Overmatig zweten: Wat kun je doen?

We zweten allemaal, de hele dag door. Dit is een heel natuurlijk proces waar je in normale gevallen geen last van hebt. Maar er kan ook sprake zijn van overmatig zweten, of Hyperhydrosis. Niet alleen gênant voor jezelf, maar ook voor je omgeving.

Wat is de oorzaak hiervan, en hoe kun je dit oplossen? Lees snel verder!

Alles weten over zweten

Ook al denk je misschien van niet, maar we zweten allemaal. Niet alleen onder onze oksels, maar over ons hele lichaam. Wist je dat tussen de 2 en de 5 miljoen (5.000.000) zweetklieren hebt over je hele lichaam? Zweten is een heel natuurlijk proces en doen we de hele dag door. De een wat meer dan de ander, maar gemiddeld zweet je toch wel minimaal 1 liter zweet per dag.

Deze hoeveelheid kan op een zomerse dag, in combinatie met veel inspanning, wel oplopen tot 10 liter per dag.

Onnodig te zeggen dat deze ‘verloren’ hoeveelheid vocht de hele dag door moet worden aangevuld. Op normale dagen wordt geadviseerd om minimaal 1,5 liter water te drinken, maar als het écht warm is en/of je doet zwaar fysiek werk, dan moet je veel meer gaan drinken om te voorkomen dat je uit gaat drogen.

Water is dus van levensbelang.

Zweten bestaat er in allerlei vormen. Natuurlijk ken je de natte oksels, maar ook een glimmend voorhoofd of klamme handen tijdens een eerste date zijn vormen van zweten. Hoewel de natte oksels vaak als de meest irritante vorm wordt beschouwd, is dat maar 1% van het transpiratievocht wat je dagelijks kwijtraakt. Dit heeft twee oorzaken:

De oksels hebben een hele slechte ventilatie, dus het zweet kan erg lastig verdampen. Daarbij zitten er heel veel zweetklieren in de oksels.

Wat is de functie van zweet?

Hoewel het vaak heel erg lastig kan zijn, heeft zweten wel degelijk verschillende belangrijke functies te vervullen.

Het beheersen van je temperatuur

De eerste functie van het zweten is direct de meest belangrijke: Zoals gezegd zitten er zweetklieren over je hele lichaam. Deze zweetklieren worden door het lichaam gebruikt om de temperatuur van het lichaam in de hand te houden. Op het moment dat de lichaamstemperatuur stijgt, bijvoorbeeld op een warme dag of bij zware inspanningen, dan gaan de zweetklieren vocht uitscheiden die een laagje water op je huid vormt.

Dit vocht verdampt daarna, waardoor de lichaamstemperatuur af gaat nemen. Het verdampte vocht neemt de warmte van het lichaam mee. Ook als je je inspant tijdens bijvoorbeeld sporten, dan treedt ditzelfde systeem in werking om oververhitting van het lichaam te voorkomen.

Communiceren

Er zijn ook speciale zweetklieren, de apocriene zweetklieren, die gebruikt worden om te communiceren door het afscheiden van bepaalde geuren. Wat? Daar hebben we toch onze mond voor? Yes, maar deze communicatie vindt niet op een bewuste manier plaats, maar juist heel erg onbewust en heeft veel invloed op de reactie van de ander.

Je neus ruikt de zogenaamde ‘feromonen’ van het zweet uit de apocriene zweetklieren, en stuurt deze direct door naar een onderdeel van onze hersenen, de hypofyse. Deze feromonen spelen een hele belangrijke rol in bijvoorbeeld daten. Het kan bepalen of iemand jou aantrekkelijker vindt dan de ander, of juist helemaal niet aantrekkelijk.

Emoties uiten

Op het moment dat je heftige emoties ervaart, begin je ook te zweten. Denk maar eens aan het moment dat je heel erg boos bent, of bang bent, of misschien wel heel zenuwachtig tijdens een sollicitatiegesprek. Dat zijn allemaal momenten dat je wat meer gaat zweten dan normaal het geval zou zijn.

In dit geval heeft dat zweten niet een echte functie. Het is meer een gevolg van de emoties: Je lichaam tijdens de emoties adrenaline aan, waardoor automatisch je hart sneller gaat kloppen en je ademhaling omhoog gaat. Als direct gevolg ga je dan ook meer zweten. Het zweten in deze heeft niet een duidelijke functie, maar kan wel heel lastig zijn in het dagelijkse leven.

Het ‘verraad’ namelijk direct je gemoedstoestand. De andere partij kan dan zien dat je geëmotioneerd bent.

2 soorten zweetklieren

Zweet heeft dus verschillende functies, en de verschillende soorten zweet komen ook uit verschillende zweetklieren. We kunnen 2 zweetklieren onderscheiden:

Eccriene zweetklieren

Deze soort zweetklieren komen over het hele lichaam voor en hebben als belangrijkste functie het reguleren van de lichaamstemperatuur. Als het lichaam té warm dreigt te worden, bijvoorbeeld bij zware inspanningen of als je bijvoorbeeld koorts hebt, wordt de overtollige warmte heel efficiënt afgevoerd door het zweet wat geproduceerd wordt door de Eccriene zweetklieren.

Daarnaast heb je ook Eccriene zweetklieren in je handpalmen. Door de afscheiding van deze klieren heb je op belangrijke momenten meer houvast met je handen. Het mag duidelijk zijn dat een overvloed aan zweet in je handpalmen dan niet meer effectief is, en juist de stevige grip tegenwerkt.

De Eccriene zweetklieren spelen ook een belangrijke rol bij de uiting van emoties. Het zijn dan met name de zweetklieren in je gezicht en in je handpalmen die dan zweet gaan produceren. Dit noemen we ook wel ‘koud’ zweet.

