De genezende werking van zonlicht (vitamine D) deel 1: Intro

De laatste paar decennia hebben we een vreemde relatie met de zon. Veel mensen vinden het heerlijk om in de zon te liggen en een beetje bruin te bakken, mensen snakken (zeker in Nederland) altijd weer naar een goede zomer en wanneer we vakantie hebben trekken veel mensen naar landen waar we denken genoeg zon te zullen zien.

Aan de andere kant worden mensen steeds banger gemaakt door de zon, vooral de woorden melanoom en huidkanker doen mensen al beven. Hoewel we er natuurlijk slim mee om moeten gaan kunnen wij op aarde niet zonder de zon.

Zelfs in het stenen tijdperk wisten mensen al dat de zon zorgde voor leven op aarde. Dat is ook de reden dat mensen de zon aanbeden als een God. Een paar dingen die je misschien nog niet wist over de zon:

• Het zonlicht doodt microben. Daarom is het belangrijk om tapijten, dekens en dekbedden die niet regelmatig kunnen worden gewassen in de zon te leggen.
• De zon helpt ons humeur te verbeteren. Zonlicht helpt in gevallen van chronische of acute depressie, door de synthese van endorfine (hormonen die ons een goed gevoel geven) te stimuleren. Daarom worden mensen vaak depressief in de wintermaanden, er is niet genoeg zonlicht.
• De zon is goed tegen slapeloosheid. Blootstelling aan zonlicht overdag verhoogt de productie van melatonine 's nachts. Dit hormoon helpt bij het reguleren van de slaap.
• Blootstelling aan de zon versterkt het cardiovasculaire systeem.
• De zon helpt ook bij het verliezen van gewicht door de stofwisseling te verhogen door de schildklier te stimuleren.
• Zonlicht vergemakkelijkt ook de symptomen van het premenstrueel syndroom.

En door de werking van het zonlicht synthetiseert de huid vitamine D, en juist die stof heeft veel verschillende voordelen. De term vitamine D is helaas een onnauwkeurige term die verwijst naar een of meer leden van een groep steroïde moleculen.

Vitamine D³, ook bekend als cholecalciferol wordt gegenereerd in de huid van dieren wanneer licht wordt opgenomen door een precursor 7-dehydrocholesterol.

Het kan in kleine hoeveelheden worden gevonden in een paar voedingsmiddelen, met inbegrip van vette vis zoals haring, makreel, sardines en tonijn. Om vitamine D meer beschikbaar voor mensen te maken wordt deze ook toegevoegd aan bepaalde zuivelproducten, sappen, en ontbijtgranen.

Hiervan wordt vervolgens gezegd dat ze "verrijkt zijn met vitamine D."Maar de meeste vitamine D – (80% tot 90%) van wat het lichaam krijgt – krijgen we van de zon. Vandaar dat men altijd kritisch moet zijn met het lezen van gezondheidsclaims.

Vitamine D kan ook in het laboratorium als medicijn worden gemaakt.

Wat vitamine D precies is

Vitamine D is een voedingsstof die nodig is voor gezondheid en sterke botten. Vitamine D helpt bij de gezondheid van sterke botten door het lichaam te helpen met het absorberen van calcium (een van de belangrijkste bouwblokken voor onze botten) uit onze voeding en supplementen.

Mensen die te weinig vitamine D binnenkrijgen hebben vaak last van zachte, dunne, en broze botten, een aandoening die bekend staat als rachitis bij kinderen en osteomalacie bij volwassenen.

Vitamine D is ook nog eens belangrijk voor het lichaam op vele andere manieren. Spieren hebben het bijvoorbeeld nodig om te bewegen, zenuwen hebben het nodig om boodschappen tussen de hersenen en onze lichaamsdelen te sturen, en het immuunsysteem moet vitamine D hebben om tegen binnendringende bacteriën en virussen te kunnen vechten.

