Oorzaken en gevolgen van welvaartsziekten

Welvaartsziekten zijn aandoeningen waar je mee te maken kunt krijgen als gevolg van de hedendaagse levensstijl en voedingspatroon. Denk hierbij maar eens aan diabetes, obesitas en overgewicht, verschillende vormen van kanker, etc. etc.

Maar op het internet zijn betere omschrijvingen te vinden. Even een kleine greep:

Welvaartsziekten: Dit is een ziekte die verband houdt met de manier waarop een persoon of een groep mensen leeft. Welvaartsziekten omvatten onder andere hart- en vaatziekten, obesitas, en diabetes type 2. Ook ziekten die het gevolg zijn van roken, alcoholgebruik en gebruik van drugs vallen hieronder. (medicinenet.com)

Welvaartsziekten: Een ziekte die mogelijk kan worden voorkomen door veranderingen in voeding, milieu, en levensstijl. Voorbeelden zijn hart- en vaatziekten, beroertes, overgewicht, en osteoporose. (dictionary.com)

Welvaartsziekten: Welvaartsziekten zijn die ziekten waarvan het voorkomen met name gebaseerd is op de dagelijkse gewoonten van mensen en het resultaat zijn van een ongepaste relatie van mensen met hun omgeving. De belangrijkste factoren die bijdragen aan welvaartsziekten zijn slechte eetgewoonten, lichamelijke inactiviteit, verkeerde lichaamshouding, en een verstoorde biologische klok. (Nationaal centrum voor biotechnologische informatie)

Welvaartsziekten: Elke aandoening, bijvoorbeeld obesitas, hypertensie, hart- en vaatziekten, sportblessures, en sommige vormen van kanker, die, tenminste voor een deel, te wijten is aan keuzes in de levensstijl. Bijvoorbeeld voedingspatroon, roken, alcohol, drugs, onveilige seks, lichaamsbeweging, etc. etc. (The Free Dictionary)

De belangrijkste oorzaken van welvaartsziekten

We weten het zelf allemaal wel: roken, luchtvervuiling, alcohol, gebrek aan beweging, stress, en een ongezond voedingspatroon. Dit zijn nog maar een paar van de vele oorzaken die er voor zorgen dat we in de moderne tijd meer ziek zijn dan in vroeger tijden, en ook nog eens op andere manieren ziek zijn. Maar voor de volledigheid wil ik toch de meest belangrijke even behandelen:

Gebrek aan beweging

In het meest ideale geval zou je veel moeten bewegen, en dan afwisselend korte periodes van hoge activiteit en gemiddelde activiteit. (1) Natuurlijk moeten we de rustperiodes hierbij niet vergeten.

Onze moderne manier van leven is meer en meer zittend. Bewegen zoals ivm vroeger dagen is er niet meer bij: We zitten de hele dag achter ons bureau, we rijden zittend naar ons werk, en de avond hangen we lekker op de bank voor een filmpje. Ook ontspannen is steeds meer zittend geworden. Sinds de opkomst van internet en de vele schermen ‘ontspannen’ veel mensen nu voor het scherm met games, films, of gewoon surfen op het internet.

Ook het vervoer is minder actief. De beschikbaarheid van een eigen auto en het openbaar vervoer, heeft onze manier van vervoer en, de daarbij behorende bewegingen, volledig op haar kop gezet.

Inmiddels zit er een breed scala aan arbeidsbesparende apparaten beschikbaar voor de dagelijkse huishoudelijke taken. Natuurlijk een hele mooie ontwikkeling, omdat deze zware taken vroeger zorgden voor veel gezondheidsproblemen bij huisvrouwen. Ook op het werk heb je te maken met automatisering, machines nemen het werk over. Ook heel goed, want door het elimineren van zware taken is het aantal ongelukken op het werk fors gedaald. Daarbij komt nog het feit dat deze ontwikkeling er voor zorgt dat we langer leven, in betere gezondheid.

Maar… er zit ook een keerzijde aan deze medaille: Doordat machines ons fysieke werk overnemen, is er tijdens het werk minder fysieke inspanning nodig. Het gevolg hiervan is dat er andere ziektes om de hoek komen kijken: Overgewicht, hart- en vaatziekten, diabetes etc. Etc. De bekende welvaartsziekten. (2)

Ongezond voedingspatroon

Het voedingspatroon in de moderne samenleving is een fastfood-cultuur geworden. Steeds meer mensen gebruiken dit zogenaamde ‘gemaksvoedsel’ om de tijd die nodig is om te kokkerellen tot een minimum te beperken waardoor de beschikbare tijd werk/vrije tijd gemaximaliseerd kan worden.