Deze benaming komt van het feit dat je het eerst even heel warm krijgt doordat het bloed naar je gezicht trekt, maar direct daarna verdwijnt het bloed weer naar de rest van je lichaam. Op dat moment voelt het reeds ontstane zweet heel koud aan.

Apocriene zweetklieren

De apocriene zweetklieren hebben een hele andere functie. Zij zijn verantwoordelijk voor de bekende zweetlucht. Apocriene zweetklieren komen alleen maar op bepaalde plaatsen van je lichaam voor: Onder je oksels, rondom je anus en rondom je tepels. De ontwikkeling van deze speciale zweetklieren vindt pas plaats in de pubertijd, onder invloed van de geslachtshormonen.

Op het moment dat het zweet uit deze klieren aan het oppervlak komt, is het volledig geurloos. Geen probleem dus. Maar als het langere tijd op dezelfde plaats blijft zitten, wordt het vocht door bacteriën getransformeerd naar stoffen die de irritante zweetgeur bezitten.

De aanmaak van zweet uit de Apocriene zweetklieren vindt de hele dag (en nacht) plaats. Lichamelijke inspanning en bijvoorbeeld emoties hebben daar nagenoeg géén invloed op.

Nachtelijk zweten

Als je in de nacht overmatig aan het zweten bent, zonder dat je de verwarming in je slaapkamer veel te hoog hebt staan, kan dit duiden op een lichamelijk probleem. Er kan ergens in je lichaam een infectie zijn, je kunt last hebben van een te snel werkende schildklier, je kunt last hebben van diabetes en/of het is een bijwerking van medicijnen die je slikt.

Ook overgewicht en de overgang kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Als je hier regelmatig last van hebt, raad ik je sterk aan om contact op te nemen met je huisarts.

Deze kan onderzoeken wat het achterliggende probleem is van het overmatig zweten tijdens de nachtrust.

Overmatig zweten, of Hyperhidrosis

Als je last hebt van Hyperhidrosis, zweet je vele malen méér dan nodig is om je lichaamstemperatuur in balans te houden. De aandoening kan aangeboren zijn, maar het kan zich ook op latere leeftijd manifesteren, bijvoorbeeld tijdens de pubertijd, als gevolg van de wijzigingen in de hormoonbalans, of tijdens de overgang.

Een andere oorzaak kan liggen in een zenuwafwijking. De meeste gevallen van overmatig zweten hebben helaas nog steeds geen aantoonbare oorzaak.

Net als bij nachtelijk zweten, is overmatig zweten vaak een teken dat er een onderliggende oorzaak is. Hierbij kun je denken aan de bijwerking van bepaalde medicijnen, kanker, een hormonale ziekte, een infectie, de overgang en/of overgewicht.

De symptomen van overmatig zweten

De symptomen van overmatig zweten zijn gemakkelijk te herkennen:

• Veel zweten, zelfs als het lichaam in rust is, dus zonder noemenswaardige inspanning.
• Continue vochtige handpalmen
• Continue last van zweetvoeten
• Vochtige plekken op je kleding, met name oksels en rug
• Noodzaak om meerdere keren per dag een ander shirt aan te trekken

Naast deze symptomen, zijn de gevolgen hiervan ook heel erg gênant. Bij overmatig zweten van de voeten, zijn deze heel erg gevoelig voor een schimmelinfectie en verspreid je een zeer onaangename geur. In het geval van overmatig zweten in de handen, is het erg gênant om handen te schudden en heel erg lastig om dingen vast te pakken. Een kop koffie glipt letterlijk tussen je handen door.

De overdaad aan zweet kan ook leiden tot een geïrriteerde huid, met name in de liesstreek.

Behandelingen tegen overmatig zweten

Als je last hebt van overmatig zweten, is er al heel veel wat je zelf kunt doen, voordat je de gang maakt naar de huisarts. Laten we de mogelijkheden even op een rijtje zetten:

• Was en douche jezelf regelmatig om het ‘oude’ zweet te verwijderen. Gebruik een minimum aan zeep en spoel de zeepresten heel goed weg.
• Gebruik zeep wat ‘huidvriendelijk’ is. Dus geen zeep met heel veel chemische troep zoals aroma’s en kleurstoffen.
• Trek dagelijks schone, loszittende kleding aan, bij voorkeur van katoen.
• Als je last hebt van zweetvoeten, kun je zo veel mogelijk op blote voeten lopen. Als je schoenen draagt, kies dan voor transpirerende sokken in combinatie met leren schoenen.
• Met name bij de betere sportzaak kun je hele goede sokken kopen die het transpiratievocht op een efficiënte manier afvoeren. Dit zijn niet noodzakelijkerwijs ‘sportsokken’. Ze zijn ook verkrijgbaar in bijvoorbeeld zwart, zodat dit prima te combineren is met een kostuum of andere nette kleding.
• Gebruik van een goede deodorant is onvermijdelijk, om de overlast voor je omgeving zo veel mogelijk te beperken.
• Vermijd stress

Conclusies en aanbevelingen

Hoewel je overmatig zweten in veel gevallen heel goed kunt maskeren, blijft dit een vorm van symptoombestrijding. Het pakt nooit het probleem zelf aan. Daarom raad ik je aan om niet te lang zelf te gaan dokteren. De huisarts heeft hele effectieve middelen om overmatig zweten te stoppen. Daarnaast is overmatig zweten in veel gevallen een gevolg van een onderliggend probleem.

Een complete check-up kan dus helemaal geen kwaad. Als het onderliggende probleem opgelost is, verdwijnt het overmatig zweten vanzelf.