Bronchitis, wat is het en wat doe je er aan?

Het wordt heel vaak aangegeven als een infectie van de luchtwegen. Klopt helemaal, maar in feite hebben we het dan over bronchitis, een infectie van de vertakkingen van de luchtpijp. We noemen deze ook wel de bronchiën. De kortdurende bronchitis noemen we acute bronchitis, maar er is ook een langdurige, ongeneeslijke versie: Chronische bronchitis ofwel COPD. Hoe dit allemaal in elkaar steekt, lees je in dit artikel.

Wat is bronchitis?

Bronchitis kun je het beste omschrijven als een ontsteking van de vertakkingen van de luchtpijp, het deel wat zich in de longen bevindt. Deze vertakkingen, ook wel de bronchiën genoemd, zorgen er voor dat de lucht die je inademt in de longen komt, op de plekken waar het nodig is. Bij een bronchitis zijn deze vertakkingen ontstoken aan de binnenkant waardoor een zwelling ontstaat. Het mag duidelijk zijn dat een zwelling in de luchtpijp zorgt voor ademhalingsproblemen, er kan immers veel minder lucht door. Daardoor ga je moeilijker ademhalen en je hebt een ‘piepend’ geluid als je ademhaalt.

Daarnaast moet je door de irritatie van het slijmvlies in de bronchiën veel hoesten, waarmee je ook regelmatig slijm moet ophoesten. Het is normaal dat de bronchiën slijm aanmaken. Dit is een mechanisme van het lichaam om direct ingeademde rook- en stofdeeltjes te kunnen verwijderen. Maar als er sprake is van bronchitis, wordt de productie van dit slijm fors verhoogd, waardoor je automatisch dit slijm op gaat hoesten.

Een andere, heel vervelende, bijkomstigheid van bronchitis is het hoesten zelf. Niet alleen op dat moment vervelend, maar juist ook door de schade die het hoesten aan kan richten. In ernstige gevallen zal deze schade zich heel langzaam en moeilijk herstellen.

In de meeste gevallen is bronchitis het gevolg van een virale infectie, dat wil zeggen dat het binnen een paar dagen tot een week vanzelf weer over zal gaan.

Twee soorten bronchitis

Hoewel er natuurlijk heel veel varianten en tussenvormen van bronchitis zijn, wordt er door de medische wetenschap over het algemeen een onderscheid gemaakt in 2 soorten bronchitis:

Acute Bronchitis

De acute vorm van Bronchitis is vervelend, maar niet heel erg. Deze vorm kun je krijgen als gevolg van bijvoorbeeld een ziekte door een virus, of als je een flinke kou hebt opgelopen. In veel gevallen komt dit voor in combinatie met een (lichte)koorts. Patiënten zijn vaak zeer kortademig en moeten regelmatig hoesten. Tijdens dit hoesten komt sputum vrij. Daarnaast is er een gevoel van benauwdheid en pijn op de borst. Door het hoesten wordt de pijn op de borst erger gemaakt, omdat er hierdoor beschadigingen kunnen optreden. Deze interne beschadigingen door het hoesten herstellen niet snel en zeker niet gemakkelijk. Acute bronchitis manifesteert zich meestal na een infectie van de bovenste luchtwegen. Denk hierbij aan een gewone verkoudheid. Je krijgt dan te maken met koorts, vaak in combinatie met keelpijn, spierpijn, rugpijn, vermoeidheid, een loopneus, een verstopte neus en/of koude rillingen.

Chronische Bronchitis

Bij chronische bronchitis duurt het allemaal een stuk langer dan bij acute bronchitis. Je hebt dan waarschijnlijk al veel langer last van je longen en speciaal van je luchtpijpen, de bronchiën. Chronische bronchitis is niet een aandoening die na een weekje weer weg gaat. Integendeel! Je hoest veel, hebt een korte ademhaling en door het vele hoesten raken je luchtpijpen nog meer geïrriteerd en hoest je veel sputum uit. Ook is het mogelijk dat je geelgroen slijm ophoest. Chronische bronchitis valt onder de verzamelnaam COPD, wat staat voor de Engelse term Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Hieronder valt bijvoorbeeld ook longemfyseem.

Even een paar feiten over COPD

Onder de verzamelnaam COPD vallen onder andere chronische bronchitis en longemfyseem. Deze twee termen worden niet vaak meer gebruikt. Over het algemeen worden deze longaandoeningen aangeduid met de verzamelnaam COPD. In Nederland zijn er ruim 300.000 mensen die COPD hebben, en daarnaast nog eenzelfde aantal die een ernstig verhoogd risico hebben op COPD. Stel je eens voor: Een aantal die gelijk staat aan alle inwoners van een stad als Den Haag! Het is een ongeneeslijke aandoening en staat te boek als de vierde doosoorzaak ter wereld. Van de patiënten zijn ruim 90% die roken. In veel gevallen openbaart COPD zich op latere leeftijd, maar door erfelijke oorzaken kan COPD zich ook eerder manifesteren.