Maar deze maaltijden zijn nooit klaargemaakt op basis van verse ingrediënten, en bevatten structureel te veel suiker en te veel zout. (3) Zelfs in producten waar suiker helemaal geen functie heeft, dan wordt er nog suiker toegevoegd. Als ‘smaakmaker’, zeggen ze dan. Maar suiker in vleesproducten? Lijkt me overbodig!

Veel mensen, vooral in Westerse landen met een goede welvaart, hebben gemakkelijk toegang tot al deze ongezonde, en vooral onnatuurlijke, voeding. Tegelijkertijd wordt het in diezelfde landen steeds moeilijker om verse, gezonde ingrediënten te krijgen. 

Het eerder genoemde onnatuurlijke dieet draagt directe bij aan een breed scala van gezondheidsproblemen, waaronder obesitas, hoge bloeddruk, hart- en vaat-ziekten, diabetes, en depressie. (4)

Onzuivere lucht

Het roken is nog steeds een hele grote vijand van de volksgezondheid, ondanks het gegeven dat steeds meer mensen het verstandige besluit nemen om te stoppen met roken of er helemaal niet eens aan beginnen. 

In grote delen van de wereld, met name in grote steden, is de luchtkwaliteit heel erg slecht. (5) Uitlaatgassen en industrie zijn twee hele belangrijke bronnen van deze vervuiling. Bewoners van deze plaatsen worden blootgesteld aan hele lange reeks verontreinigende stoffen zoals fijnstof, koolmonoxide, stikstofoxiden, koolwaterstoffen, vluchtige organische stoffen, ozon, en lood.

Vervuilde lucht wat je inademt is een belangrijke oorzaak van chronische luchtwegaandoeningen, hart- en vaatziekten, en kanker.

Stress

Stress is van alle dagen. Al sinds mensenheugenis heeft de mensheid met dit fenomeen te maken.

Maar de moderne stress is doordringender en gevaarlijker dan heel lang geleden, omdat het tegenwoordig meer het gevolg is van psychologische bedreigingen, en veel minder vanuit fysieke bedreigingen. Stress wordt in verband gebracht met lang ingesleten reacties waarover we helemaal geen controle hebben. (6)

Oorspronkelijk waren deze reacties ontworpen om nuttig te zijn voor de situatie:

• • De hartslag en de bloeddruk stijgen om de bloedstroom naar de hersenen te vergroten. Hierdoor krijgt je hersenactiviteit een boost.
  • Je bloedsuikerspiegel stijgt om meer brandstof te kunnen leveren voor energie als gevolg van de afbraak van glycogeen-, vet-, en eiwitvoorraden.
  • Het bloed wordt weggevoerd uit de darmen, waar het niet onmiddellijk nodig is voor de spijsvertering. Je spijsvertering, en andere voor dat moment onnodige lichaamsfuncties, worden op non-actief gesteld.
  • Je bloed wordt voornamelijk gepompt naar de armen en de benen om meer kracht te hebben in het gevecht wat plaats gaat vinden.
  • Stolling van het bloed zal sneller plaatsvinden om bloedverlies, als gevolg van verwondingen, zo veel mogelijk te voorkomen.

Deze, en talloze andere reacties, zijn natuurlijk fantastische functies van het menselijk lichaam. Al deze functies zijn in de loop van de menselijke evolutie ontwikkeld om de fysieke uitdagingen aan te kunnen. Levensreddende maatregelen!

Maar de aard van de stress voor de moderne mens is al lang niet meer een enkele confrontatie met een sabeltandtijger of een vijandige krijger van de andere stam. Het is tegenwoordig meet ivm de vorm van een emotionele bedreiging zoals in de file staan, ruzies met klanten opa collega’s, tijdsdruk, een baas die in je nek staat te hijgen, etc. Met andere woorden: Je lichaam staat tegenwoordig nagenoeg de hele dag in de ‘stress-stand’.

Helaas reageren onze lijven nog steeds met dezelfde vecht- en vluchtreacties die nu niet meer nuttig zijn. Nog sterker: Het kan potentieel schadelijk zijn, en zelfs dodelijk! Als je last hebt van chronische stress, dan draagt dit bij aan de ontwikkeling van allerlei aandoeningen zoals hypertensie, beroertes, hart- en vaatziekten, diabetes, nekpijn, rugpijn, en ander welvaartsziekten. 

