Wat is een pastinaak eigenlijk? Pastinaak is misschien dan wel een lid uit dezelfde familie als de wortel, maar het zijn echt aparte soorten. Ze hebben een zachtere smaak, zijn ook groter dan wortelen en ook de voedingswaarde van pastinaak verschilt met die van de wortel.
Hoe zit het eigenlijk met een wilde pastinaak? Wilde pastinaak wordt ook wel eens de giftige pastinaak genoemd. Het kan vrij gele bloemen hebben en langs bermen groeien, maar pluk deze wilde groente niet omdat je dan zou kunnen eindigen met ernstige contact dermatitis.
De gewone pastinaken, die je gemakkelijk kunt vinden bij je lokale supermarkt of op de boerenmarkt, zijn vooral als ze in het seizoen zijn heerlijk. Pastinaak is veelzijdig en heerlijk, het bevat een indrukwekkende reeks voedingsstoffen en zorgt voor een aantal gezondheidsvoordelen. Laten we eens kijken hoe pastinaken je gezondheid kunnen verbeteren en laten we eens enkele van de meest heerlijke recepten met pastinaak (zoals pastinaakfrites) die je kunt gebruiken om van alle geweldige voordelen van de pastinaak te kunnen profiteren doornemen.
Wat is een pastinaak en wat is een wilde pastinaak?
Wortelgewassen zijn stevig en heerlijk en ze zitten boordevol met voedingsstoffen. Een van mijn favoriete wortelgroenten aller tijden is de pastinaak. Maar wat zijn pastinaken eigenlijk? Het zijn groenten die al sinds de oudheid worden gekweekt en vanwege hun eetbare, vlezige witte wortel worden gegeten en pastinaken (ook wel de pastinaca sativa genoemd) zijn feitelijk lid van dezelfde familie als de wortel en peterselie (de Apiaceae-familie of ook wel schermbloemenfamilie genoemd). Andere leden van de Apaiaceae-familie zijn de oranje wortelen, venkel, dille, karwij, kervel, komijn en peterselie. Pastinaak lijkt absoluut erg op wortelen, maar ze hebben een crèmekleurige schil en zijn in feite echt anders dan wortels.
En wat is dan een wilde pastinaak en hoe verschilt deze van andere pastinaken? Wilde pastinaak (de pastinaca sativa) is een invasief Euraziatisch soort onkruid met een eetbare wortel. De bladeren, de stengels en de bloemen bevatten echter giftig sap, dat ernstige brandwonden kan veroorzaken. Het is dan ook veel veiliger om je pastinaak (alleen de wortel) op de lokale boerenmarkt of in de supermarkt te kopen om zo te profiteren van al het goede dat pastinaak te bieden heeft.
Als je besluit om zelf pastinaak in je tuin te gaan kweken, wees dan heel voorzichtig met hun stengels en bladeren, want ze bevatten, net zoals wilde pastinaak, ook gevaarlijk sap voor de huid.
Vijf voordelen van pastinaak
-
Verhoogt de gezondheid van de ogen
Met zijn indrukwekkend hoge gehalte aan vitamine C is de pastinaak een knolgewas dat de gezondheid van het oog kan bevorderen en met name een veelvoorkomend probleem, dat veel mensen later in hun leven ervaren - maculaire degeneratie genaamd - kan voorkomen. Mensen van ouder dan 60 jaar hebben de grootste kans om dit degeneratieve oogprobleem te ontwikkelen, maar dat betekent natuurlijk niet dat je moet wachten totdat je ouder wordt om een dieet samen te stellen dat helpt om de optimale gezondheid van het oog te behouden.
Uit een onderzoek dat in 2016 is gepubliceerd, is gebleken dat mensen die leeftijdsgebonden maculaire degeneratie ontwikkelen over het algemeen een lagere inname van vitamine C evenals andere belangrijke voedingsstoffen zoals omega-3-vetzuren, bèta-caroteen, vitamine E, zink en vitamine D hebben. Vitamine C wordt in bijna alle wetenschappelijke onderzoeken, die de oorzaken en de preventie van maculaire degeneratie omvatten, vermeld. De consumptie van pastinaak is vanwege het hoge gehalte aan vitamine C in pastinaak een geweldige natuurlijke manier om de vitamine C niveaus in het lichaam te verhogen.
