Pindakaas: Wie is er niet groot mee geworden…

Hoewel de meeste mensen denken dat pindakaas een puur Hollandse aangelegenheid is, ligt de basis van de pindakaas in de verenigde Staten en wordt deze lekkernij over de hele wereld gegeten. Je kunt pindakaas vinden in de Verenigde Staten, Canada, Turkije, Engeland en natuurlijk in Nederland. Oorspronkelijk een bijproduct van de productie van pindaolie, maar later uitgegroeid tot een ongekend succes. 

Zo was ik laatst in Luxemburg en tot mijn verbazing zag ik in de schappen onze welbekende pindakaas in de schappen staan. Echter, er niet elke pindakaas is even gezond!

In dit artikel leer je alles wat je moet weten over pindakaas, lees dus snel verder!

Pinda’s in het algemeen

De pinda, in het algemeen, is een geliefd hapje bij de borrel. Daarnaast is het de grondstof voor onder andere pindakaas en satésaus. Maar wist je dat de pinda heel veel namen heeft? Grondnoot, aardnoot, apennoot, olienoot zijn allemaal namen voor hetzelfde nootje. Maar in feite is de pinda helemaal geen noot. Tenminste als we het vanuit de botanische hoek bekijken. De pinda is een peulvrucht.

Pinda’s hebben een heel bijzondere groeiwijze: De bloem vormt zich boven de grond, waaruit de peul zich ontwikkeld. In deze peul zitten dan 2 pinda’s. Daarna gebeurt er iets heel bijzonders: De stengel met de peul wordt plotseling veel langer, en baant zich een weg in de grond. Onder grond gaat het rijpingsproces van de peul verder en gaat, als hij niet vooraf wordt geoogst, ontkiemen waarna er een nieuwe pindaplant ontstaat.

En dan de pindakaas

Pindakaas komt van oorsprong uit de Verenigde Staten. Daar werd het in 1893 ontwikkeld door Dr. John Harvey Kellogg, naar aanleiding van het overschot aan pinda’s in die periode. Inderdaad, deze meneer deed een paar jaar later ook iets met cornflakes! John Kellogg was een onverbeterlijk vegetariër, wat een beetje kan verklaren dat hij naarstig naar alternatieven zocht, wat resulteerde in de ‘uitvinding’ van Pindakaas en de bekende Kellogg’s Cornflakes.

De naam die in die tijd aan de pindakaas was gegeven: Peanut Butter. Huh? Waarom heet het in Nederland dan kaas? Nederland is hierin de enige, want in Frankrijk heet dezelfde Peanut Butter: Beurre de Cacahuètes, een letterlijke vertaling.

Maar in Nederland is het gebruik van het woord ‘boter’ in de voedingsindustrie goed beschermd. Het moet dan gemaakt zijn van échte boter, anders mag het geen ‘boter’ heten. Aangezien Peanut Butter helemaal niks met boter te maken heeft, werd er gekozen voor de naam pindakaas.

In de Verenigde Staten zijn er wettelijke regels voor de Peanut Butter. Het moet minimaal 80% pinda’s bevatten, en kunstmatige zoetstoffen, conserveringsmiddelen en kleurstoffen zijn uit den boze. In Nederland gelden deze regels helaas niet. Je moet dus goed de etiketten lezen, als je een gezonde keuze wilt maken!

Calvé? Eigen Merk? B-merk?

Calvé is de merknaam die nagenoeg volledig ook soortnaam geworden is van deze lekkernij. Wie aan pindakaas denkt, denkt aan Calvé, dankzij verschillende zeer succesvolle reclamecampagnes. De jongeren zullen dit niet meer kennen, maar in de tachtiger jaren was het televisiespotje van Calvé razend populair: Petje Pitamientje!



Later werden andere spotjes gemaakt, onder andere met een hele jonge Evert van Benthem:

IJzersterke marketing, en één van de meest succesvolle reclamecampagnes in die tijd.

De consumentenbond en het programma Kassa! Heeft in de afgelopen jaren verschillende onderzoeken gedaan naar de kwaliteit van de verschillende pindakaas soorten. Hieruit is gebleken dat de beste pindakaas nog steeds gemaakt wordt door Calvé. In deze onderzoeken is overigens niet de biologische vorm van pindakaas meegenomen.

Calvé blinkt met name uit in het feit dat de meest ongezonde toevoegingen geweerd worden. Met name in het verwijderen van de ongezonde transvetten was Calvé de koploper. Maar als je een etiket bekijkt van een willekeurige pot pindakaas, valt het direct op dat er een bepaald percentage pinda’s in zit. Logisch, maar waaruit bestaat de rest dan? Dit blijkt in veel gevallen pure (goedkopere) vulling te zijn.

In veel gevallen is die vulling in de vorm van gedeeltelijk geharde plantaardige vetten zoals palmvet en zonnebloemolie. Deze vetten worden meer verzadigd, maar dan op een kunstmatige manier. Dit proces is te vergelijken met de productie van margarine. Deze geoxideerde vetten zijn slecht voor je lichaam en zorgen voor een onbalans in het vetzuurmetabolisme. Daarbij komen ook de bekende transvetten om de hoek kijken, die inmiddels bewezen erg ongezond zijn.