Het is dus belangrijk om stress in je leven te vermijden en regelmatig voor langere tijd te ontspannen zodat je lichaam zich kan resetten en weer in de normale stand optimaal kan functioneren.  

En dan de welvaartsziekten zelf

Enkele van de meest voorkomende vormen welvaartsziekten vind je hier:

Overgewicht en obesitas

We weten allemaal wel dat overgewicht funest is voor je gezondheid, maar toch negeren heel veel mensen dit nog. Om te bekijken of jij hiermee te maken hebt, is het verstandig om even je BMI te berekenen. Als deze hoger is dan 25, dan zit je ‘officieel’ in de categorie overgewicht.

>>> Hoe jij zelf je BMI kunt berekenen lees je hier!

Ongezond voedingspatroon, stressvolle levensstijl, en weinig beweging, leidt direct tot overgewicht en later obesitas. Dit vertaalt zich naar ademhalingsproblemen, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, diabetes etc. etc. Je gewicht weer in balans brengen is dan ook de eerste stap naar een gezonder en fitter leven vol nieuwe energie.

>>> Hier lees je hoe je dat aanpakt!

Diabetes type 2

Zoals je zonet hebt kunnen lezen is overgewicht één van de primaire oorzaken van diabetes type 2. Deze vorm ontwikkelt zich voornamelijk bij volwassenen door een slechte levensstijl en een slecht voedingspatroon. (7)

>>> Wil jij je diabetes type 2 terugdraaien? Hier lees je hoe!

Arteriosclerose

Arteriosclerose, of slagaderverharding, treed op wanneer de wanden van de bloedvaten dikker worden en haar elasticiteit verliezen. Dit veroorzaakt meestal problemen met de bloedcirculatie, pijn op de borst, en kan ontaarden in een hartaanval. Arteriosclerose is gekoppeld aan overgewicht, diabetes, en een hoge bloeddruk.

>>> Hier lees je hoe ook jij je hoge bloeddruk weer in balans kunt brengen!

Hartaandoeningen

Iedere onregelmatigheid of afwijking die van invloed is op de hartspier en de wanden van de bloedvaten kan worden aangeduid als een hartaandoening. Roken, diabetes, en een hoog cholesterolgehalte dragen bij aan de ontwikkeling van een hartaandoening. (8)

>>> Hier kun je lezen hoe jij je hart in betere conditie kunt krijgen.

Oorproblemen

Wanneer je constant gebruik maakt  van een koptelefoon of oortjes, en structureel de muziek te hard hebt, krijg je onvermijdelijk te maken met oorbeschadiging. Volgens onderzoeken heeft ruim 18% van de Nederlandse bevolking permanente gehoorbeschadiging opgelopen, onder andere als gevolg van té harde muziek. (9)

>>> Meer over oorproblemen en oorsuizen lees je hier!

Kanker

Als gevolg van onze stressvolle levenswijze, is de immuniteit van ons lichaam in de loop van de tijd afgenomen. Dit betekent concreet dat de witte bloedcellen hun kracht verliezen om de virussen te bestrijden die ons lichaam bedreigen. Hierdoor kan een onregelmatige celgroei optreden, wat zich uiteindelijk kan ontwikkelen als kanker. Kanker kan worden veroorzaakt door bijvoorbeeld langdurig roken (longkanker) en té veel blootstelling aan de zon. (huidkanker)

>>> Wil jij succesvol stoppen met roken? Hier lees je hoe!

Beroerte

Wanneer een bloedvat, wat bloed naar de hersenen transporteert, geblokkeerd is door bijvoorbeeld een bloedprop of door dichtgeslibde aderen, leidt dit tot een zuurstoftekort in een deel van de hersenen. Het directe resultaat hiervan is een beroerte. Een beroerte kan het gevolg zijn van een hoge bloeddruk. Ook kunnen erfelijke eigenschappen een rol spelen.

>>> Alles wat je wilt weten over de gezondheid van je hersenen, lees je hier!

COPD

Chronische Obstructieve Longziekte (COPB) wordt veroorzaakt door permanente (gedeeltelijke) blokkade van de luchtwegen. De toename van luchtvervuiling door factoren zoals uitstoot van industrie en transport, en natuurlijk roken, verergeren deze toestand nog eens.

>>> Hier kun je verder lezen over COPD

Cirrose

Cirrose hoort tot de groep van de leveraandoeningen. De lever kan ernstig worden aangetast door zware alcoholconsumptie en chronische hepatitis. Dit is een veelvoorkomende welvaartsziekte geworden, omdat veel mensen dagelijks alcohol gebruiken om bijvoorbeeld met stress om te kunnen gaan.