-
Verbetert de spijsvertering en voorkomt constipatie
Als groente en dan meer specifiek als een knolgewas bevat pastinaak ook een aanzienlijke hoeveelheid vezels. Je weet waarschijnlijk al dat één van de belangrijkste manieren om je spijsverteringsstelsel in goede staat te houden het hebben van een regelmatige stoelgang is. De inname van voldoende vezels is één van de belangrijkste manieren om obstipatie te voorkomen of te verlichten en om de darmen in beweging te houden.
In Europa komt het zeer vaak voor dat mensen onvoldoende vezels door middel van hun voeding binnenkrijgen. Om te voorkomen dat je te weinig vezels binnenkrijgt, kun je de inname van vezelrijk voedsel zoals pastinaak verhogen en dan zal waarschijnlijk ook je spijsvertering verbeteren.
-
Kan geboorteafwijkingen helpen voorkomen
Het komt niet heel vaak voor dat iemand een folaatdeficiëntie, wat ook wel bekend staat als een tekort aan foliumzuur of vitamine B9, heeft. Folaat is wat je van nature via je voedsel binnenkrijgt maar foliumzuur is een door de mens gemaakte supplementaire versie van deze belangrijke voedingsstof. Goed nieuws - slechts 100 gram pastinaak biedt ongeveer 11% van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid voor folaat.
Foliumzuur is uiterst belangrijk voor de menselijke gezondheid. Het is vooral erg belangrijk voor zwangere vrouwen en hun groeiende baby's. Onderzoek heeft aangetoond dat om de kans te verkleinen dat kinderen met aangeboren afwijkingen aan de neurale buis, zoals een gespleten gehemelte, spina bifida of een hersenbeschadiging, worden geboren zwangere vrouwen een hogere inname van foliumzuur nodig hebben. Vrouwen moeten dit vóór de conceptie en tijdens hun zwangerschap innemen om zo aan hun behoeften te kunnen voldoen. Het consumeren van pastinaak is een natuurlijke manier om de inname van foliumzuur via het dieet te stimuleren.
Foliumzuur is echter niet alleen gezond en belangrijk voor vrouwen of zwangere vrouwen. Het hebben van een tekort aan folaat of foliumzuur kan ook het volgende veroorzaken:
- Gingivitis (tandvleesontsteking)
- Slechte groei
- Ontsteking in de mond en aan de tong
- Kortademigheid
- Diarree
- Verlies van eetlust
- Vergeetachtigheid
- Geestelijke traagheid
- Prikkelbaarheid
-
Helpt de gezondheid van het hart te verbeteren
Niet alleen is pastinaak rijk aan gezonde vezels voor het hart, maar het bevat ook nog andere voedingsstoffen zoals vitamine C en folaat waarvan bekend is dat ze een positieve invloed hebben op je rikketik en dat ze de ontwikkeling van hart-en vaatziekten kunnen voorkomen.
De beste manier om alle vitaminen en mineralen die je nodig hebt uit je dieet te halen, is om bij je volgende maaltijd van je bord een soort regenboog te maken. Het is absoluut een goed advies en om specifieker te zijn, betekent dit dat je regelmatig je bord moet vullen met groenten en fruit uit de vijf verschillende kleurgroepen: rood en roze, blauw en paars, geel en oranje, groen en natuurlijk niet te vergeten wit en bruin.
Het zal je vast niet verbazen dat pastinaak in de lijst met de witte en bruine voedingsmiddelen thuishoort. Dus omwille van je hart en je algehele gezondheid moet je meer pastinaak toevoegen aan een gezond dieet zodat je alle vitamines, mineralen en voedingsstoffen die je nodig hebt binnenkrijgt.
