Een second opinion aanvragen: Wat zijn je rechten?

Natuurlijk heb je in basis vertrouwen in je arts, anders was je geen klant. Maar met name bij ingrijpende beslissingen kan het voorkomen dat je de behoefte hebt aan een tweede mening, een second opinion. Misschien niet eens omdat je je huidige arts niet vertrouwd, maar meer om een bevestiging te krijgen dat je een goede keuze maakt.

Er zijn gevallen bekend dat artsen dit botweg weigeren, omdat ze het nut er niet van inzien. Ze denken dat je hen niet vertrouwd, en dat schaadt hun positie, je raakt ze even onder de gordel. Aan de ene kant een begrijpelijke reactie, maar jij, als patiënt hebt rechten. Rechten om een tweede mening te vragen, en deze ook te krijgen. Samen met alle benodigde informatie-uitwisseling.

Wat hierbij komt kijken, lees je in dit artikel.

De verhouding tussen arts en patiënt

De relatie tussen patiënt en arts is, naast vakbekwaamheid van de arts, gebaseerd op vertrouwen. Denk er maar eens bij na wat je in de afgelopen jaren allemaal gedeeld hebt met je arts, of dat nu een specialist is of een huisarts. Overigens is het wel zo dat de relatie met de huisarts vaak wat persoonlijker is dan de relatie met een specialist.

Je huisarts kent je al van jongs af aan, en in sommige gevallen hebben ze geholpen toen je geboren werd. Dat schept toch een band.

Zoals gezegd: Vertrouwen. Je vertrouwd er op dat je arts het beste met je voor heeft en hij of zij je altijd van het beste advies zal voorzien. Je geeft je (letterlijk) helemaal bloot, en je vertrouwd op zijn onderzoeken, zijn interpretaties en op de juistheid van de keuze voor behandeling, inclusief medicatie.

Dat zou de ideale wereld zijn. Maar door het mondiger worden van de patiënten en de informatievoorziening via internet, is deze situatie gewijzigd. Er is meer discussie en dat leidt niet altijd tot bevredigende resultaten, van beide kanten.

Dit kan leiden tot een situatie waarin je de behoefte hebt aan een second opinion, een tweede mening waarop je beter een keuze kunt maken, een keuze die wel of niet je leven kan veranderen.

Een second opinion

Als we naar een definitie zoeken wat een second opinion precies is, komen we op de volgende omschrijving:

Second Opinion: Een door de patiënt gevraagd advies aan een arts anders dan aan de behandelend/onderzoekend arts over (een deel van) de gezondheidstoestand van de patiënt.

Jij, als patiënt heeft altijd het recht om de mening te vragen aan een andere arts. Als je hier om vraagt bij je behandelend arts, dan MOET deze hier gehoor aan geven. Aan de” andere kant, kan de behandelend arts dit ook weigeren als hij hier een gegronde reden voor heeft.

Hierover later meer.

Modelregeling Arts & Patiënt

De KNMG (de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst) een nationale organisatie die meer dan 53.000 artsen samenbrengt. Deze organisatie heeft heel veel gedragsregels opgesteld, waar alle artsen zich aan moeten houden. Deze gedragsrekels betreffen ook de Second Opinion.

Het verbaasde me dat deze gedragsregels dateren van 1998. Natuurlijk zijn er wel andere gedragsregels in andere documenten bijgekomen, maar deze basisversie is naar mijn smaak al oud. Toch dekt dit wel de lading.

Wil je deze gedragsregels eens doorlezen? Je kunt ze hier downloaden: Modelregeling Arts-Patiënt 1998:

Jij maakt de keuze

Uiteraard ben jij degene die de keuze maakt voor een andere arts. Hierbij moet je natuurlijk wel rekening houden met het feit dat deze tweede arts natuurlijk wel ter zake kundig is. De tweede arts kan een verzoek namelijk weigeren als hij of zij vindt dat de benodigde expertise niet aanwezig is. Hij zal de opdracht dan teruggeven, waarna je op zoek moet naar een ander.

Je kunt natuurlijk wel je eigen arts om hulp vragen. Mits de verstandhouding tussen jullie goed is, denk ik dat dat ook een hele verstandige keuze is. Hij kent immers de medische wereld, hij kent zijn collega’s en weet ook precies welke kennis waar aanwezig is.
Maar belangrijk om te weten is het feit dat jij uiteindelijk de knoop door moet hakken, en niet je eigen arts.

Nadat de keuze gevallen is, kan je arts je direct doorverwijzen naar de gekozen tweede arts. Indien het hier niet om de huisarts gaat, maar om tweedelijns artsen, dan is het wenselijk dat ook de huisarts op de hoogte wordt gesteld. Dit is overigens niet verplicht, maar natuurlijk wel zo netjes en daarnaast nog eens in je eigen belang.

