Brandend maagzuur is een bekend probleem waar we allemaal wel eens last van hebben. In deze driedelige special gaan we nader in op dit verschijnsel. We gaan kijken wat het is, wat de oorzaken zijn en natuurlijk wat je er aan kunt doen.
Wat is (brandend) maagzuur?
Maagzuur is, zoals de naam eigenlijk al zegt, een zeer agressieve en zure vloeistof wat zich in je maag bevindt. Maagzuur dient om je eten efficiënt en snel te verteren en eventuele bacteriën te doden. De wand van je maag is erg gevoelig en zou het zuur niet kunnen verdragen.
Daarom is de maagwand bekleed met een beschermende slijmlaag om het maagzuur geen kans te geven de maagwand te beschadigen. De slokdarm, de verbinding tussen je mond en je maag, heeft niet zo’n beschermende slijmlaag en is dus kwetsbaar en zeer gevoelig voor datzelfde maagzuur. Daarom heeft de natuur een soort veiligheidsklep, tussen de maag en de slokdarm, bedacht die wel het eten doorlaat naar de maag maar voorkomt dat het maagzuur in de slokdarm terugstroomt.
Bij brandende maagzuur werkt dit veiligheidsventiel niet (meer) goed, waardoor het maagzuur de kans krijgt om terug te stromen naar de slokdarm. Dit heet in medische termen ‘Reflux’. Het teruggestroomde maagzuur irriteert de wand van de slokdarm, wat het bekende branderige gevoel geeft.
Lange termijn
Op de lange termijn kan de slokdarm heel ernstig geïrriteerd raken, of zelfs ontstoken raken. In medische termen heet dit ‘Reflux Oesofagitis’, ofwel in gewoon Nederlands: Ontsteking in de slokdarm door terugstroming van maagzuur.
Dit terugstromen van het maagzuur wordt heel vaak ervaren als een branderige pijn direct achter de borst, wat uitstraalt naar je keel. Je krijgt een bittere of zure smaak in de mond en/of in de keel.
Er zijn mensen die dit ervaren als een licht ongemak, maar voor sommigen komt dit heel frequent voor en kan het erg pijnlijk zijn.
Het meest voorkomende moment van brandend maagzuur is direct na het eten, als de maag het meeste zuur produceert om het net genuttigde eten te kunnen verwerken, maar in principe kan het op ieder moment van de dag plaatsvinden. Brandend maagzuur kan je zelfs de hele nacht wakker houden!
Mogelijke oorzaken van brandend maagzuur
Brandend maagzuur kan allerlei oorzaken hebben. Dit varieert van een ‘mechanische’ oorzaak door een breuk in het middenrif, tot een ongezonde levensstijl. Laten we de mogelijke oorzaken eens stuk voor stuk doornemen:
- Zwangerschap: Ongeveer 70% van de zwangere vrouwen hebben last van brandend maagzuur. Soms binnen de eerste drie maanden van zwangerschap, maar meestal in de periode daarna. Dit is het gevolg van de verandering in de hormoonhuishouding waardoor de spieren van de veiligheidsklep tussen je maag en slokdarm verslapt. Tegen het einde van de zwangerschap, ongeveer vanaf de zevende maand, speelt de groei van je baby ook heel sterk mee. De almaar groeiende baby oefent druk uit op de maag, waardoor het maagzuur naar boven wordt gedrukt, en door de (inmiddels verzwakte) veiligheidsklep wordt gedrukt. Een tijdelijk, maar zeer vervelend probleem.
- Te veel maagzuur: Een te veel aan maagzuur komt met name voor bij mensen die een zeer stressvolle baan hebben. Stress bevordert namelijk de productie van maagzuur. Daarbij komt het feit dat stress een aanslag is op je immuunsysteem. Door deze verzwakking krijgt ook de bacterie Helicobacter Pylori de vrije hand om zich te vermenigvuldigen met een maagzweer als direct gevolg.
- Te weinig maagzuur: Te weinig maagzuur is ook mogelijk. Als de productie van maagzuur achterblijft. Gevolg hiervan is dat het voedsel langer in de maag blijft. Hierdoor gaat de voedselbrij gisten en de eiwitten bederven. Er ontstaat dan melkzuur, pyrodruivenzuur en zwavelverbindingen. Dit ligt allemaal ten grondslag aan een zeer branderig gevoel in de maag en oprispingen van maagzuur.
- Een luie maag: Bij een luie maag duurt het verteren van het ingenomen voedsel langer dan normaal. In een normaal proces is de maag constant bezig om het ingenomen voedsel te ‘kneden’ en te vermengen met het maagzuur, om de vertering zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Naast druk op de maag , een opgeblazen gevoel en misselijkheid, zorgt dit ook voor brandend maagzuur. Het is onduidelijk hoe een luie maag ontstaat. Wat wel duidelijk is, dat bepaald medicijngebruik zoals kalmeringspillen de maagactiviteit fors kunnen vertragen. Ook stress en het hebben van diabetes beïnvloeden de werking van de maag.
- Voeding: Met name door het nuttigen van koffie, energiedrankjes, pikante kruiden, pepermunt, chocolade en alcohol hebben negatieve invloed op de werking van de sluitspier. De sluitspier verslapt waardoor de maag minder goed afsluit. Brandend maagzuur is het directe gevolg. Ook kun je last krijgen van brandend maagzuur als je erg veel gegeten hebt, of als je erg vet gegeten hebt. Het is beter om vetten te vermijden en de maaltijden te verdelen over de dag, in kleinere porties.