Bijkomende symptomen van Bronchitis

We hebben het in de eerste paragraaf van dit artikel al even aangehaald: De symptomen van Bronchitis. Naast de bekende symptomen, en eerder besproken, symptomen zoals hoesten, sputum ophoesten, slijm ophoesten, kortademigheid, pijn op de borst etc. Zijn er nog een paar bijkomende symptomen die direct of indirect weer te maken hebben met bronchitis, met name de chronische variant:

• Regelmatig terugkerende infecties van de bovenste luchtwegen
• Een blauwige huidskleur als gevolg van een té laag gehalte aan zuurstof in het bloed (cyanose)
• Enigszins opgezwollen voeten, benen en/of enkels (oedeem)

Is bronchitis besmettelijk of niet?

Om te bepalen of een bronchitis op dat moment besmettelijk is of niet, moeten we kijken naar de oorzaak van de bronchitis. Als de bronchitis wordt veroorzaakt door luchtvervuiling, ingeademde rook of een allergie, dan is deze natuurlijk niet besmettelijk. Maar als de bronchitis een gevolg is van een virale infectie of een bacteriële infectie, dan kunnen deze ziekteverwekkers natuurlijk overgedragen worden, en is dus besmettelijk. Met name door het vele hoesten, komen er heel veel onzichtbare speekseldeeltjes in de lucht, die allemaal de ziekteverwekkers in zich hebben. Als iemand anders dit dan ongemerkt inademt, kan deze persoon ook ziek worden. Maar dat hangt dan weer af van de weerstand van die betreffende persoon. Over het algemeen hebben mensen met een gezond immuunsysteem een prima weerstand tegen de bacterie. Mensen met een verminderde weerstand, zieken, ouderen, kinderen, zwangere vrouwen, kunnen vaak moeilijker de binnendringers uitschakelen waardoor deze groep al snel ook acute bronchitis zal krijgen. Een sterk en gezond immuunsysteem is dus hierin ook van belang. Vreemde binnendringers zullen nagenoeg direct worden vernietigd. Mensen met een verminderde weerstand hebben vaak een sterk verhoogde kans om besmet te worden.

Als je dus bronchitis hebt, is het belangrijk om in een zakdoek te hoesten. In je hand is ook een optie, maar deze moet je dan daarna wel wassen. Eerst in je hand hoesten en dan de bacterie doorgeven met een vriendelijke handdruk en een grote glimlach is ook niet echt netjes…

De behandeling van bronchitis

Natuurlijk is de uiteindelijke behandeling van de bronchitis heel erg afhankelijk van de oorzaak. In de meeste gevallen gaat het om een acute bronchitis als gevolg van een virale of bacteriële infectie. In dat geval zal de bronchitis na een paar dagen, maximaal een week, vanzelf weer over gaan. Als er in die tijd sprake is van spierpijn en/of koorts, kan een aspirine of een ibuprofen verlichting bieden. Als de koorts heel hardnekkig wordt, of als er bloed opgehoest wordt, moet direct de huisarts gewaarschuwd worden.

Bij een infectie van bacteriën kan er natuurlijk een antibioticum door de huisarts voorgeschreven worden. Klinkt misschien logisch, maar het is nog niet duidelijk aangetoond via onderzoek of dit soort medicijnen ook daadwerkelijk een positief effect hebben op de bronchitis. Over het algemeen zijn de artsen hierin erg terughoudend. Mede gezien het feit dat door overmatig, onnodig gebruik van antibiotica, sommige vormen van bacteriën resistent kunnen worden. Bij een andere aandoening, waarbij antibioticum effectiever zou zijn, en vaak noodzakelijk is, zal het medicijn dan niet meer werken. Dit is inmiddels een wereldwijd probleem geworden: De mogelijke resistentie van bacteriën door overmatig, en vaak onnodig, gebruik van antibiotica. Maar dat is een heel ander verhaal, wellicht iets voor een ander artikel!

Als er sprake is van een chronische bronchitis, hebben de medicijnen een heel andere functie. Chronische bronchitis is niet te genezen, dus zullen de medicijnen alleen een verlichting kunnen bieden. In de meeste gevallen wordt er behandeld met inhalatiemedicijnen (een puffer), waardoor de bronchiën wat wijder worden doordat ze zich gaan ontspannen.

Het behoeft geen betoog dat stoppen met roken natuurlijk een allereerste stap is, op het moment dat er chronische bronchitis wordt vastgesteld. Roken is voor een groot deel de oorzaak, en zal het na verloop van tijd alleen maar erger maken.

Borstvoeding biedt bescherming

Uit onderzoek is gebleken dat moedermelk voor ongeveer 80% bestaat uit zogenaamde macrofagen, cellen die in staat zijn om virussen, schimmels en bacteriën te doden. Op deze manier worden de baby’s die borstvoeding krijgen op een natuurlijke manier beschermd, onder andere tegen bronchitis. Flesvoeding, dus voeding met kunstmelk, biedt deze natuurlijke bescherming niet. In het algemeen, is het al veel langer bekend dat kinderen die borstvoeding krijgen, veel minder vatbaar zijn voor ziektes dan kinderen die met kunstmelk grootgebracht worden.

Conclusie

Acute bronchitis kun je niet altijd voorkomen, behalve dan je immuunsysteem in optimale conditie houden. Chronische bronchitis is een heel ander verhaal. Ruim 90% van de mensen die chronische bronchitis hebben, zijn rokers. Moet ik je nog meer redenen geven om te stoppen met roken?