Vakantie: Drinkbaar water

Je staat er nooit bij stil want het is allemaal zo normaal: Je draait de kraan open en je kunt het water drinken, je kunt je tanden ermee poetsen en je gebruikt het bij het koken. Het water uit de kraan in Nederland is van dusdanige hoge kwaliteit dat je het zonder problemen kunt gebruiken.

Dit is helaas niet overal het geval. In heel veel vakantielanden is die vanzelfsprekendheid niet zo groot waardoor je genoodzaakt bent om voor alles wat je doet flessenwater te gebruiken, of eerst het water te behandelen voor gebruik. Je zult misschien verbaast zijn, maar dit is het geval in meer vakantielanden dan je denkt.

En om het nog wat sterker te maken: Er zijn zelfs nog vakantielanden die helemaal geen kraanwater kennen, maar waar water uit een bron getapt moet worden. Ok, dit is extreem, maar het geeft wel een idee dat schoon kraanwater niet voor iedereen in de wereld normaal is.

Waar komt het Nederlandse drinkwater vandaan?

Als je er even bij stilstaat, is het eigenlijk best wel een klein wondertje te noemen dat er dag en nacht, 7 dagen per week ‘zomaar’ schoon water uit de kraan komt. Maar voordat dit water in je koffiemachine belandt, is er een heel lang proces aan vooraf gegaan. Het water wordt door de waterzuiveringsbedrijven ingenomen van bijvoorbeeld speciaal hiervoor gereserveerde duinpannen en grondwater van beschermde locaties.

Maar de grootste inname wordt gedaan uit oppervlaktewater. Zeg maar, gewoon uit één van de vele rivieren die Nederland rijk is. Het water wordt, na de inname, op heel veel manieren bewerkt om de vervuiling eruit te halen, de bacteriën te doden en te filteren waarna het opgeslagen wordt in grote tanks.

Vanuit deze tank gaat het via een complex leidingennetwerk naar de kraan in jouw keuken. Klinkt eenvoudig niet? Voor Nederland, en veel andere Europese landen, is dit normaal. Maar er zijn nog steeds genoeg andere landen waar dit systeem niet goed werkt waardoor de kwaliteit van het kraanwater nooit gegarandeerd kan worden.

De smaak van water

De smaak van het water wordt voor het overgrote deel bepaald door de manier van zuiveren. In Nederland wordt alleen gebruik gemaakt van ozon of UV-licht om het water te desinfecteren. Daardoor is de smaak van Nederlands water vrij neutraal. In andere landen wordt het water ook wel gedesinfecteerd met chloor, wat kan zorgen voor een vrij sterke bijsmaak.

Ondanks het feit dat deze manier van desinfecteren in Nederland verboden is, heeft het gebruik van chloor geen invloed om de kwaliteit van het drinkwater en de gevolgen, voor de gezondheid. Het is alleen het vreemde smaakje wat iets minder prettig is als je het niet gewend bent.

De risico’s van onveilig drinkwater

Als in het land van bestemming het kraanwater aangeduid wordt als veilig, kun je in veel gevallen niet direct aannemen dat dit ook werkelijk zo is. Volgens de lokale normen zal het best wel ‘veilig’ zijn, maar volgens onze Europese normen kan het allesbehalve veilig zijn. Je lichaam is daar niet aan gewend, dus het drinken hiervan is dan vragen om problemen.

Informeer altijd bij je reisagent of bij de ANWB hoe het is gesteld met de kwaliteit van het kraanwater in je vakantieland. Mocht je ter plekke twijfels hebben, dan is het natuurlijk in de meeste gevallen mogelijk om flessenwater te kopen en dat te gebruiken voor alles waarvoor je het normaal uit de kraan zou halen.

Dus niet alleen om te drinken, maar ook om tanden mee te poetsen, koffie mee te zetten en thee mee te maken.

Als je dan toch gebruik maakt van onveilig kraanwater, zijn er een aantal risico’s waar je dan aan bloot staat. Denk hierbij aan hepatitis A, cholera, kinderverlamming of tyfuskoorts. Maar het zijn niet alleen de bacteriën die een gevaar vormen, maar ook zware metalen, pesticiden en eventueel andere chemische verontreinigingen.

