Geloof het of niet (en het lijkt tegenwoordig zelfs een beetje belachelijk) maar over spierpijn bestaat nog steeds veel wetenschappelijke onduidelijkheid en het is het onderwerp van veel mythen en misvattingen. Een gescheurde spier is aantoonbaar één van de meest medisch verwaarloosde verwondingen van alle verwondingen die er voorkomen.
Een belangrijk recent onderzoek kon onvoldoende bewijs vinden voor conclusies over één van de populairste behandelingen voor een blessure bij topsporters in de hele wereld, want in de wereld van topsport gaat veel geld om. Het is een beetje verrassend dat we op dit punt eigenlijk nog niet verder zijn.
Hoewel de meeste spierpijn relatief eenvoudig te diagnosticeren en te behandelen is, krijgen toch een ongelofelijk groot aantal mensen een behandeling voor een zweepslag, die verkeerd is gediagnosticeerd... of ze hebben ‘iets anders’ dat verkeerd is gediagnosticeerd als een zweepslag. Spanningen, pijn, samentrekkingen, contracturen, littekenweefsel, tonus, spanning en stijfheid zijn allemaal slecht begrepen en worden routinematig verward. Het zijn niet alleen op wetenschappelijk gebied verrassend complexe onderwerpen, maar clinici zijn zich over het algemeen gewoon niet bewust van het onderzoek dat is gedaan. Zeker huisartsen zijn niet competent om musculoskeletale problemen, waaronder een zweepslag, te beoordelen en goed te behandelen.
De wereld heeft duidelijk meer en betere informatie nodig over spierpijn en een zweepslag.
Dus wat is zweepslag?
Eigenlijk is het heel simpel: elke gescheurde spier wordt ook wel een zweepslag genoemd. En dit is hetzelfde als een ‘verrekte spier’.
Hoewel je misschien problemen hebt, die je kwetsbaar maken voor het krijgen van een zweepslag, is de directe oorzaak van elke zweepslag toch de traumatische scheuring van het spierweefsel - auww! - en dit is meestal op het punt waar de spier de pees raakt. De spier zal onder de kracht van je eigen spiercontractie of door overmatige rek scheuren.
Hoe meer spiervezels er worden gescheurd, hoe slechter de spanning wordt. In het geval van een ernstige belasting, kan de gehele spier volledig scheuren - letterlijk door midden scheuren! Auw auw auw! (Totale scheuren zijn ernstige verwondingen en het is echt veel erger dan gedeeltelijke scheuren.)
Een zweepslag komt vooral veel voor in de dij en in de lies door het spelen van voetbal, hockey en andere snel bewegende teamsporten.
Soms beschadigt een verwonding of een scheur de spiervezels op een zodanige manier dat de verwonding in feite een echte scheur veroorzaakt. We zullen niet te diep op dit scenario ingaan want als je door een hockeyschaats wordt geraakt dan is het natuurlijk niet zo vreemd dat je gewond raakt. We zullen ook niet uitgebreid ingaan op volledige spierbreuken, omdat ze zo extreem zijn dat ze gemakkelijk te diagnosticeren zijn.
Er zal hieronder veel meer informatie worden gedeeld over wat een zweepslag precies is, wat de complicaties ervan zijn en hoe je het moet behandelen, enzovoort. Maar voordat we daarop ingaan, is het belangrijk om te bepalen of je echt een zweepslag hebt of een andere vorm van spierpijn.
Hoe weet je of je een zweepslag hebt?
Een zweepslag, en vooral spierbreuken, zijn in vergelijking met andere oorzaken van spierpijn eigenlijk verrassend zeldzaam. Een grappig iets over deze handleiding: de meeste mensen die dit document vinden, net zoals de meeste mensen die denken dat ze een spier hebben verrekt en daardoor een zweepslag hebben, hebben eigenlijk helemaal niet zoiets - ze hebben waarschijnlijk wel eens een spier verrekt maar dat is al lang geleden genezen en is sindsdien een heel ander probleem geworden.
De meeste mensen, die denken dat ze een zweepslag hebben, hebben eigenlijk iets heel anders.
Sommige dingen die verward worden met een zweepslag zijn:
- Spierkrampen en spasmen, wat hele spiercontracties zijn, variërend van ongemakkelijk tot vreselijke aanvallen die gewoonlijk de kuiten en de voeten treffen en waarvan je wel kunt huilen.