Samen met calcium helpt vitamine D ook oudere volwassenen te beschermen tegen osteoporose. 

Bij welke gezondheidsproblemen kan vitamine D helpen?

Vitamine D wordt gebruikt bij het voorkomen en behandelen van de volgende klachten:

• rachitis;
• zwakke botten (osteoporose);
• pijn in de botten;
• botverlies (hypoparathyreoïdie) ;
• osteogenesis imperfecta (botten broos zijn).

Het wordt ook gebruikt voor het voorkomen bij fracturen wanneer iemand valt, bij mensen met een verhoogd risico op osteoporose, bij het voorkomen van een laag calciumgehalte, en bij botverlies (renale osteodystrofie) bij mensen met nierfalen.

Daarnaast is vitamine D belangrijk om aandoeningen zoals hoge bloeddruk , hoog cholesterolgehalte, diabetes, overgewicht en nog meer te behandelen.

Omdat vitamine D betrokken is bij het reguleren van de hoeveelheid mineralen zoals calcium en fosfor wordt het gebruikt voor aandoeningen die veroorzaakt worden door een laag fosfor gehalte (familiaire hypofosfatemie en syndroom van Fanconi) en bij een laag calcium gehalte (hypoparathyreoïdie en pseudohypoparathyroidism).

De zon en vitamine D

Blootstelling aan de zon is een eenvoudige en betrouwbare manier voor de meeste mensen om ervoor te zorgen dat ze genoeg vitamine D binnenkrijgen. Blootstelling van de handen, het gezicht, de armen en benen aan zonlicht, twee tot drie keer per week, ongeveer een vierde van de tijd die het duurt voordat iemand verbrand, zorgt ervoor dat de huid voldoende vitamine D binnenkrijgt.

De benodigde blootstellingsduur aan de zon varieert per leeftijd, huidtype, seizoen, tijdstip van de dag, en andere aspecten.

Lees meer: "Pas ook op met zonlicht"

Je kunt echt zien dat ons lichaam perfect werkt met de zon. Het is verbazingwekkend om te zien hoe snel een functioneel niveau van vitamine D in ons lichaam kan worden hersteld door de blootstelling aan zonlicht.

Slechts zes dagen normale blootstelling aan zonlicht (zonder het gebruik van zonnebrandcrème) [pullquote]kan een tekort van 49 dagen zonder blootstelling aan zonlicht herstellen.[/pullquote]

Ons lichaamsvet werkt als een soort accu voor vitamine D. Tijdens periodes dat we in het zonlicht zitten wordt vitamine D opgeslagen ons lichaamsvet. Deze opgeslagen vitamine D wordt vervolgens vrijgegeven wanneer het zonlicht is verdwenen.

Een duidelijk tekort aan vitamine D

En ondanks het feit dat vitamine D in ons lichaam kan worden opgeslagen komt vitamine D-tekort vaker voor dan je zou verwachten. In ons kleine kikkerlandje maken we er wel eens grappen over dat we weinig zon zien, maar daar zit natuurlijk wel een kern van waarheid in. Als het constant bewolkt blijft dan krijgt ons lichaam geen vitamine D binnen.

Daarna komt ook nog eens dat zeker aan het eind van het jaar, mensen vaak in het donker naar het werk rijden en s’ avonds ook in het donker weer naar huis gaan, erg weinig zon dus. Wat trouwens ook wel interessant is dat zelfs in zonnige klimaten vitamine D-tekort voor komt.

Dat komt omdat mensen vaak gebruik maken van zonnebrandmiddelen of zich helemaal bedekken wanneer ze buiten komen. Dit doen mensen in warme klimaten om de warmte te vermijden en het risico op huidkanker te verminderen.

