Tijdens mijn dagelijkse douche begon ik onwillekeurig te lezen wat er op de achterzijde van mijn shampoo stond. Natuurlijk een lijstje met ingrediënten en toevoegingen die ik door het water niet kon lezen: De lettertjes waren té klein. Maar erg groot stond wel vermeld dat het product ‘dermatologisch getest’ is, en dat het ‘hypoallergeen’ is.
Leuk allemaal, maar wat betekenen al die termen? Wat heb ik daar aan? Uit mijn onderzoek bleek dat het allemaal marketing is, en dat het niet zo vreselijk veel zegt over het product zelf. Het enige waar je houvast in kan vinden, is het lezen van de ingrediëntenlijst. Je bril, of een vergrootglas, is hierbij een onmisbare accessoire!
De wettelijke verplichtingen
De wetgeving rondom cosmeticaproducten, waar natuurlijk mijn shampoo ook onder valt, is opmerkelijk genoeg heel goed geregeld. Ik heb me hierover verbaasd en ben van mening dat de voedselindustrie hier een groot voorbeeld aan kan nemen. Ook in de voedselindustrie is het een verplichting dat alle ingrediënten op de verpakking vermeld staan: inclusief alle E-nummers en andere ‘gekke’ toevoegingen.
Het is een bekend probleem dat fabrikanten verschillende ‘schuilnamen’ gebruiken om het allemaal een beetje vriendelijker te laten klinken. Zo wordt bijvoorbeeld voor de stof MSG, Mono Sodium Glutamaat of E621. Al deze drie termen zorgen voor veel weerstand bij de consument door alle negatieve publiciteit en geclaimde slechte bijwerkingen. Daarom gebruikt de fabrikant andere termen zoals ‘gistextract’. Klinkt erg onschuldig, maar is exact hetzelfde! Een mooi voorbeeld van de mazen in de wetgeving voor de voedselindustrie.
In de cosmetica-industrie is dit heel anders geregeld, veel duidelijker: Voor alle mogelijk te gebruiken ingrediënten die in cosmetica kunnen worden gebruikt, is er een gestandaardiseerde naam. Dat wil zeggen dat er geen ‘schuilnamen’ mogen worden gebruikt, zoals in de voedselindustrie. Op deze manier weet je altijd exact waar je aan toe bent. Toegegeven, het is een ontzettend lange lijst met veel lastige namen, maar als je bijvoorbeeld een allergie hebt voor een bepaalde stof, kun je op een verantwoorde manier de ingrediëntenlijst doornemen en zoeken naar de gestandaardiseerde naam. Deze namen zijn op Europees niveau vastgesteld, en worden de INCO-namen genoemd. INCI staat voor International Nomenclature Cosmetic Ingredient. In het goed Nederlands: Internationale Naamgeving voor Cosmetische Ingrediënten.
Naast deze wettelijke verplichtingen, zijn er ook nog afspraken gemaakt binnen de cosmetica-industrie voor een verantwoord reclame- en marketingbeleid. Dit houdt in dat er geen misleidende termen mogen worden gebruikt, zowel op de verpakking, in de handleiding als in de reclame-uitingen.
Wat is de waarde van al deze informatie?
Het feit dat de benamingen in de ingrediëntenlijst aan strenge regels onderhevig zijn, en de namen gestandaardiseerd zijn, is beslist een positief punt waar veel andere bedrijfstakken een voorbeeld aan kunnen nemen. Maar let er wel op dat dit niet automatisch inhoudt dat de gebruikte ingrediënten ook veilig zijn voor jouw situatie.
Aan de andere kant, en dat is nagenoeg hetzelfde als in de voedselindustrie, mogen allerlei termen en uitingen worden gebruikt. Sommige zijn beschermde uitingen, en moeten met een onderzoek aangetoond worden, sommige termen zijn gewoon vrij te gebruiken. Dit zijn vaak de veelzeggende termen die een bepaalde werking claimen, zonder dat hier een verantwoorde onderbouwing van voorhanden is.
Verschillende claims en hun betekenis
Als je verschillende cosmeticaproducten nader bekijkt, zie je allerlei termen op de verpakking staan. Op dit moment heb ik mijn shampoo, mijn douchegel en mijn deodorant-stick voor me staan. Mijn douchegel schreeuwt nu naar me dat ik snel wakker zal worden na het gebruik hiervan, en mijn shampoo vertelt me dat ik onweerstaanbaar wordt voor vrouwen na het gebruik.
Ok, dat zijn allemaal termen die duidelijk marketing-beweringen zijn en waar iedereen maar het zijne van moet denken. De één wil een ‘Bad Hairday’, de ander wil een douchegel ‘Hot Temptation’ en ga zo maar door. Het zijn meer productnamen, maar wekken natuurlijk wel een bepaalde verwachting op, het schept een sfeer rondom (het gebruik van) het product.