Kraanwater in het buitenland

Zoals eerder gezegd, is het verstandig om vooraf goed te informeren of het kraanwater in je vakantieland drinkbaar is voor ons verwende Nederlanders. In heel veel niet-westerse landen en de tropen is kraanwater over het algemeen sterk af te raden. Voor wat betreft Europa zou al het kraanwater drinkbaar en veilig moeten zijn, maar daar kun je niet altijd op rekenen.

Er zijn ook landen die op zich wel veilig kraanwater hebben, maar dit desinfecteren met chloor, iets wat in Nederland inmiddels verboden is. Het gevolg is water met een gruwelijke smaak.

Het is een foute aanname dat het kraanwater drinkbaar is, als de lokale bevolking het ook dagelijks drinkt. Deze mensen zijn gewend aan het water, maar dat is voor jou als Nederlander niet een garantie dat jij er niet ziek van wordt.

Bij twijfel moet je altijd flessenwater gebruiken, uit gesloten flessen en het liefst van een goed merk. Op deze manier ben je verzekerd van een veilig watertje.

Een paar populaire vakantielanden

Het is ondoenlijk om in dit artikel voor ieder vakantieland aan te geven hoe de staat is van het kraanwater. Toch willen we een paar populaire vakantielanden noemen, waarbij aangetekend moet worden dat de situatie per jaar kan wijzigen, positief of negatief. Als je écht het laatste nieuws hierover wilt weten, raad ik je aan om voor vertrek de site van de ANWB te raadplegen.

Frankrijk: Het kraanwater in Frankrijk is over het algemeen prima te drinken, hoewel de smaak wel wat anders is dan we gewend zijn in Nederland. Met name op het platteland wordt het water gewonnen uit lokale bronnen. Maar ook hier is de controle en de zuivering van prima kwaliteit, zodat je je daar geen zorgen over hoeft te maken.

Hier en daar, kun je bordjes tegenkomen met de tekst: Eau non potable (Géén drinkwater). In dat geval, en alle andere gevallen van twijfel, kun je het beste flessenwater gebruiken. Dit flessenwater kun je met een grote verscheidenheid aan merken kopen in de grote supermarkten. Koop in ieder geval nooit water op een lokale markt, waar de flessen soms nagevuld worden. Juist, soms met eau non potable!

Spanje: In Spanje kan de waterkwaliteit per regio enorm verschillen. Niet alleen in veiligheid, wat over het algemeen wel redelijk is, maar vooral in smaak. De smaak van het kraanwater in en rond Madrid is volgens velen veel beter dan de smaak van het flessenwater. Daarentegen is de smaak aan de kustgebieden ronduit slecht, tenminste voor Nederlandse begrippen.

Niet alleen zit er veel kalk in het water, maar ook chloor. Met name deze laatste geeft een hele typische smaak die bij de meeste Nederlanders heel slecht valt. Als het water uit de kraan je niet bevalt, koop dan gewoon flessenwater in de supermarkt. Vergeet niet om ditzelfde flessenwater ook voor het zetten van koffie te gebruiken. Koffie met een chloorsmaakje bij het ontbijt is beslist niet aan te raden!

Marokko: In de meeste toeristische centra is de kwaliteit van het kraanwater redelijk te noemen, maar er zijn wel degelijk risico’s verbonden aan het drinken van dit water. Gebruik daarom gewoon flessenwater wat je overal kunt kopen. Vergeet beslist niet om ook je groente te wassen in flessenwater.

De meeste groente is al gewassen door de groenteboer, maar natuurlijk met het, voor hen, gewone kraanwater. Nog een keer wassen met flessenwater is dus noodzakelijk!

Thailand: In Thailand is weinig tot geen controle op het kraanwater. Dit is dus beslist niet betrouwbaar om te gebruiken, zelfs niet bij tandenpoetsen. Lokale bewoners hebben een eigen filtersysteem in huis, waar het water redelijk schoon uitkomt. Vraag er naar in je hotel of het kraanwater in je kamer drinkbaar is, dus of het hotel zelf een zuiveringsinstallatie heeft voor de gasten. Zo niet, neem dan geen risico en koop water in afgesloten en verzegelde flessen.

Tunesië: In Tunesië is het kraanwater in de toeristische centra over het algemeen van redelijke kwaliteit. Op het platteland en in de dorpjes zou ik hier niet al te veel vertrouwen in hebben, en gewoon water uit flessen drinken. Vraag in je hotel of het water op je kamer drinkbaar is of niet. Zo niet, gewoon flessenwater kopen!

