Het lijkt als het om diëten gaat of er wel elk jaar een andere mode is. Om de zoveel tijd is er weer een nieuw dieet waar alle vrouwen- en gezondheidsmagazines bij zweren en dat de bedenker op korte tijd een enorm aantal boeken laat verkopen.
Maar even later komt er dan vaak vanuit wetenschappelijke hoek kritiek op dit dieet of merken mensen dat het ofwel heel moeilijk vol te houden is ofwel slechts tijdelijk effect blijkt te hebben. En dan is het vaak over met de populariteit ervan en weer wachten op de nieuwste trend. Maar dat wil niet zeggen dat geen enkel dieet werkt.
In deze tweedelige special bekijken we de tien meest populaire diëten. Welke werken goed en welke niet?
1. Het Zone-dieet
Dit dieet is gebaseerd op het idee dat ons eetpatroon op heel korte tijd te veel gewijzigd is. Onze genen hebben zich nog niet kunnen aanpassen aan die wijziging en zijn eigenlijk nog ingesteld op het dieet dat we aten als 'jagers-verzamelaars'. Toen bestond ons menu vooral uit magere proteïnes en natuurlijke koolhydraten (fruit en vezelrijke groenten).
Momenteel eten we volgens de aanhangers van dit dieet dan ook veel te veel (industrieel) verwerkte koolhydraten zoals brood en andere graanproducten. Dit leidt tot gewichtstoename, diabetes, hartziektes en een slechte gezondheid in het algemeen. De bedenkers van dit dieet bevelen dan ook vooral aan minder koolhydraten op het menu te zetten en minder voeding die onze glycemische index doet pieken. Ze geven ook normen aan voor de hoeveelheden vet en proteïnes die we nog zouden mogen eten.
Studies hebben aangetoond dat dit dieet ervoor zorgt dat de deelnemers een klein beetje gewicht verloren (gemiddeld 4 kilogram per jaar) en dat hun cholesterol merkelijk daalde. Ook het risico op het ontwikkelen van diabetes wordt door dit dieet waarschijnlijk verlaagd. Verder blijkt uit onderzoek dat in tegenstelling tot sommige andere diëten er met dit dieet geen risico is op tekorten aan bepaalde voedingsstoffen.
Aan de andere kant blijkt uit de getuigenissen van mensen die dit dieet gevolgd hebben wel dat er nogal wat klachten waren over een gebrek aan energie en het zich lusteloos voelen. Ook klagen deelnemers dat het veel tijd en moeite kost het dieet vol te houden en dat ze vaak hongerig waren.
Uit wetenschappelijke hoek wordt er getwijfeld aan de basisveronderstelling van het Zone-dieet, dat de juiste verhouding tussen koolhydraten, vet en proteïnes 40-30-30 zou moeten zijn. Dit is volgens de wetenschappers van onder andere de Harvard Universiteit helemaal niet bewezen.
2. Een vegetarisch dieet
Hoewel sommige mensen vegetarisch eten uit overtuiging of principe zijn er ook heel wat mensen die (deeltijds) vegetariër worden omdat dit gezonder zou zijn of een manier om gewicht te verliezen. Je kan dit dieet op verschillende manieren toepassen maar de meeste vegetariërs kiezen ervoor om geen dierlijke producten te eten (vlees, vis, afgeleide producten) maar consumeren wel zuivelproducten en eieren. Sommige vegetariërs eten wel vis, andere niet. Mensen die absoluut geen enkel dierlijk product consumeren noemen we veganisten.
Voedingsspecialisten zijn het erover eens dat indien je maar gevarieerd genoeg eet je als vegetariër in principe geen tekort aan voedingsstoffen zal krijgen. Toch bleek uit onder andere Japanse en Italiaanse studies dat vegetariërs een hoger risico lopen op een tekort aan vitamine B-12. Ons lichaam blijkt deze vitamine enkel te kunnen verwerken indien ze uit dierlijke bron komt. Het consumeren van voldoende zuivelproducten kan een tekort voorkomen.
Voordelen van vegetarisch eten zijn een kleinere kans op overgewicht, al is het niet echt een afslankdieet. Verder zorgt het voor lagere cholesterol-waarden, verlaagt het het risico op kanker en een hele resem andere aandoeningen en zorgt het er in het algemeen voor dat mensen een langere levensverwachting hebben.
3. Het Weight Watchers-dieet
Weight Watchers is een bedrijf dat ondertussen een halve eeuw oud is. Het werd opgericht door Jean Nidetch, een New Yorkse huisvrouw die zelf zwaarlijvig was. De kernprincipes van het dieet bestaan uit trainingssessies of leerboeken over gezonde voeding en lichaamsbeweging, regelmatige bijeenkomsten, steun van andere mensen in de zelfhulpgroep en een puntensysteem dat het gemakkelijk moet maken uit te rekenen of je niet teveel eet. Het ultieme doel van de Weight Watchers is dat hun leden een ideale BMI (Body Mass Index) bereiken en die ligt volgens hen tussen 20 en 25.