- Nare spierknopen, technisch ook wel bekend als triggerpoints, wat eigenlijk kleine plekken van gelokaliseerde spierspasmen zijn en geen daadwerkelijke schade aan de spier tot gevolg hebben.
- Vertraagd optredende spierpijn is het soort spierpijn die we allemaal krijgen na een zware training... maar het verdwijnt altijd, gegarandeerd na ongeveer drie dagen.
- Lage rugpijn is een complex verschijnsel, dat routinematig wordt toegeschreven aan een zweepslag, terwijl het in feite maar zeer zelden wordt veroorzaakt door een zweepslag. Zowat de enige keer dat lage rugpijn ooit door een zweepslag wordt veroorzaakt, is wanneer je plotseling een ernstig begin van pijn hebt terwijl je (bijvoorbeeld) probeert een piano een trap af te tillen.
Voorbeeld van kramp versus een verrekking (zweepslag): multi-spierkramp catastrofe op een hete zomeravond
“… Op een hete zomeravond, een paar jaar geleden, had ik te weinig elektrolyten: te veel zweten en te weinig zoutinname. (Eigenlijk is dat een verrassende mythe) Ik speelde "goaltie" (als doelman) wat een frisbeesport is waarbij je ook moet hardlopen en met dezelfde intensiteit en snelheid als voetbal, maar dan met meer springen.
Toen ik sprong, trokken mijn beide kuiten samen en ik viel. Dat was naar, maar dat was nog maar het begin: zodra ik de grond raakte, scheurde ik beide hamstrings en dat alles was meer dan voldoende om een goed krampverhaal te maken... maar toen bedachten mijn buikspieren ook mee te willen doen aan de strijd en dat zorgde voor een anekdote, die ik de rest van mijn leven zal blijven delen.
De krampen deden allemaal pijn, echt veel pijn, maar ik was te verrast en had het te druk om me op de pijn te concentreren. Als je ooit een sterk spasme hebt gehad, weet je dat er een krachtig instinct is en dat je de spieren langer moet maken. Uitrekken is je enige hoop op opluchting. Maar ik moest een puzzel oplossen: probeer gewoon tegelijkertijd maar eens de achterkant van je benen en je buikspieren te strekken. Het is anatomisch gewoon onmogelijk.
Ik klapte zo heftig heen en weer dat de andere spelers zich afvroegen of ik een aanval had, maar ik was gewoon op mijn onmogelijke missie om beide kanten van mijn lichaam te strekken. Als ik de benen zou strekken, zouden de buikspieren zich samentrekken; als ik ze rekte, probeerden de beenspieren zicht te verzetten. Na ongeveer drie pogingen in beide richtingen, realiseerde ik me dat dit niet kon en dat mijn enige hoop een compromis was: de minst vreselijke positie tussen de uitersten vinden. Het betekende dat geen enkele spiergroep echt uitgerekt zou worden - maar dat ook geen van beide volledig zou kunnen samentrekken. Ik hijgde "krampen! heel veel kramp!" dus iedereen wist dat ik niet echt een aanval had... en wachtte het daarna af.
Zonder de kracht van rek, duurde het lang voordat de krampen verdwenen. Het duurde heel lang voordat het iets beter werd.
Een spasme (samentrekking) is in staat om spieren echt te verwonden. In dit geval rukte ik heen en weer in de hoop mijn spieren te redden. Dit waren perfecte omstandigheden voor het krijgen van blessures. Er moest iets gebeuren en dat gebeurde ook - ik had milde spanningen van alle aangetaste spieren, wat niet alleen in dagen van pijn resulteerde maar ook in ernstige pijn, die weken bleef aanhouden plus dat ik extra kwetsbaar was voor verwonding en achteraf bleek dat nog een jaar zo te zijn…”
De échte checklist voor een zweepslag
Hier is een checklist met de tekenen en de symptomen van een echte samengetrokken spier, zoals bij een zweepslag. Als je bij en van de punten kunt zeggen "Ja, dat heb ik ook" gefeliciteerd: je hebt dan waarschijnlijk een echte zweepslag.
- Heeft het je plotseling geraakt tijdens een sterke strekking van de spieren of op een moment van atletische intensiteit? Kwam je iets te zwaar en/of onhandig op? Met andere woorden, had je een "oh, shit" moment?
- Is de blessure redelijk recent? Een paar weken oud op zijn hoogst? Als het langer geleden is geweest, is het waarschijnlijk geen zweepslag meer en zeker geen acute!
- Heb je slechts één spier (of een spiergroep) die zowel zwak als pijnlijk is om te gebruiken?