-
Ondersteunt de productie van enzymen en bevordert de botgezondheid
Mangaan is een belangrijk onderdeel van veel enzymen in het lichaam. Welke soort enzymen? Om er maar eens een paar te noemen: de enzymen die de spijsvertering, de antioxidantfunctie en de wondgenezing beïnvloeden.
De botgezondheid mag in dit rijtje ook niet vergeten worden omdat mangaan een co-factor ("een helpend molecuul") van glycosyltransferasen is wat de enzymen zijn die je nodig hebt voor de gezondheid en de productie van kraakbeen en bot. Als je via je voeding onvoldoende mangaan binnenkrijgt, worden zwakke botten en andere aandoeningen aan het skelet een probleem. Er is aangetoond dat de meeste vrouwen met osteoporose zeer lage niveaus van mangaan in hun lichaam hebben.
Gelukkig bevat pastinaak een goede dosis mangaan, wat zowel de aanmaak van enzymen als de gezondheid van de botten kan bevorderen.
De voedingswaarde van pastinaak
De krachtige pastinaakwortel staat om een goede reden met stip op nummer 1 van mijn lijstje met gezonde voedingsmiddelen - het zit echt boordevol gezonde voedingsstoffen.
100 gram gekookte pastinaakschijfjes bevat ongeveer:
- 55 calorieën
- 13,3 gram koolhydraten
- 1 gram eiwit
- 2,8 gram vezels
- 10,1 milligram vitamine C (17% ADH)
- 45,2 microgram folaat (11% ADH)
- 0,2 milligram mangaan (11% ADH)
- 286 milligram kalium (8% ADH)
- 22,6 milligram magnesium (6% ADH)
- 0,5 milligram pantotheenzuur (5% ADH)
- 53,8 milligram fosfor (5% ADH)
- 0,5 milligram koper (5% ADH)
- 0,8 milligram vitamine E (4% ADH)
- 0,7 milligram vitamine B6 (4% ADH)
- 0,5 milligram thiamine (4% ADH)
- 0,6 milligram niacine (3% ADH)
- 28,9 milligram calcium (3% ADH)
- 0,5 milligram ijzer (3% ADH)
- 1,3 microgram selenium (2% ADH)
 Hoe kun je pastinaak gebruiken?
Pastinaak heeft een lichtgele, crème- of ivoorkleurige schil en heeft een vorm die beschreven kan worden als een meer bolvormige of een hele volle wortel. Bij het kiezen van een pastinaak moet je degenen die stevig en droog zijn en die geen plekjes of een lelijke schil hebben uitkiezen. Een pastinaak die klein tot middelgroot is heeft de beste smaak. Pastinaak is een wortelgroente die het hele jaar door in de supermarkt verkrijgbaar is, maar tussen de herfst en de lente zijn ze in het seizoen.
Bewaar verse pastinaak in een papieren handdoek en stop het daarna in een afgesloten zak of een bakje. Was de pastinaak niet totdat je het ook echt gaat gebruiken. Je kunt ze ook gewoon in zijn geheel in de koelkast leggen. Hoe dan ook, je kunt ze ongeveer twee weken in de groentelade van je koelkast goed houden.
Voordat je een pastinaak gebruikt, moet je hem schillen en de boven- en onderkant afsnijden (net als bij een wortel). Dan kun je de pastinaak zoals je dat zelf wilt snijden. Als het gaat om het koken van pastinaak, heb je veel verschillende opties. Ze kunnen worden gekookt en op ongeveer dezelfde manier in gerechten worden gebruikt als wortels. Pastinaak kan ook rauw worden gegeten, maar ze zijn zoeter en knapperiger als ze worden gekookt. Ze kunnen natuurlijk ook worden gebakken, geroosterd of gestoomd. En eenmaal gekookt, kun je de pastinaken ook pureren om er een puree, die vergelijkbaar is met aardappelpuree, van maken.
