Spataderen: hoe krijg je ze en hoe kom je er weer vanaf?

Hoewel we de neiging hebben om dit te zien als een probleem waar vooral vrouwen last van hebben, ontwikkelen eigenlijk zowel mannen als vrouwen spataderen. Spataderen zijn die dikke uitpuilende aders, die donker van kleur kunnen lijken (meestal blauw of paars). Ongeveer 50% - 55% van de vrouwen en 40% - 45% van de mannen in Europa heeft last van een probleem met de aderen, waarbij spataderen ongeveer de helft van alle mensen van 50 jaar en ouder treffen.

Het is als gevolg van hormonale invloeden ook een veelvoorkomend probleem bij oudere of zwangere vrouwen en ze ontwikkelen zich ook in de loop van de tijd als iemand ouder wordt als de aderen, als gevolg van de stijgende niveaus van ontsteking in het lichaam, hun natuurlijke elasticiteit verliezen.

Vrouwen hebben minstens twee keer zoveel kans als mannen om spataderen te ontwikkelen, maar mensen van elke leeftijd en elk ras kunnen hierdoor worden beïnvloed. Ze zijn meestal het meest opvallend op - en daarom de grootste zorg voor - mensen met een lichte huid.

Er zijn een aantal verschillende manieren om het ontstaan van spataderen te voorkomen en om ze te behandelen en je kunt dan bijvoorbeeld denken aan manieren zoals dure operaties, maar ook aan het gebruik van natuurlijke etherische oliën. Alvorens je tot irriterende crèmes, die alleen op recept verkrijgbaar zijn, te wenden of dure laseroperaties te overwegen - die trouwens niet altijd effectief zijn en echt als laatste redmiddel moeten worden beschouwd – is het een goed idee om spataderen eerst met huismiddeltjes te proberen te verhelpen. Je kunt zo de zichtbaarheid van de uitpuilende aders zonder al te veel risico's verminderen.

Natuurlijke behandeling tegen spataderen

Volgens een rapport uit 2012 "zijn er verschillende behandelingsopties voor spataderen en je kunt dan denken aan conservatief (bijv. medicijnen, compressiekousen, veranderingen in de levenstijl), minimaal invasief (bijv. Sclerotherapie of endoluminale ablatie), invasief (chirurgische technieken) en hybride (een combinatie van meerdere therapieën).”

Een rapport uit 2007 toonde aan dat zenuwbeschadigingen na operaties voor het verhelpen van spataderen veel voorkomen en dat meer dan de helft van de behandelde patiënten binnen 10 jaar na de operatie enkele nieuwe spataderen heeft.

Spataderen zijn altijd een symptoom van een onderliggende veneuze insufficiëntiestoornis. Als je een dermatoloog of een arts bezoekt om de behandelingsmogelijkheden te bespreken, word je waarschijnlijk, voordat een operatie of andere behandelingen zelfs maar worden overwogen, geadviseerd om eerst bepaalde veranderingen in je levensstijl aan te brengen. Deze veranderingen kunnen enorm bijdragen aan het verminderen van opgehoopt bloed in de aderen, terwijl ze ook veel andere voordelen zoals meer energie, een gavere huid, een betere gezondheid van het hart en een betere spijsvertering kunnen veroorzaken. En het beste van alles is dat natuurlijke remedies weinig tot geen risico vormen en veel goedkoper zijn dan operaties.

Hier zijn vijf natuurlijke behandelingen tegen spataderen:

1. Het doen van oefeningen

Regelmatig trainen is één van de beste dingen die je kunt doen om de doorbloeding in de benen te verbeteren en de ontsteking te verminderen. Zitten (met name in een slechte houding - zoals naar voren gebogen of met je benen gekruist) of lange tijd staan zonder veel te bewegen – wordt sterk geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van spataderen.

Als je te lang stil blijft staan, is het moeilijker voor je aderen om het bloed efficiënt terug naar je hart te pompen en de effecten van de zwaartekracht te bestrijden. Het doen van oefeningen is ook een goede manier om je hormonen op een natuurlijke wijze in balans te brengen, af te vallen of een gezond lichaamsgewicht te behouden. Ook kan het de bloeddruk verlagen waardoor je kans op het krijgen van spataderen ook vermindert.