There’s an app for that!

Vitens, één van de Nederlandse waterleveranciers, levert ook zeer nuttige apps. Naast de handige wandel-app, kun je van Vitens ook de zogenaamde ‘Water Advisor’ downloaden. Een app die overal ter wereld je antwoord kan geven op de vraag of het water uit de kraan drinkbaar is.

Als het water niet drinkbaar is in het betreffende land, vertelt de app je precies wat je moet doen op toch veilig water te kunnen drinken. Daarnaast geeft de app nog interessante info over de productie van water in het betreffende land, met name over hoe het gezuiverd wordt.

De app is heel erg handig in gebruik: Je favoriete vakantielanden kun je opslaan in een handig lijstje, zodat je niet iedere keer alle 200 landen door hoeft te worstelen. Ook kun je de gevonden informatie snel en gemakkelijk delen via Twitter.

De app kun je hier (https://itunes.apple.com/nl/app/water-advisor/id451457647?mt=8) downloaden!

Zelf water zuiveren, kan dat?

Voor de doorgewinterde kampeerder kan het voorkomen dat je zonder drinkwater zit, en dat je dus zelf het rivierwater moet zuiveren om het drinkbaar te maken. Niet alleen is dit handig om te weten hoe dit moet, maar is het ook een leuk experiment om inzicht te rijgen in wat er allemaal bij komt kijken om water dusdanig te zuiveren dat het drinkbaar is zonder vervelende gevolgen.

Het basiswater zal dan uit een rivier of een sloot komen. Dit water bevat naast zand en modder, ook bacteriën, virussen, chemicaliën en parasieten. Ga als volgt te werk:

1. Ga eerst het water zeven met behulp van een koffiefilter, een (schoon) T-shirt, een theedoek of eventueel een handdoek. Op deze manier ben je in ieder de grove delen zoals zand en modder kwijt.
2. Verwarm het water en laat dit enkele minuten goed doorkoken. Alleen al hierdoor worden de meeste verwekkers van enge ziektes gedood.
3. Om het water van chemicaliën te ontdoen, kun je norit gebruiken. Norit heeft de eigenschap om de meeste chemicaliën aan zich te binden. Je voegt de norit toe aan het water na het koken waarna deze de chemicaliën aan zich bindt. Het water moet daarna nog wel een keertje extra gezeefd worden om de norit weer te verwijderen. Wat je ook kunt doen is in de eerste stap het water te zeven met een koolstofelement. Dit is sneller en heeft hetzelfde effect.

Dit is de meest eenvoudige manier. Er bestaat nog een andere manier, maar daar heb je verschillende chemicaliën bij nodig en is dus minder handig. Voordeel is wel dat je niet hoeft te koken. Ik wil het voor de volledigheid toch even noemen:

1. Zeef eerste weer het water, zoals beschreven in de eerste stap van de vorige methode.
2. Voeg daarna chloor toe. Doe 5 druppeltjes op 1 liter water en wacht ongeveer een half uur.
3. Daarna voeg je jodium toe. Hier is speciale jodium voor te krijgen, maar in noodgevallen kun je ook Betadine gebruiken. Van de speciale jodiumoplossing heb je ongeveer 3 druppels per liter water nodig. Als je gebruik maakt van Betadine heb je 7 druppels per liter nodig. Dit jodium maakt alle laatste ziekteverwekkers dood en is na ongeveer een half uur klaar met zijn werk.
4. Je houdt na deze processen wel een vies smaakje over, maar dat kun je weer tegengaan door het toevoegen van bijvoorbeeld vitamine-C tabletten, suiker, limonadesiroop of limonadepoeder toe te voegen.

Bij de betere buitensportzaak kun je een volledige set kopen om zelf water te reinigen en te zuiveren. Erg handig als je gaat kamperen op een plek waar geen kraan is, of waar de kraan niet betrouwbaar is.

Conclusie en aanbevelingen

Helaas is de waterkwaliteit niet overal van de hoge kwaliteit die we in Nederland kennen. Laat jezelf goed informeren of het water geschikt is voor consumptie, of niet. Bij twijfel altijd water uit flessen drinken!