Wanneer ze in een gerecht worden verwerkt, voegen pastinaken een aparte aardse smaak toe en geven ze het gerecht echt iets extra's. Pastinaak is geweldig om mee te koken in soepen, stoofschotels en gebraad. Pastinaken zijn bijvoorbeeld de perfecte toevoeging aan mijn gerecht voor een stoofschotel, die ik bereid in een slow cooker. Het is ook heerlijk om pastinaak toe te voegen aan soepen en stoofschotels maar laat ze niet langer dan 30 minuten garen, zodat ze hun smaak en textuur kunnen behouden. Pastinaak kan ook worden geraspt en rauw in salades worden gegeten.
De geschiedenis en interessante feiten over pastinaak
In 1753 beschreef Carolus Linnaeuspastinaken als eerste in zijn Species Plantarum. In die tijd werd het vooral vanwege zijn eetbare wortel gekweekt. Sinds die tijd is de wilde pastinaak echter uit de meeste tuinen verdwenen en heeft hij zijn weg naar bermen en andere plaatsen waar hij nu in het wild groeit gevonden.
Pastinaak is nauw verwant aan wortels en peterselie. Soms worden pastinaken ook weleens verward met de wortel van de peterselie. Hoe kun je het verschil zien? Je zult zien dat de wortel van de peterselie, die in de supermarkt wordt verkocht, ook aan de bovenkant nog het groen hebben terwijl de pastinaak alleen als wortel wordt verkocht.
Vroeger gebruikten veel mensen pastinaken ook om kiespijn en vermoeide, pijnlijke voeten te behandelen.
De mogelijke bijwerkingen van pastinaak
Wilde pastinaken hebben een eetbare wortel, maar hun bladeren en stengels zijn zeer giftig. Daarom wordt wilde pastinaak ook wel giftige pastinaak genoemd. Wilde pastinaak produceert een sap dat chemicaliën bevat die ervoor kunnen zorgen dat de menselijke huid reageert op zonlicht, wat resulteert in intense brandwonden, uitslag of blaren (phytophotodermitis).
Wilde pastinaken worden het vaakst gevonden in open gebieden zoals bermen, weilanden en velden. Ze hebben geelachtige groene bloemen, die in juni en juli in parapluvormige trossen aan de plant verschijnen. Ik raad ten zeerste aan om de consumptie van de wortel van wilde pastinaken te vermijden, omdat je het risico loopt in contact te komen met het sap van de wilde pastinaak. Wanneer vee wilde pastinaken eet, is het bekend dat het hun vruchtbaarheid en gewichtstoename negatief beïnvloedt.
Het is ook mogelijk om allergisch te zijn voor pastinaak. Als je na het eten van pastinaak symptomen van voedselallergie vertoont, stop dan met het consumeren en zoek zo nodig medische hulp.
Als je niet gewend bent om vezelrijk voedsel te eten, kan het toevoegen van pastinaak aan je dieet in het begin vanwege het vezelgehalte leiden tot winderigheid, een opgeblazen gevoel en krampen.
Tot slot…
Pastinaak is écht heerlijk. Ze hebben een aardse, nootachtige en een bijna perfect zoete smaak.
Als ze worden toegevoegd aan soepen, stoofschotels en andere gerechten, maken ze de maaltijd veel bevredigender en gezonder. Het opnemen van pastinaak in je gerechten komt de gezondheid van de ogen, de botten, het hart en de spijsvertering ten goede, plus dat pastinaken vanwege hun hoge foliumzuurgehalte ook de gezondheid van een ongeboren kindje kunnen verbeteren. Als je tot nu toe nog geen pastinaak hebt geprobeerd, raad ik je ten zeerste aan om deze groente een kans te geven.
Als je echter in de buurt van je huis wilde pastinaak ziet groeien, raad ik je aan om deze lekker te laten staan omdat je de ernstige huidreacties niet wilt riskeren. Gelukkig is het gemakkelijk om pastinaak (alleen de veilige, eetbare versie) op de markt of in de supermarkt te vinden.
Bronnen
www.femininbio.com/cuisine-recettes/conseils-astuces/vertus-bienfaits-panais-81506
www.marieclaire.fr/,le-panais-un-legume-riche-en-fibres-et-en-mineraux,724929.asp