Ga je benen trainen, de kuit rekken en regelmatig lopen om zo de vorming van spataderen te verminderen en je benen sterk en gezond te houden. Oefeningen met een lage impact zoals wandelen, zwemmen en fietsen, zijn ook ideaal voor patiënten met spataderen, omdat ze de druk in de benen namelijk kunnen verlichten.

Als je wanneer je begint met trainen pijn ervaart, doe het dan rustig aan en begin met een warming up en probeer de pijnlijke spieren na een training te behandelen. Je kunt je benen ook hoog houden om zo de zwelling en de pijn te verminderen of je kunt steunkousen proberen te gebruiken om een lichte druk op het been te creëren. Dit zal ervoor zorgen dat het bloed niet accumuleert.

2. Een gezond gewicht handhaven

Mensen met overgewicht hebben meer kans om spataderen te ontwikkelen. Vooral vrouwen met overgewicht en ouderen lopen extra risico. Het hebben van overtollig lichaamsgewicht legt een grotere druk op je aderen en kan bijdragen aan het krijgen van een ontsteking of reflux en dan vooral in de grootste oppervlakkige aderen, zoals bijvoorbeeld de vena saphena in de benen.

Volgens een rapport over het verband tussen obesitas en spataderen zijn spataderen bij mensen met overgewicht vaak moeilijker te zien en te behandelen omdat ze meestal onopgemerkt blijven totdat ze echt ontstoken raken en groter in omvang worden.

3. Essentiële oliën voor het in balans brengen van de hormonen

Er zijn een aantal soorten essentiële oliën, die gunstig zijn voor het verbeteren van de doorbloeding, voor de verlaging van ontstekingen in het lichaam en voor het herstellen van de hormonale onevenwichtigheden. Een van de beste oliën voor het behandelen van aderproblemen is cipresolie, die het vermogen heeft om de bloedcirculatie te bevorderen en de bloedsomloop te ondersteunen. Probeer gedurende enkele weken tweemaal daags vijf druppels cipresolie op het gebied met de spataderen in te wrijven. Als je spierpijn, zwelling of huidblaasjes ervaart, probeer dan in kleine hoeveelheden andere verdunde essentiële oliën zoals pepermunt, teatree en lavendelolie om zo de probleemgebieden te kalmeren.

4. Volg een anti-inflammatoir dieet

Bepaalde voedingsmiddelen kunnen helpen om een ontsteking te keren en de bloedstroom te verbeteren, waardoor het mogelijk wordt spataderen sneller te genezen en de vorming van nieuwe spataderen te voorkomen. Een slecht dieet - waarbij je veel transvetten, suiker, cafeïne, alcohol en bewerkt voedsel eet - kan bijdragen aan arteriële schade, een slechte bloedsomloop, problemen met de bloeddruk, hormonale onevenwichtigheden en gewichtstoename. Veel van deze voedingsmiddelen zijn ook natriumrijke voedingsmiddelen, die dehydrateren en giftige stoffen bevatten en die de zwelling in de spataderen kunnen verergeren.

Enkele van de beste anti-inflammatoire voedingsmiddelen voor het verminderen van spataderen zijn onder meer:

• Vezelrijk voedsel:vezels helpen de gezondheid van het hart te verbeteren en zijn ook noodzakelijk voor een gezonde spijsvertering. Dagelijks 30-40 gram vezels eten is een geweldige manier om constipatie, wat een opgeblazen gevoel en een verhoogde druk op de aderen rond de buik en de benen kan veroorzaken, te voorkomen. Vezelrijke voedingsmiddelen zijn onder andere chiazaden en lijnzaad (die ook omega-3 bevatten en die ontstekingsremmend werken), groenten, vers fruit, geweekte/gekiemde peulvruchten en oude granen.
• Voedingsmiddelen die rijk zijn aan antioxidanten: antioxidanten, zoals flavonoïden (aanwezig in bessen), vitamine C en vitamine E (beiden aanwezig in groene groenten en citrusvruchten) helpen aderen te versterken, ontstekingen te bestrijden en de arteriële gezondheid te verbeteren. Het is bekend dat vitamine E kan helpen bij het voorkomen van bloedstolsels waardoor het eigenlijk als een natuurlijke bloedverdunner werkt en het de gezondheid van het hart kan verbeteren. Vitamine C is een krachtige ontstekingsremmer en bevordert ook de gezondheid van de huid.
• Natuurlijke diuretica: artsen schrijven soms diuretica voor om het urineren te bevorderen en het vasthouden van vocht of zwelling te verminderen. Je kunt veilig hetzelfde effect krijgen door dingen te consumeren zoals verse kruiden (peterselie, koriander, basilicum) venkel, paardenbloemen, komkommer, asperges en selderij.
• Magnesiumrijk voedsel: de vorming van spataderen, problemen met de bloeddruk en beenkrampen (zoals bijvoorbeeld het ervaren van het rusteloze benen syndroom) zijn waarschuwingssignalen voor tekortkomingen in elektrolyten zoals kalium en magnesium. Om deze symptomen te overwinnen, kun je de inname van voedingsmiddelen zoals bladgroenten, avocado, bananen, kruisbloemige groenten en zoete aardappelen verhogen.
• Pittig voedsel: voedingsmiddelen die pittig en kruidig zijn zoals cayennepeper of curry helpen het lichaam op te warmen en het bloed goed te laten stromen, wat bijdraagt aan een gezonde bloedsomloop en zelfs aan het onder controle houden van de eetlust/gewicht.
• Wilde vis: vis en zeevruchten zoals wilde zalm, makreel, ansjovis, sardines en tonijn zijn rijk aan omega-3 vetzuren, die belangrijk zijn voor een goede doorbloeding.
• Appelcider azijn (ACV): apelcider azijn verbetert de bloedcirculatie in de aderwanden en is een effectieve ontstekingsremmer. Veel mensen zeggen dat als ze het samen met toverhazelaar gebruiken de zwelling vermindert en het uiterlijk van hun spataderen binnen enkele weken verbetert.

5. Natuurlijke kruiden waaronder blauwe bosbes en paardenkastanje

Blauwe bosbes en paardenkastanje zijn twee planten die al duizenden jaren oud zijn en populaire remedies zijn voor de behandeling van spataderen omdat het gebruik ervan effectief en veilig is gebleken. Beiden zijn onderzocht en effectief gebleken tegen chronische veneuze insufficiëntie wat pijn, zwelling in de enkel, een zwaar gevoel, jeuk en nachtelijke krampen in de benen veroorzaakt. Ze zijn ook gunstig voor het verminderen van het vasthouden van vocht, het verhelpen van problemen met de bloedsomloop, het verminderen van de zwelling, het voorkomen van diarree, het verlichten van krampen en het verbeteren van andere huid-gerelateerde aandoeningen.

De vrucht van de bosbessenplant kan worden gegeten of tot extracten of thee worden verwerkt. De paardenkastanjeboom produceert zaden, bladeren, schors en bloemen, die worden verwerkt tot een extract, crème/lotion, thee of tabletten. Als je een dergelijk product wilt gebruiken, zoek dan naar producten met extracten en die 16 tot 20% aescine, het actieve ingrediënt, bevatten. De paardenkastanje moet eenmaal daags in doses van ongeveer 100 milligram worden ingenomen. Ik raad je aan om de bosbessen, tweemaal daags in doses van ongeveer 160 milligram in te nemen.

Bovendien kun je deze extracten ook combineren met slagerbezem (200 mg per dag), druivenpitextract (200 mg per dag) en vitamine E (dagelijks 400IE) om zo de doorbloeding te bevorderen, de aderen te beschermen en op een veilige manier natuurlijke bloedverdunnende effecten te bereiken. Onderzoekers bevelen ook aan om de inname van rutine, een soort bioflavonoïde die de wanden van de aderen kan beschermen en hen kan helpen beter te werken, te verhogen. Bioflavonoïden helpen om zwelling, pijn en pijn die wordt veroorzaakt door spataderen te verlichten en dit is aanwezig in onder andere druivenpitten, pijnboomschors, cranberry, meidoorn, bosbes en andere planten die antioxidanten zoals vitamine C bevatten.