Zwaarwegende bezwaren

Jouw behandelend arts kan een second opinion weigeren. Hij kan weigeren om hier aan mee te werken, en kan zelfs het hele proces blokkeren. Deze bezwaren moeten natuurlijk wel gegrond zijn en goed onderbouwd (kunnen) worden. Een mooi voorbeeld hiervan is de patiënt die voor ieder wissewasje een second opinion wil, en inderdaad ook al een aantal keren heeft gehad.

Ondanks het recht op een second opinion, zou dit een grond kunnen zijn om een streep te trekken en te weigeren. Het is namelijk heel slecht voor de kwaliteit van de zorg om continue de diagnose van de eigen arts te laten controleren bij andere artsen. Het is ook nog eens erg verwarrend, niet alleen voor de artsen, maar zeker ook voor de patiënt zelf.

Contact tussen de artsen

Het is natuurlijk erg belangrijk dat er contact is tussen de twee artsen. De arts die de second opinion uitvoert kan verdere gegevens vragen aan je eigen arts. Je eigen arts mag naar aanleiding van zo’n vraag alléén maar feitelijke gegevens doorgeven, dus puur medische gegevens. Hij mag niet zijn mening geven, want dat zou de second opinion kunnen beïnvloeden.

Het is voor de kwaliteit natuurlijk van belang dat de tweede arts niet onnodig wordt beïnvloed door je eigen arts. Dit contact mag overigens alléén maar plaatsvinden als jij hier expliciet toestemming voor gegeven hebt. Als je het niet wilt, dan mag er ook geen contact zijn. Ik kan me voorstellen dat dit in sommige gevallen de kwaliteit van de tweede mening ten goede kan komen. Immers, er is niet sprake van een vooroordeel of een resultaat waar naartoe gewerkt wordt.

Ditzelfde geldt ook voor de resultaten van het tweede onderzoek. Alleen met jouw toestemming mag de tweede arts de bevindingen terugkoppelen naar je eigen arts. Als je dit niet wilt, om wat voor reden dan ook, dan gebeurt dit ook niet.

Wie gaat dat betalen?

Informeer vooraf wel heel erg goed of de second opinion wel of niet vergoed wordt door je basisverzekering en/of door je aanvullende verzekering. Ook is het van belang om te weten of de tweede arts sowieso een contract heeft met je verzekering. Dus niet alleen vertrouwen op het feit dat een ziekenhuis een contract heeft met je verzekering, maar het moet ook zeker zijn dat de arts hier onderdeel van uitmaakt. Dit is niet altijd het geval, wat voor grote verrassingen kan zorgen als de rekening op de deurmat valt.

Ook een arts kan een second opinion aanvragen

Het klinkt misschien een beetje vreemd, maar ook je behandelend arts kan een tweede mening vragen. Nog sterker: In sommige gevallen is hij juist verplicht om dit te doen. In de meeste gevallen zal je behandelende arts hier niet van op de hoogte stellen. De redenen hiervoor kun je zelf wel verzinnen in de volgende drie gevallen waarbij een tweede mening gevraagd moet worden:

• Als een arts voor het dilemma van het toepassen van euthanasie staat. Er zijn regels voor euthanasie, en één ervan is dat er altijd een collega geraadpleegd moet worden voor een second opinion. Dit is in het belang van de behandelend arts en van de patiënt.
• Als jouw eigen arts overweegt om jou niet op de hoogte te houden van bepaalde resultaten of behandelingsplannen. Dit noemen ze in de medische wereld Therapeutische Exceptie. In dit geval, is je arts verplicht om een collega hierover te informeren en te raadplegen. Dit, om er zeker van te zijn dat je eigen arts geen zaken op eigen houtje onderneemt. Het is ter bescherming van jou, als patiënt, maar ook ter bescherming van de arts in verband met de aansprakelijkheid.
• Op het moment dat een behandelend arts een vermoeden heeft van kindermishandeling, moet hiervoor een collega raadplegen om zeker te zijn van zijn zaak. Je kunt je voorstellen dat een beschuldiging van kindermishandeling wel heel goed onderbouwd moet zijn. Een foutieve beschuldiging kan heel veel gevolgen hebben, zowel voor het gezin als voor de arts zelf.

Tot Slot…

Het systeem van een second opinion is natuurlijk heel mooi, maar het is niet de bedoeling dat je dit instrument gebruikt om steeds de diagnose van je eigen arts te toetsen bij andere artsen. Het systeem is bedoeld als er echt sprake is van meningsverschillen, of als de patiënt een hele moeilijke keuze moet maken omtrent de gezondheid, en graag een diagnose bevestigd wil zien door een andere arts. Een tweede mening dient dus wel degelijk een heel goed belang.

Heb je zelf ervaring met een second opinion? Laat het mij weten hoe dat gegaan is, tips zijn altijd van harte welkom!