- Verstopping: Bij verstopping van je darmen wordt er meer druk op de maag uitgeoefend dan normaal. Net als bij een zwangerschap wordt het maagzuur, onder invloed van deze druk, omhoog gedrukt. Hierdoor gaat het maagzuur lekken in de slokdarm.
- Roken: Het zal je niet verbazen, maar ook roken heeft een negatieve invloed op de werking van de veiligheidsklep. Door de vrije radicalen die bij het inhaleren van sigarettenrook ontstaat, verslappen je spieren. Dus ook de sluitspier van de veiligheidsklep.
- Overgewicht: Bij overgewicht wordt, net als bij zwangerschap en obstipatie, extra druk uitgeoefend op de maag. Deze druk wordt direct veroorzaakt door het overtollige vet en vocht. Daarnaast kan overgewicht duiden op een ongezonde levensstijl, wat het probleem alleen maar groter maakt voor de sluitspier. Overigens is dit niet alleen voor brandend maagzuur een probleem, maar in het algemeen is overgewicht en een ongezonde levensstijl een bijzonder gevaarlijke combinatie.
- Breuk in het middenrif: Het middenrif is de spierplaat die de buikholte gescheiden houdt van de borstholte. De slokdarm loopt vanaf de borstholte, via een gat in het middenrif, direct naar de maag. De eerdergenoemde veiligheidsklep ligt precies op de hoogte van het middenrif. Bij een breuk in het middenrif is de opening voor de slokdarm te groot waardoor een klein deel van de maag in de borstholte komt te liggen. Dit gaat ten koste van de werking van de sluitspier. Het is beslist niet gezegd dat iedereen met een middenrif-breuk last heeft van brandend maagzuur, maar het is wel één van de mogelijke oorzaken.
- Drinken na de maaltijd: Als je na de maaltijd teveel drinkt, wordt je maaginhoud een zure soep die heel dun is. Hierdoor kan deze zure soep erg gemakkelijk de sluitspier passeren wat brandend maagzuur tot gevolg heeft. Het is beter om voor de maaltijd te drinken. Hierdoor wordt het drinken direct verwerkt voordat de maag met voedsel wordt gevuld.
Mogelijke gevolgen van brandend maagzuur
Bradend maagzuur is meestal een tijdelijk probleem wat vanzelf weer verdwijnt. De meeste mensen hebben er allen maar sporadisch last van. Maar het wordt anders als je er regelmatig last van hebt, en een constant gevoel van branderigheid in je borstholte hebt. Ga hier tijdig mee naar de huisarts, want hoe langer je slokdarm blootstaat aan het maagzuur, hoe erger de gevolgen.
- Barret’s Oesofagus: De natuur heeft ook zo haar eigen mechanisme om zich te weren tegen brandend maagzuur. Bij regelmatig terugkerende reflux kan de slokdarm zichzelf aanpassen om zich te weren. De slokdarmwand gaat meer en meer lijken op het dikke en taaie slijmvlies wat ook de maagwand beschermd tegen het maagzuur. Erg slim van de natuur, maar dit gaat samen met een verhoogd risico op slokdarmkanker. Ik moet er wel eerlijkheidshalve bij zeggen dat dit uiterst zeldzaam is!
- Reflux Oesofagitis: We hebben dit al eerder aangehaald in dit artikel: ‘Ontsteking van de slokdarm door terugstroming van maagzuur’. Deze ontstekingen veranderen in de loop van de tijd in littekens, zweertjes en in sommige gevallen zelfs tot vernauwingen in de slokdarm. Symptomen zijn continue pijn bij het slikken, ook al heb je op dat moment geen oprispingen van maagzuur.
- Chronisch hoesten: Reflux kan ook klachten veroorzaken die veel lijken astma en langdurige hoestklachten tot gevolg kan hebben. Als er maagzuur terugstroomt in de slokdarm, kan dit ook via de luchtpijp in de longen stromen. Dit gebeurt dan met name ‘s nachts als je ligt. Het zuur in de longen zorgt voor een piepende ademhaling en hoest, of kriebelhoest. Als je al astma hebt, wordt dit door het maagzuur alleen maar erger. Ook kan het hoesten ontstaan door de prikkeling van bepaalde zenuwen in de slokdarm door het maagzuur.
- Algemene keelproblemen: Door het oprispen van maagzuur kun je verschillende problemen met je keel krijgen. Hierbij moet je denken aan hoesten, heesheid, kropgevoel en natuurlijk een droge en geïrriteerde keel. Al deze symptomen zijn mos van elkaar niet vreselijk erg, maar zijn wel een duidelijke indicatie dat er problemen met je maagzuur zijn.
- Gebitsproblemen: Door de regelmatige zure vloeistof in je mond, kan op termijn je tandglazuur aangetast worden. Tandglazuur en zuur gaan nu eenmaal heel slecht samen. Probeer dit, na een oprisping, zo snel mogelijk te neutraliseren door middel van een fluoride-mondspoeling.
Dit klinkt allemaal heel erg alarmerend, maar dat valt wel een beetje mee. Als je de lijst naloopt kun je constateren dat je met een gezonde levensstijl al heel wat mogelijke oorzaken kunt wegstrepen. Maar als je dan toch last van brandend maagzuur krijgt, is er wel wat aan te doen. Wat dan? Dat kun je allemaal lezen in het tweede deel van deze special over brandend maagzuur!
Klik hieronder om deel 2 te lezen:
Brandend Maagzuur special deel 2: Oplossingen voor brandend magzuur