Kleine spataderen versus grote spataderen: zijn ze hetzelfde?

Hoewel mensen het vaak gewoon in het algemeen over spataderen hebben, zijn er duidelijk twee verschillende soorten. Hun uiterlijk is niet precies hetzelfde, hoewel hun oorzaken wel enigszins vergelijkbaar zijn.

Kleine spataderen (telangiectasieën) zien er meestal uit als fijne lijntjes of webachtige vormen en zijn niet gezwollen. Ze zijn meestal geconcentreerd in één gebied en ze zitten ook meestal op het oppervlak van de huid waardoor je een donkere plek kunt krijgen.

Net als de grote spataderen, die ook wel stam spataderen worden genoemd, verschijnen deze spataderen normaal gesproken op de benen, de achterkant van de dijen, op de kuiten, de enkels en op de voeten. Kleine spataderen zijn meestal kleiner, zijn niet zo pijnlijk en zullen ook minder symptomen veroorzaken omdat ze zich in de huidlagen aan het oppervlak bevinden. Een andere soortgelijke aandoening wordt ook wel reticulaire aderen genoemd, die groter zijn dan stam spataderen maar kleiner zijn dan de kleine spataderen.

Wat veroorzaakt spataderen?

De reden dat spataderen blauw lijken, is omdat ze zuurstofarm bloed vasthouden. Ze ontwikkelen zich het vaakst op de benen (vooral op de dijen en op de kuiten), maar aangezien elke ader een spatader kan worden, komen ze ook soms voor op andere delen van het lichaam, waaronder het gezicht, op de buik of op de onderrug.

Wie krijgen er spataderen? De mensen die het meest waarschijnlijk spataderen ontwikkelen voldoen aan de volgende criteria:

• Ouderen, vooral mensen ouder dan 40 jaar.
• Mensen met overgewicht of obesitas.
• Mensen die een baan hebben waarvoor ze uren moeten zitten of staan, waardoor het bloed in de benen zich kan ‘ophopen’ of wat de bloedsomloop kan vertragen.
• Mensen die weinig lichamelijke activiteit krijgen en een zittende levensstijl hebben.
• Mensen met een slechte bloedsomloop en een hoog niveau van ontsteking, veroorzaakt door zaken als een slecht dieet, gebrek aan lichaamsbeweging, verwondingen aan de ledematen, hormonale onevenwichtigheden en grote hoeveelheden stress.
• Zwangere vrouwen of degenen die onlangs zijn bevallen.
• Tieners die door de puberteit gaan, vrouwen die anticonceptiepillen gebruiken of vrouwen die door de menopauze gaan.
• Mensen die familieleden met spataderen hebben.
• Mensen met een lichte huid, die een hoge mate van blootstelling aan de zon krijgen en beschadiging aan de huid hebben ervaren.

Naast het ontwikkelen van aderen, die er minder mooi en heel opvallend uitzien, hebben mensen met spataderen soms ook veel last van symptomen zoals vermoeidheid, spierpijn en ‘zware ledematen’.

De meeste dermatologen zullen je vertellen dat er geen enkele oorzaak is voor spataderen, hoewel het mechanisme waardoor ze zich ontwikkelen wel een oorzaak heeft. De onderliggende reden dat spataderen ontstaan, is omdat de aderen uitgerekt worden en gevuld worden met bloed dat daar blijft stilstaan. Onder druk van de zwaartekracht breiden deze aders zich verder uit en na verloop van tijd kunnen ze langer, verdikt en pijnlijk worden en rare vormen krijgen.

Normaal stroomt het bloed vanaf het hart door het hele lichaam naar de verschillende cellen en dit gebeurt via een netwerk van slagaders en haarvaten. Het keert dan terug naar het hart door je aderen, die normaal gesproken het bloed slechts in één richting bewegen. De beweging van de spieren helpt om de aderen nauwer te maken, waardoor het bloed terug naar het hart wordt gepompt (één van de redenen waarom regelmatige lichaamsbeweging gunstig is voor de bloedsomloop).