- Is er een plek in de spier, die bijzonder gevoelig is?
- Is de huid rood en warm? Ziet het er gezwollen uit? Is het gebied dik? Gewonde spiervezels zwellen tot ongeveer vijf keer hun normale grootte op!
- Lijkt de spier vervormd? Naast de algehele zwelling, kunnen zich ook nog meer scherp gedefinieerde hobbels of plekken vormen. Als de spiervezels voldoende scheuren, zullen ze de spieren aanzienlijk dunner worden waardoor er een dikke plek ontstaat en de aangrenzende spieren zich daar verzamelen.
Als je ‘ermee wakker werd’ of de pijn langzaam in de loop van een aantal dagen erger werd, als het al zes maanden oud is of als de pijn niet constant op één bepaalde plaats is... dan zullen we het hebben over andere mogelijkheden. Als je echte probleem eigenlijk een pijnlijke 'spierknoop' is, zou je bijvoorbeeld een goede massage kunnen proberen - maar massage is meestal zinloos in het geval van een zweepslag.
Het "oh jee" moment: het meest essentiële teken van een zweepslag
Een zweepslag kan niet plaatsvinden zonder een "oh jee" moment. Met andere woorden, het raakt je echt plotseling: je weet dat er iets slechts is gebeurd en geloof me, je twijfelt echt geen moment. Je voelt je gewond. In de wereld van de fysiotherapie noemen we dit een geschiedenis van 'een plotseling begin'.”
Als je pijn niet plotseling (of bijna plotseling) is begonnen, is het geen zweepslag. Een zweepslag is van nature traumatisch en gebeurt bijna altijd tijdens intense atletische activiteiten. Het slachtoffer vloekt in het geval van een blessure van klasse II misschien iets minder hard. In het geval van een klasse III, is er over het algemeen alleen geschreeuw en vallen en wordt het hooguit blauw.
Ruptuur: niet zo voor de hand liggend als je zou denken!
Complete zweepslag in de hamstring - dat wil zeggen volledige spierbreuken op de plekken waar ze zich hechten aan de botten - zijn niet noodzakelijkerwijs vanzelfsprekend. Ze zijn aanvankelijk niet zo pijnlijk als ze klinken (geen sterk "oh jee" moment). Ze kunnen als gevolg van zwelling en de bewaking van de patiënt moeilijk zijn om acuut te diagnosticeren, wat een zichtbaar voelbaar defect kan maskeren en tot vertragingen bij de diagnose kan leiden.
Dus hoe kom je er dan wel achter? Veel van de andere tekenen, die hier worden besproken, zijn relatief voor de hand liggend en dan met name de aanzienlijke zwakte. Als de spier daadwerkelijk is losgeraakt, is er duidelijk sprake van krachtverlies. Bij sommige spieren is het verlies helemaal of bijna helemaal. In het geval van de hamstrings zijn er andere "strings" die het kunnen overnemen - wat een andere reden is waarom een zweepslag of een scheur in de hamstring verrassend moeilijk te diagnosticeren is. Het krachtverlies zou dramatisch zijn, waarschijnlijk ongeveer een derde (omdat er drie hamstrings zijn: de semitendinosus, semimembranosus en biceps femoris), maar het zal je verbazen dat dit echt niet voor de hand liggend is. Maar iedereen met een hamstringbreuk zal wel echt een significant prestatieprobleem hebben.
Locatie, locatie en nog eens locatie
Een andere manier om erachter te komen of je een zweepslag hebt, is door de locatie. Een zweepslag komt veel vaker voor in sommige spieren dan in andere. Elke 'liesverstrekking' is bijvoorbeeld een zweepslag van een of meer van je heupadditors.
Je kunt vrijwel elke spier in je lichaam belasten, maar de vaak gespannen spieren lopen het grootste risico. Dit zijn:
- de hamstrings
- de rectus femoris (de kleinste van de quadriceps-groep, aan de bovenkant van de dij)
- gastrocnemius (de spier die de kuit zijn vorm geeft)
- de lumbale paraspinals (dikke spierkolommen aan weerszijden van de lumbale wervelkolom)
- de biceps
Het ergste is het voor de grote spieren, die we vaak gebruiken voor explosieve of intense inspanning. Maar nogmaals een verrekking is echter in elke spier mogelijk.