Vooral oudere mensen hebben nog iets extra risico op vitamine D-tekort. Ze brengen bijvoorbeeld vaak minder tijd door in de zon, hebben minder "receptoren" in hun huid die zonlicht omzetten in vitamine D, krijgen misschien geen of weinig vitamine D in hun dieet, kunnen problemen hebben met het absorberen van vitamine D, en zelfs als ze genoeg vitamine D in hun dieet hebben dan kunnen er problemen zijn met het omzetten van vitamine D tot een bruikbare vorm als gevolg van veroudering van de nieren.

Het risico voor vitamine D-tekort bij mensen boven de 65 jaar is zeer hoog. Verrassend genoeg hebben maar liefst 40% van de ouderen, zelfs in zonnige klimaten zoals Spanje, niet genoeg vitamine D in hun syteem.

De verschillende vormen van vitamine D

Wanneer men spreekt over vitamine D dan weten de meeste mensen niet dat er vijf vormen van vitamine D zijn ontdekt. Vitamine D₁, D₂, D₃, D₄, en D₅. De twee vormen die het belangrijkst zijn voor het menselijk lichaam zijn vitamine D₂ (ergocalciferol), en D₃ (cholecalciferol). We bekijken de verschillende vormen even in sneltreinvaart:

• Vitamine D₁– De moleculaire verbinding met ergocalciferol lumisterol.
• Vitamine D₂– Ergocalciferol (uit ergosterol). Deze wordt geproduceerd door ongewervelde dieren (dieren zonder ruggengraat en wervelkolom), schimmels en planten als een reactie op blootstelling aan zonlicht (UV straling). Mensen en andere gewervelde dieren maken zelf geen vitamine D² aan. We weten niet veel over wat vitamine D² doet in ongewervelde dieren. We weten wel dat ergosterol een goede absorbeerder is van ultraviolette straling. Deze straling kan schade aan kan richten bij DNA, RNA en eiwitten. Juist daarom geloven veel wetenschappers dat het misschien zou kunnen werken als een soort zonnebrandcrème die organismen tegen de beschadiging van zonlicht beschermt.
• Vitamine D₃– Vitamine D₃ wordt in de huid gemaakt wanneer 7-dehydrocholesterol reageert met ultraviolet licht bij 270-300 nm. golflengte. De hoogste vitamine D₃ productie vindt plaats tussen 295-297 nm. Alleen wanneer bij een UV index hoger dan 3 UVB zijn deze golflengten aanwezig. Een UV-index van meer dan 3 komt elke dag voor in de tropen, elke dag gedurende een gedeelte van de lente, gedurende de hele zomer, en delen van de herfst in gematigde gebieden, en bijna nooit in de poolcirkel. Gematigde regio's zijn alle regio's buiten de tropen en poolcirkel. Het aantal dagen van het jaar wanneer de UV-index hoger is dan 3 wordt steeds minder hoe verder je van de tropen verwijderd bent. Een mens heeft tien tot vijftien minuten blootstelling aan de zon met een UVB van 3 nodig, en dit minstens twee keer per week, op het gezicht, armen, handen of rug. Dit moet zonder zonnebrandcrème om een adequate hoeveelheid vitamine D₃ te krijgen.
• Vitamine D₄– 22-dihydroergocalciferol.
• Vitamine D₅– Sitocalciferol (vervaardigd van 7-dehydrositosterol).

Wat is belangrijker voor mensen, vitamine D₂of D₃?

Zowel vitaminen D₂ en D₃ worden in menselijke voedingssupplementen gebruikt. Farmaceutische vormen zijn calcitriol (1alpha, 25-dihydroxycholecalciferol), doxercalciferol en Calcipotriol. De meeste wetenschappers stellen dat zowel D₂en D₃ net zo effectief zijn in ons bloed.

Echter, sommige wetenschappers zeggen dat D₃effectiever is. Uit dierexperimenteel onderzoek, specifiek op ratten, blijkt echter dat D₂effectiever zou zijn dan D₃.

Klik hieronder om deel 2 te lezen:
De genezende werking van zonlicht (vitamine D) deel 2: Receptoren en vitamine D