buiten het oog zitten, constant of afwisselend zijn, stekend of kloppend aanvoelen. Met andere woorden, er zijn veel verschillende soorten oogpijn. Normaal gesproken betekend pijn aan de ogen, samen met roodheid van de ogen, dat je moet overwegen om naar de oogarts of eerste hulp te gaan.

Constante pijn aan de ogen, vooral bij het bewegen van je ogen of wanneer je zachtjes tegen jouw ogen aandrukt kan soms wijzen op een ontsteking van een deel van het innerlijk oog. Ook hier moet je zo snel mogelijk voor behandeling zorgen. Mensen die last hebben van reumatoïde artritis of fibromyalgie (chronische pijn door het hele lichaam) melden ook dat ze regelmatig last hebben van pijn aan de ogen.

Oogpijn kan soms worden veroorzaakt door droge ogen, deze moeten dan worden behandeld met normaal verkrijgbare of voorgeschreven medicatie. Soms wordt pijn aan de ogen veroorzaakt door iets ernstigs, zoals uveïtis. Dit is een ontsteking van de inwendige oogweefsels, bijvoorbeeld de iris. Ook hier geld dat deze aandoening zo spoedig mogelijk behandeld moet worden.

Goede tip:
Als de pijn in het oog dof is, als een hoofdpijn in je oog, maar er geen roodheid in het oog aanwezig is en je ook niet wazig ziet, dan kan dit worden veroorzaakt door overmatig gebruik, vermoeide ogen of zelfs schedelholte problemen. Vaak is het alleen maar nodig om een arts te bezoeken als het niet beter wordt met standaard pijnstillers.

Vlekken, flitsers en drijvers

De kans is groot dat je weleens iets voor je ogen langs ziet komen wat na een seconde of twee alweer weg is. De meeste vlekken en drijvers zijn normaal. Ze worden veroorzaakt door kleine beetjes eiwit en andere weefsels die vastzitten in het heldere gelachtig materiaal (glasvocht) die de binnenkant van het oog vult.

Naarmate we ouder worden wordt het glasvocht steeds meer vocht en minder gel en deze draadachtige strengen en vormen verplaatsen ("drijven") gemakkelijker binnen het glasachtig lichaam, hierdoor vallen ze natuurlijk steeds meer op. Ook kan het glasvocht zich losmaken van de verbinding met het netvlies, hierdoor komen er weer extra drijvers vrij.

Maar sommige drijvers, vooral wanneer ze vergezeld worden met lichtflitsen, kunnen erop duiden dat er iets ernstigs in je oog gebeurd, het zou bijvoorbeeld kunnen leiden tot een vrijstaand netvlies.

Als je een paar kleine puntjes, draadjes, of andere dingen ziet die gewoon komen en gaan, afhankelijk van hoe moe je bent of wat voor soort verlichting je hebt, dan zijn dit normale drijvers. Echter, als je lichtflitsen, wolken, of het gevoel hebt dat er een gordijn sluit voor een deel van je gezichtsvermogen dan is het een goed idee om naar de oogarts te gaan.

De meeste losgelaten netvliezen kunnen worden verholpen als ze snel worden behandeld. Als netvliesloslatingen echter worden genegeerd dan kunnen ze leiden tot een vermindering van het gezichtsvermogen of zelfs blindheid.

Iets in het oog

Een stofje in het oog is niet zo ernstig, maar vaak kan het zo zijn dat iets in het oog als een noodgeval moet worden behandeld. Als je oog wordt geraakt door een stuk metaal, een doorn, of een ander scherp voorwerp dan moet je natuurlijk onmiddellijk naar de oogarts of eerste hulp.

Natuurlijk proberen je het instinctief, maar je moet NIET in je oog wrijven of zelf proberen te verwijderen wat erin zit. Op die manier kun je veel meer schade veroorzaken. Doe bijvoorbeeld een papieren beker (of oogbescherming als je die hebt) om je oog heen en ga naar de eerste hulp.

Goede tip:
Laten we natuurlijk wel realistisch zijn. Niet alles wat jij in je oog krijgt is ernstig. We hebben allemaal wel eens kleine stukjes in onze ogen gehad. Als je weet dat het gewoon een stukje stof is dat op dat moment je oog irriteert dan kun je het er proberen uit te spoelen met een zoutoplossing of met smerende oogdruppels.

Als je hiertoe in staat bent, probeer dan je ooglid binnenstebuiten te keren om te zien of je op die manier het deeltje kan verjagen.

Heb je zelf nog goede tips tegen oogaandoeningen? Laat het mij weten door hieronder een reactie achter te laten!