Nog specifieker…
Verrekkingen komen vaak voor op plekken waar de spieren de pezen raken wat ook wel de myotendineuze kruising wordt genoemd. De pees is het glanzende witte ‘bio-touw’ dat de spieren verbindt met de botten (in tegenstelling tot de bot-naar-bot verbindingen van de ligamenten). Pezen gaan vloeiend over in spieren, zoals bij je vingers, maar wel al op een cellulair niveau. Wanneer een spier samentrekt, vindt de grootste spanning van nature plaats waar het trekt, wat natuurlijk de plek is waar de pees zit. Alle kracht komt samen op de pees, die dat ook kan hebben. (In veel gevallen zal zelfs het bot wijken voordat de pees dit doet!) De pees heeft een buitengewone treksterkte, veel groter dan bijvoorbeeld staalkabel.
Het kan moeilijk zijn om te bepalen waar deze zone precies ligt. In de hamstrings bijvoorbeeld zijn de pezen vrij lang en complex en gaan ze over een aanzienlijke lengte over in de spier. Dus je kunt er een myotendineuze stam hebben, die eigenlijk precies in het midden tussen de dij en de knie ligt.
De pijn en de zwakte
Je weet dat je een zweepslag hebt als de spier zwak voelt en de samentrekking pijnlijk is.
Kracht/pijncombinaties zijn zeer nuttig om dit te bepalen en een goede fysiotherapeut gaat bij het beoordelen van jouw geval altijd op zoek naar dergelijke combinaties. Een ‘zwakke en pijnlijke’ samentrekking tijdens allerlei testen duidt dan zeer zeker op een zweepslag. ‘Sterk en pijnlijk’ betekent iets anders dan ‘zwak en pijnloos’ want dat is weer iets anders.
Ligamentverrekkingen veroorzaken bijvoorbeeld geen zwakte of pijn bij de spiercontractie - behalve in die mate dat verstuikte ligamenten niet meer kunnen worden verplaatst. Als je gewoon je spieren op hun plaats klemt, zonder te bewegen en niets doet en toch (veel) pijn voelt... kan dat een ligament verstuiking zijn en dan is het sterk en pijnloos.
Tendinitis wordt soms ook weleens verward met een zweepslag. Maar tendinitis veroorzaakt geen significante zwakte. Het doet gewoon pijn dus sterk en pijnlijk.
Een zweepslag maakt de spiersamentrekkingen wel erg zwak en pijnlijk.
Eerste hulp bij een zweepslag
De meeste vormen van een zweepslag kunnen met succes thuis worden behandeld. Je moet dan denken aan remedies zoals rust, ijs, compressie en het omhoog houden van het getroffen lichaamsdeel.
Rust
Vermijd, vooral als beweging een toename van de pijn veroorzaakt, voor een paar dagen het gebruik van je spieren. Maar te veel rust kan ervoor zorgen dat de spieren zwak worden. Dit kan het genezingsproces verlengen. Na twee dagen moet je langzaam beginnen met het gebruik van de getroffen spiergroep maar zorg ervoor dat je het niet overdrijft.
IJs
Breng onmiddellijk na het verwonden van je spier ijs aan. Dit zal de zwelling minimaliseren. Plaats het ijs nooit direct op je huid. Gebruik een ijscompres of wikkel een stuk ijs in een handdoek. Houd het ijs ongeveer 20 minuten op de spier. Herhaal dit op de eerste dag elk uur. Breng de volgende dagen elke vier uur wat ijs aan.
Compressie
Om de zwelling te verminderen, wikkel je totdat de zwelling zakt het getroffen gebied in een elastisch verband. Zorg ervoor dat je het gebied niet te strak omwikkelt. Dit kan namelijk je bloedcirculatie verminderen.
Het omhoog houden van het getroffen gebied
Houd waar mogelijk is de gewonde spier boven het niveau van je hart.
Andere zelfzorgmethoden omvatten het volgende:
- Gebruik ontstekingsremmende medicatie, zoals ibuprofen (Advil) die je zonder recept kunt halen. Dit zal helpen om de pijn en de zwelling te verminderen. Acetaminophen (Tylenol) kan ook helpen bij pijn.
- Breng na drie dagen meerdere keren per dag warmte aan op de spier. Dit zal helpen om de bloedcirculatie naar het gebied te verhogen, wat voor genezing zal zorgen.
- Laat je spieren niet te lang rusten. Dit kan stijfheid en zwakte veroorzaken. Begin zo snel mogelijk met het strekken van de spier. Verhoog langzaam weer je niveau van activiteit.