Als je kritisch naar de etiketten van verschillende merken pindakaas kijkt, zie je vanzelf de verschillen. Als je geen risico’s wilt nemen, dan is de biologische variant wellicht een oplossing. En anders kun je ook zelf je pindakaas maken. Voor een recept, zie verderop in dit artikel.

De voordelen van Pindakaas

Pindakaas heeft wel degelijk veel voordelen, mits je natuurlijk niet een pot per dag leeg(vr)eet. De voordelen zijn overigens wel afhankelijk van het merk wat je koopt, want er is wel degelijk verschil tussen de biologische, de ‘originele’ Calvé pindakaas en de huismerken. De voordelen gelden dus voor alle merken, tenzij specifiek anders vermeld.

Pindakaas bevat onverzadigde vetzuren

Normaal gesproken bevat pindakaas bijna 45% vetten. Dit kan per soort enigszins verschillen, maar dat er vetten in zitten is wel duidelijk. Dit kun je verdelen in 80% onverzadigde vetzuren (dus gezonde vetten) en 20% verzadigde vetzuren. In principe zijn deze laatste vetzuren niet erg gezond, maar gezien de verhouding met de gezonde vetten, hoeft dit geen probleem te zijn.

Let wel op de samenstelling van de pindakaas. Bij sommige merken/soorten wordt olie toegevoegd. Soms is dit de (dure) arachideolie, maar in de meeste gevallen de (goedkope en ongezonde) palmolie.

Pindakaas zorgt voor een ‘vol’ gevoel

Het is een feit dat pindakaas heel erg veel calorieën bevat, dus op het eerste geschikt niet erg geschikt als je af wilt vallen. Toch is dit geen probleem, want een recent onderzoek heeft bewezen dat de eiwitrijke pinda’s in de pindakaas er juist voor zorgen dat de inname van calorieën spontaan wordt aangepast waardoor uiteindelijk de totale inname van calorieën niet toeneemt, maar juist afneemt!

Pindakaas helpt bij het afslanken

Op het moment dat je gaat lijnen, wordt in de meeste gevallen direct de pindakaas van tafel gehaald, want pindakaas is vet, en dus niet goed voor de lijn. Dit is beslist niet waar!!! Natuurlijk bevat pindakaas vetzuren, heel veel zelfs. Maar dit zijn onverzadigde vetzuren die er juist voor zorgen dat je lichaam efficiënter lichaamsvet verbrand. Je bouwt dus geen extra lichaamsvet op. Natuurlijk moet je dit gaan overdrijven door een “pindakaas-dieet” toe te gaan passen, maar iedere dag een volkorenboterham met pindakaas is geen enkel probleem!

Pindakaas is goed voor de spieropbouw

Pinda’s en pindakaas bevat ontzettend veel eiwitten, een belangrijke stof bij het opbouwen van spierweefsel. Niet alleen voor sporters belangrijk, maar ook als je af wilt vallen. Huh? Spieren kweken terwijl je af wilt vallen? Ja zeker! Spierweefsel zorgt er namelijk voor dat je vetten en calorieën verbrand, zelfs als je niks doet en lekker aan het relaxen bent.

De eiwitten in de pindakaas zorgen voor een efficiëntere bloedtoevoer naar de spieren, waardoor de spieropbouw sneller gaat.

Pindakaas bevat heel veel vitamine E

Vitamine E is van groot belang voor je lichaam. Het zorgt voor de opbouw en de bescherming van je spieren, zorgt voor een efficiëntere spijsvertering en vetverbranding en optimaliseert je immuunsysteem. Een boterham met een ‘normale’ hoeveelheid pindakaas, voorziet je van ongeveer 30% van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid vitamine E. Ook hiervoor geldt dat je niet moet overdrijven, want daarnaast is een gevarieerde voeding ook van groot belang.

De nadelen van (industriële) Pindakaas

Pindakaas heeft ook wel degelijk nadelen. Nadelen die gelukkig verwaarloosbaar zijn, of vermijdbaar zijn. Maar ik wil ze wel even noemen!

Pindakaas bevat toevoegingen

De pindakaas die je in de supermarkt koopt, bevat naast pinda’s ook nog heel veel toevoegingen. Deze toevoegingen dienen om de pindakaas een gladde structuur te geven, langer houdbaar te maken of om de pindakaas wat zoeter te maken. Allemaal toevoegingen die een deel van de voordelen van pindakaas weer teniet doen.

Wil je de toevoegingen vermijden, maak dan eens zelf pindakaas. Supergemakkelijk en aan te passen naar je eigen smaak! Voor het recept, lees dan snel even verder!