Nee, het gaat mij allemaal meer om de algemene beweringen die je écht overal op tegenkomt. Een aantal daarvan heb ik even op een rijtje gezet, samen met de mogelijke waarde van die claims:
1. Ongeparfumeerd
De term ‘Ongeparfumeerd’ is een beschermde term. Dit mag dus alléén maar vermeld worden als er ook écht geen parfum in het verzorgingsproduct zit. Normaal gesproken kun je hier op vertrouwen. Maar dat geldt alléén voor deze specifieke term. Vaak wordt er ook met woordspelingen de indruk gewekt dat er geen parfum in zit, maar uit de ingrediëntenlijst blijkt iets totaal anders. Ondanks het feit dat de betreffende term beschermd is, blijft het verstandig om even de ingrediëntenlijst te checken op het woord ‘parfum’ of ‘geurstof’.
2. Hypoallergeen
Hypoallergeen betekent dat het product geen stoffen bevat die een allergische reactie kunnen veroorzaken bij de gebruiker. Hierbij gaan ze uit van een lijst met stoffen waarvan bekend is dat ze gemakkelijk een allergische reactie kunnen uitlokken. Persoonlijk vindt ik dit een holle term, en valt bij mij in de categorie van termen ‘Dit is lekker’. Ieder mens is anders, ieder mens heeft een andere smaak en ieder lichaam reageert anders op bepaalde stoffen. Hypoallergeen kan dus best een allergische reactie veroorzaken als jij daar gevoelig voor bent. Net zoals dat pak koekjes wat schreeuwt: ‘Dit is lekker’, kan ik wel helemaal niet lekker vinden. Het is niet aan de fabrikant om te bepalen wat ik lekker vindt of niet.
De reclame-uiting ‘Hypoallergeen’ is helaas niet een beschermde term. Fabrikanten mogen dat te pas en te onpas gebruiken zonder daar een verantwoording voor af te hoeven leggen. Als jij allergisch bent voor een bepaalde stof, kun je natuurlijk wel de ingrediëntenlijst controleren. Dat is iets waar je in ieder geval op zou moeten kunnen vertrouwen.
3. Dermatologisch getest
Dit is mijn favoriet! Overal kom je deze claim tegen: op de verpakking, op tv en in de media. Zou terugstellend moeten zijn, maar als je wat verder denkt, dan wil je natuurlijk ook weten wat de resultaten van deze ‘tests’ zijn. Dit is vaak niet te vinden, en als je het kunt vinden, blijkt dat het een test was op 10 vrouwen waarvan 8 positieve resultaten hadden. Hoe positief, dat weten we niet. De fabrikant gaat dan meestal nog een stapje verder door, naar aanleiding van deze resultaten, te beweren dat het product 80% werkzaam is. Dus dat het 80% van je rimpels aanpakt. Dit is een kronkel, want er was een (kleine of grote) verbetering bij 80% van de testpersonen, en dat wil dus niet zeggen dat als jij het product gebruikt je 80% van je rimpels kwijt zal raken.
Begrijp je dat ik altijd even met lachen als ik deze term op tv voorbij zie schieten?
4. PH-Neutraal
Als we spreken over de PH-waarde van cosmetica, dan wil dat zeggen dat de zuurtegraad van het product identiek is aan de zuurtegraad van de huid. Dat wil in de praktijk zeggen dat het product het vetlaagje op je huid niet aantast waardoor schimmels en bacteriën geen kans krijgen om je lichaam via je huid binnen te dringen. PH-neutraal is best wel belangrijk, maar zegt nog niet alles. In verband daarmee is het ook belangrijk om te weten in hoeverre het product de huid ontvet. Eenvoudig gezegd: als het product de huid té goed ontvet, is er geen beschermend laagje meer om je huid te beschermen. Je kunt dan duizend keer een PH-neutraal product hebben, maar die gaat dit vetlaagje écht niet herstellen.
5. Hydraterend
Als een product hydraterend is, wil dat zeggen dat het ‘vocht-inbrengend’ zou zijn. Een hele mooie term, maar nietszeggend. Het probleem is dat deze eigenschap nooit op een verantwoorde, wetenschappelijke, manier bewezen is. De term is niet beschermd, dus wordt op alle mogelijke cosmetica gebruikt. Want wie wil dat nou niet: Je uitgedroogde huid niet van binnenuit verzorgen, maar van buitenaf voeden met een vocht-inbrengende crème. Het tegenovergestelde is natuurlijk wel mogelijk: Met een goede crème kun je je huid wel beschermen tegen uitdrogen. Het dunne laagje, uiteraard PH-neutrale, vet zorgt er voor dat er niet onnodig veel water verdampt.
6. Natuurproduct
Er is steeds meer vraag naar natuurproducten, met name omdat de algemene opvatting is dat deze per definitie altijd veilig zijn voor de huid. De term ‘natuurlijk’ wordt veel te veel verbonden met ‘gezond’, en dat is beslist niet altijd het geval. Ook in de natuur kom je stoffen tegen die de huid kan irriteren of die een allergische reactie kunnen veroorzaken. Daarnaast bevat ook een ‘natuurproduct’ toevoegingen die het mogelijk moeten maken om het verzorgingsproduct langer te kunnen bewaren.
Conclusie
Bij mijn volgende boodschappenronde ga ik wat meer op de ingrediëntenlijstjes letten, en me wat minder laten verleiden door alle marketingtermen. Hoewel sommige termen beschermd zijn, en dus voor waar moeten worden aangenomen, wordt je met woord-trucjes toch nog veel te vaak op het verkeerde been gezet. Opletten dus!