- Zorg ervoor dat je je uitrekt en opwarmt voordat je gaat trainen en wanneer je terugkeert naar de normale activiteit. Dit zal helpen om de bloedtoevoer naar je spieren te verbeteren en je risico op letsel te verminderen.
- Doe een poging om in vorm te blijven. Je zult dan minder snel last krijgen van spanning in je spieren en ze zullen ook sterk en gezond blijven.
Als je zweepslag ernstig is, heb je mogelijk medische hulp nodig. Fysiotherapie kan in dat geval ook worden aanbevolen.
Wanneer moet je een dokter bezoeken?
Voor milde tot matige verrekkingen, zou een thuisbehandeling voldoende moeten zijn. Maar bezoek wel een arts als een van de volgende situaties zich voordoet want dan zou het een zweepslag kunnen zijn:
- Als de pijn na een week niet afneemt.
- Als het geblesseerde gebied gevoelloos is.
- Als er bloed uit je wond komt.
- Als je niet kunt lopen.
- Als je je armen of benen niet kunt bewegen.
Een lichamelijk onderzoek en röntgenfoto's en MRI-scans kunnen je arts helpen om de omvang van je verwonding te bepalen. De behandeling kan bestaan uit ontstekingsremmende medicijnen en pijnstillers om zo de pijn en de zwelling te verminderen. Je arts kan ook fysiotherapie voorschrijven om de zo de spier te helpen versterken en de beweging te herstellen.
In zeer ernstige gevallen kan er een operatie nodig zijn om de spier te herstellen.
Hoe kun je een zweepslag voorkomen?
Je kunt als je enkele elementaire voorzorgsmaatregelen neemt je kansen op het krijgen van een zweepslag verminderen:
- Probeer niet te lang in één positie te zitten. Neem regelmatig een pauze om te bewegen en van positie te veranderen. Gebruik een stoel die een goede ondersteuning voor je onderrug biedt of gebruik een kussen voor meer ondersteuning. Probeer je knieën op gelijke hoogte met je heupen te houden.
- Zorg voor een goede houding bij het staan en zitten. Als je een lange tijd in dezelfde positie doorbrengt, probeer dan afwisselend één voet en dan de andere op een lage poef te zetten. Dit kan helpen om de spanning op je rugspieren te verminderen.
- Til voorwerpen voorzichtig op. Houd je rug recht, buig je knieën en til altijd vanuit je benen. Houd het gewicht dicht bij je lichaam. Til niets op terwijl je ook tegelijkertijd een draaibeweging maakt.
- Neem voorzorgsmaatregelen, zoals het vasthouden van leuningen op trappen, het vermijden van gladde oppervlakken en het schoon houden van de vloeren om vallen te voorkomen.
- Overweeg om af te vallen als je te zwaar bent.
- Draag schoenen die goed passen.
Regelmatige lichaamsbeweging kan je spieren gezond en sterk houden, maar goede technieken zijn dan wel cruciaal bij het voorkomen van een zweepslag. Strek je voordat je aan lichaamsbeweging doet altijd uit en warm je op.
Neem op dezelfde manier ook de tijd om je na elke training of sessie van fysieke activiteit weer te rekken om zo spierstijfheid te voorkomen. Begin wanneer je begint met trainen altijd langzaam. Bouw je activiteit geleidelijk aan op.
Het is van vitaal belang dat je de beperkingen van uw lichaam begrijpt. Als iets tijdens een activiteit niet goed aanvoelt, stop dan onmiddellijk.
Tot slot…
De hersteltijd is afhankelijk van de ernst van de verwonding. Bij een milde zweepslag kun je vaak binnen drie tot zes weken weer terugkeren naar normale activiteiten. Bij eer ernstige verrekkingen kan het herstel enkele maanden duren. In hele ernstige gevallen kan chirurgisch herstel en fysiotherapie noodzakelijk zijn.
Met de juiste behandeling herstellen de meeste mensen gelukkig weer volledig. Je kunt door stappen te ondernemen om te voorkomen dat je opnieuw dezelfde blessure krijgt, je kansen op herstel verbeteren. Volg de instructies van je arts en voer voordat je spieren helemaal genezen zijn geen inspannende fysieke activiteit uit.
Bronnen
www.sante-sur-le-net.com/maladies/rhumatologie/dechirure-musculaire/
www.lepoint.fr/sante/kine/que-faire-en-cas-de-dechirure-musculaire-17-07-2017-2143794_2467.php
www.doctissimo.fr/html/dossiers/douleur-musculaire/articles/11664-claquage-dechirure.htm