Pindakaas kan het gif Aflatoxine bevatten

Aflatoxine is een serieus gif, die zich met name kan ontwikkelen in een warme en vochtige omgeving. Met name pinda’s kunnen deze gifstof bevatten. Hoewel de controle hierop vreselijk streng is, kan het nooit voor de volle 100% vermeden worden. Zo nu en dan worden er hele kleine hoeveelheden van deze gifstof in partijen pinda’s gevonden.

Maar aangezien het dan gaat om de hoeveelheid van 0,0000001 gram per handjevol pinda’s, is het gevaar verwaarloosbaar. De meeste pinda’s worden overigens in meer of mindere mate geroosterd, om deze gifstof te doden. Het lastige is om bij de juiste temperatuur te roosteren, waardoor het gif gedood wordt, en de belangrijke voedingsstoffen behouden blijven.

Zelf pindakaas maken

Wil je van de voordelen genieten, en de nadelen achterwege laten? Maak dan zelf pindakaas. Heel erg gemakkelijk, en perfect aan te passen aan je eigen smaak. Het enige wat je nodig hebt is een goede blender of keukenmachine.

Hier volgt het basisrecept:

Ingrediënten:

• Pinda’s: Gebruik pinda’s die licht geroosterd zijn en beslist niet gebrand. Bij voorkeur de biologische variant. Deze zijn wat duurder, maar de smaak is beslist beter.
• Zout: Gebruik geen gewoon keukenzout, maar bij voorkeur Himalayazout en is ZEER kleine hoeveelheden. Of gewoon helemaal geen zout.

Werkwijze:

• Doe de pinda’s in de blender of keukenmachine.
• Zet de blender aan en voer langzaam de snelheid op. Dek de machine wel af, anders kun je alle pinda’s van de vloer gaan vegen!

De pinda’s worden nu vermalen in verschillende stadia:

1. Als eerste zie je dat de pinda’s van grove kruimels overgaan in een soort fijn meel.
2. Daarna komt de olie langzaam vrij, en zie je dat het veranderd in een soort klomp deeg. Niks toevoegen, maar gewoon door blijven gaan!
3. Na een paar minuten is alle olie uit de pinda’s vrijgekomen en zie je dat het geheel een andere structuur krijgt: pindakaas!

• Hierna kun je proeven en eventueel, naar smaak, zout toevoegen.
• Als het resultaat naar jouw smaak wat te droog is, kun je een heel klein beetje kokosolie toevoegen. Doe dit in hele kleine hoeveelheden met een theelepeltje!
• De kleur is wat lichter dan je gewend bent van de pindakaas uit de supermarkt. Dit komt omdat de pinda’s licht geroosterd zijn, en niet gebrand. Dit is puur visueel, en doet niets af aan de pure smaak.
• Doe de pindakaas in schoongemaakte potten en sluit ze goed af. Bij voorkeur de potten vooraf even koken, net zoals je doet als je jam maakt.

Varianten:

• Als je van wat zoetere pindakaas houdt, voeg dan een beetje honing toe.
• Hou je van pittig? Voeg dan een beetje cayennepeper toe.
• Ben jij ook liefhebber van een boterham met pindakaas en sambal? Voeg dan wat sambal toe!
• Als je van stukjes houdt, bewaar dan een klein deel van de pinda’s. Deze doe je heel even in de blender tot de gewenste grootte. Na het maken van de pindakaas, meng je de stukjes er gewoon doorheen.
• Variëren kun je op allerlei manieren. Weet jij nog een lekkere variant?

Zelf pindakaas maken is dus heel erg eenvoudig en snel gedaan, en je weet wat je eet, zonder toevoegingen, kleurstoffen, smaakstoffen en andere onnodige troep. ‘Nadeel’ is dat de zelfgemaakte pindakaas ‘maar’ 2 weken houdbaar is. Maar gezien de populariteit van deze lekkernij in de meeste gezinnen, hoeft dit niet een heel groot probleem te zijn…

Pindakaas, een verstandige keuze?

Pindakaas is niet meer weg te denken en is een traditioneel onderdeel van de ontbijttafel. Geen wonder, want naast de vele voordelen die pindakaas voor de gezondheid kent, is het ook gewoon lekker! Zorgelijk is wel de toevoegingen die de meeste fabrikanten gebruiken: geur-, kleur- en smaakstoffen!

Ook wordt er dextrine of aspartaam gebruikt, allebeide heel ongezonde suikers. Omdat pindakaas best wel veel voordelen voor de gezondheid heeft, raad ik je aan om goed de etiketten te lezen om exact te weten wat je koopt. Laat je niet verleiden door mooie termen!

Een goed alternatief is het kopen van biologische pindakaas. Let hierbij wel op dat ook daadwerkelijk het bekende bio-logo wordt gebruikt. Maar al te vaak wordt alleen maar de term ‘bio’ gebruikt, maar heeft geen enkele basis of controle!

Wil je écht zeker zijn wat je eet, ga dan lekker zelf pindakaas maken. Geloof me: eigen pindakaas is veel smaakvoller dan de pindakaas in potjes. Gewoon een keer proberen!