Aders bevatten kleppen met een ingebouwd mechanisme om te voorkomen dat het bloed in de verkeerde richting stroomt, maar in spataderen begint een deel van het bloed zich naar achteren te bewegen, waardoor er zwelling ontstaat. Zwakte in de kleppen van de aders draagt bij aan een slechte bloedsomloop, hoewel het niet helemaal duidelijk is waarom de kleppen van sommige mensen beter functioneren dan van andere. Terwijl het bloed zich dan verzamelt in de spataderen, worden de wanden van de aderen stijf en verliezen ze wat van hun natuurlijke elasticiteit en ook het vermogen om het bloed effectief terug naar het hart te kunnen pompen.

Omdat de spataderen ontstaan op de plekken waar de kleppen niet meer goed werken, komen ze vaak voor in de diepe of geperforeerde aderen. De grote vena saphena, soms ook wel de lange saphena-ader genoemd, is een grote, onderhuidse ader in de benen waar dit probleem het meest voorkomt. Dit probleem van een verkeerde bloedstroom in bepaalde aderen wordt ook wel veneuze insufficiëntie genoemd en het zal de ader vergroten omdat het bloed stil blijft staan en de ader hard wordt.

Enkele van de onderliggende redenen waarom dit proces van de ophoping van bloed zou kunnen plaatsvinden, zijn vanwege risicofactoren zoals:

• Hormonale veranderingen door een zwangerschap of de menopauze: onderzoeken suggereren dat vrouwen vanwege de hormonale effecten meer kans hebben om spataderen te ontwikkelen dan mannen. De reden is waarschijnlijk dat vrouwen bepaalde hormonen hebben, die de aderen vaker ontspannen waardoor de kans op lekkage van bloed vooral tijdens de zwangerschap, de puberteit, bij het gebruik van anticonceptiepillen of tijdens de overgang naar de menopauze kan worden vergroot. Zwangere vrouwen produceren ook een verhoogde hoeveelheid bloed om de groeiende baby te ondersteunen en zijn daarom vatbaar voor het ervaren van de ophoping van bloed in de benen of in de buurt van de buik wanneer deze probeert te vechten tegen de zwaartekracht en druk.
• Structurele (aangeboren) afwijkingen van de aderen.
• Ontstoken aders of bloedstolsels in de aderen.
• Verwondingen aan de aderen, hartaandoeningen of een obstructie, die de normale doorbloeding blokkeert.
• Gewichtstoename: de bloedsomloop kan, als iemand zwaarder wordt en als die persoon ook een verhoogde ontsteking ervaart, vertragen en de aderen komen meer onder druk te staan wanneer een een hoger lichaamsgewicht moet worden gedragen.

Tot slot…

Meestal zullen spataderen geen symptomen veroorzaken en meer een cosmetisch probleem zijn en niet iets dat waarschijnlijk zal bijdragen aan het ontwikkelen van gezondheidsproblemen. De hoeveelheid bloed die zich in de aderen ophoopt, is maar klein en het meeste bloed wordt gewoon nog teruggepompt naar het hart. Je kunt de spataderen echter wel zien als een waarschuwing dat iets de normale bloedstroom verstoort.

In sommige gevallen kunnen spataderen ook wel echt scheuren en complicaties veroorzaken zoals open wonden op de huid en zwelling. Wanneer er pijnlijke symptomen aanwezig zijn, zijn de meest voorkomende spierpijn of zwelling in de enkels en in de benen, waardoor het moeilijk wordt om comfortabel te slapen, te werken, te sporten en normaal te lopen.

Sommige mensen, vooral zwangere vrouwen, kunnen ook zwaarte of zwelling in de benen, rusteloosheid, vermoeidheid, pijn, krampen, huidzweren en jeuk en verdikking en verkleuring van de huid ervaren. Er is ook een klein risico dat spataderen kunnen leiden tot de vorming van bloedstolsels (tromboflebitis) waarvoor natuurlijk wel een onmiddellijke behandeling nodig zal zijn.

Bronnen

www.mayoclinic.org/diseases-conditions/varicose-veins/symptoms-causes/syc-20350643

www.nhlbi.nih.gov/health-topics/varicose-veins

www.emedicinehealth.com/varicose_veins/article_em.htm