>>> Hoe je je lever gezond kunt houden, lees je hier!

Nefritis

Nefritis is een nieraandoening. Er zijn veel oorzaken van Nefritis, waaronder een allergische reactie op een bepaald medicijn of een antibioticum. Ook kan nefritis het gevolg zijn van een bacteriële infectie, bijvoorbeeld door voedselvergiftiging.

>>> Hier lees je hoe je voedselvergiftiging op vakantie kunt voorkomen!

Wat kunnen we zelf doen?

Wat we zelf kunnen doen? Dat is natuurlijk niet zo ingewikkeld. Je hoeft geen geleerde te zijn om dat te kunnen definiëren. Gezonde voeding, bewegen, stress vermijden zijn de eerste dingen die je moet doen. En nee, niet afwachten tot de voedselindustrie hierop inspringt, maar zélf doen. Zélf actie ondernemen voor een betere gezondheid voor nu en voor later.

Onderzoeken hebben inmiddels aangetoond dat het aanpassen van de levensstijl ziektes zoals obesitas en diabetes kunnen voorkomen, en vaak zelfs terug kunnen draaien. (10) Ook zou dit van toepassing kunnen zijn op mensen die last hebben van depressies en angsten. Als deze mensen uit hun huidige omgeving gehaald kunnen worden, en op een andere manier zouden kunnen leven (voldoende lichaamsbeweging, gezond voedingspatroon, en vooral een andere sociale context), is het zeer aannemelijk dat ze kunnen genezen van hun depressies en angsten.

Nog iets om over na te denken:

We moeten opnieuw na gaan denken over hoe we onze stedelijke omgevingen in de toekomst in gaan richten. In de toekomst moeten we onze steden bouwen op een manier waarop we meer bewegingsvrijheid hebben. Ook meer groenstroken en parken is natuurlijk een inkopper.

Ook moeten we de balans opmaken van onze voedselvoorziening en onze hele cultuur omtrent voeding. De voedingsindustrie zou hier in de eerste plaats meer aandacht aan moeten besteden. Daarnaast ben jij natuurlijk klant van diezelfde industrie. De industrie levert in principe waar hun doelgroep om vraagt. Is de vraag groot naar biologisch, en betaalbare, voeding, dan zal de industrie vandaag of morgen natuurlijk in dat gat duiken.

Maar tot dat moment raad ik je aan om zelf je ingrediënten te kopen op de markt of bij een lokale boer. Op die manier weet je wat je koopt en hoe het klaargemaakt wordt. Dus geen vreemde toevoegingen en al helemaal geen onnodig toegevoegde suikers.

Naast gezondheid is er nog een groot voordeel: Het is vele malen lekkerder!

Tot slot…

De moderne, Westerse, levensstijl wordt gekenmerkt door junkfood, stress, televisie, internet, overmatig schermgebruik. Een levensstijl zoals deze eist, zowel op de lange als op de korte termijn, zijn tol. (11) Niet alleen voor volwassenen maar juist ook voor kinderen. Het resultaat op de lange termijn is een generatie met overgewicht. Een passief levende generatie met allerlei aandoeningen als gevolg van deze levensstijl.

Kinderen die nu te veel tijd doorbrengen voor de tv of achter de pc, moeten duidelijk aangemoedigd worden om naar buiten te gaan en een fysieke sport te beoefenen. De pizza-avond voor de televisie zou vervangen moeten worden voor een lekkere wandeling met een picknick in het park, om maar even een paar voorbeelden te noemen.

Aan de andere kant, kinderen die té veel aan sport doen, vooral op hoog niveau in een competitie, kunnen de druk om te presteren erg stressvol vinden. Het is dus belangrijk dat ouders niet alleen naar hunzelf kijken, maar juist ook naar hun kinderen. Let op fysieke en geestelijke oververmoeidheid.

Junkfood, te veel eten in het algemeen, en het gebrek aan fysieke inspanning zal resulteren in allerlei (ogenschijnlijk) onverklaarbare aandoeningen.

Een gezonde levenswijze moet worden toegepast om deze ziektes zo veel mogelijk te voorkomen. Dit kan door een goede gebalanceerd dieet, fysieke activiteit, en respect voor je biologische klok.

Alleen op deze manier kun je welvaartsziekten voorkomen.

En daarnaast zulk je je in het algemeen ook veel fitter voelen. Meer energie om je leven te leiden te leiden zoals jij dat wilt.

Hoe ga jij hier mee om? Wijs jij je kinderen op de noodzaak van goede voeding en fysieke inspanning?