De groepsmomenten en steun van anderen zouden zorgen voor meer succes op zowel korte als lange termijn. Dit verklaren psychologen onder andere door het feit dat mensen die zich omringd voelen door anderen die hen steun bieden zich minder gestrest voelen en minder stresshormonen aanmaken. Dit leidt er op zijn beurt toe dat ze minder snel geneigd zullen zijn koolhydraatrijke voeding te gaan consumeren.
De voordelen van het dieet zijn onder andere dat het op lange termijn goede resultaten lijkt te bieden wat gewichtsverlies betreft, dat het mensen bijschoolt over wat gezonde voeding is en dat het geen enkel voedingsproduct helemaal bant uit iemands menu.
Zo kan iedereen nog zijn of haar favoriete lekkernij eten, zij het dan eventueel in kleine porties. Nadelen zijn er echter ook. Het programma kan duur uitvallen als je het gedurende een lange tijd wil volgen en niet iedereen zal zich goed voelen bij groepsbijeenkomsten. Ook moet je wekelijks op de weegschaal wat wel erg frequent kan aanvoelen. En het programma heeft niet als doel je gezonder te laten eten al kan het er eventueel wel bij helpen.
4. Het rauwe voedsel-dieet
Het kernprincipe van dit dieet is dat je zoveel mogelijk onverwerkte plantaardige en liefst biologische voeding eet. Heel wat aanhangers van dit dieet zijn veganisten en eten helemaal geen dierlijke producten. Anderen eten wel vlees of vis maar liefst rauw. Sowieso wordt er door de aanhangers van dit dieet naar gestreefd minstens driekwart van het dagelijkse menu ongekookt te verorberen.
Er zijn verschillende vormen van dit dieet maar over het algemeen worden eten de mensen die dit dieet volgen veel verse fruit en groenten, bonen, granen, noten, zaden enz. Zoals gezegd is de belangrijkste regel dat eten niet of zo weinig mogelijk bewerkt mag worden. Men zal dan ook eerder kiezen voor bvb. niet gepasteuriseerde kaas en melk dan de gepasteuriseerde versies.
De reden die de aanhangers aanhalen voor het rauw eten van voedingsmiddelen is dat volgens hen het verhitten van voedsel ertoe leidt dat belangrijke enzymen verloren gaan die we nodig hebben om deze voeding beter te kunnen verwerken en die ons helpen ziektes te bestrijden. Eén van de voornaamste doelen van het dieet is naast gezonder leven ook gewicht te verliezen.
Afhankelijk van hoe het dieet juist gevolgd wordt kan het inderdaad een positieve impact op iemands gezondheid hebben maar het kan ook gevaren opleveren. De consumptie van veel groenten en fruit zorgt ervoor dat mensen veel vezels, vitamines, antioxidanten en andere goede voedingsstoffen binnenkrijgen. Dit in combinatie met een lage of geen consumptie van vlees- en zuivelproducten zorgt vaak voor gewichtsverlies en kan helpen een heleboel aandoeningen te voorkomen. Zo is van alle vetarme diëten bekend dat ze helpen om aan ontstekingen gelinkte aandoeningen (reuma bijvoorbeeld) te voorkomen.
Maar het dieet is ook erg moeilijk vol te houden. Het gaat zo in tegen het gemiddelde dieet in onze westerse maatschappij dat de volgers ervan echt constant aan allerlei verleidingen moeten weerstaan. Als men rauwe zuivelproducten of vlees consumeert kan dit tot ernstige voedselvergiftigingen leiden, soms zelfs met dodelijke afloop.
Als men ervoor kiest geen zuivelproducten of vlees te eten kan dit tot gevolg hebben dat men een behoorlijk tekort aan calcium, ijzer, vitamine B-12, vitamine D en omega-3 vetzuren opbouwt. Vroegtijdige botontkalking wordt regelmatig vastgesteld bij aanhangers van dit dieet.
5. Een Mediterraan dieet
Dit dieet is gebaseerd op de traditionele voedingspatronen van het Middellandse Zeegebied vooral dan de eetgewoontes in Griekenland, het zuiden van Italië en Frankrijk. Belangrijkste ingrediënten zijn plantaardige voeding, vis, vers fruit, bonen, noten, granen en zaden. Qua zuivelproducten wordt de voorkeur gegeven aan kaas en yoghurt eerder dan aan melk of boter.
Voor vetten wordt voornamelijk gebruik gemaakt van onverzadigde vetten en oliën zoals olijfolie. Verder komen er slechts matige hoeveelheden vis en gevogelte op het menu en kleine hoeveelheden rood vlees. Ook één of twee dagelijkse glazen rode wijn maken deel uit van dit dieet. Hoewel het Mediterrane dieet redelijk vetrijk is (tot één derde van het totaal aantal calorieën) zijn verzadigde vetten hier slechts een zeer klein deel van (niet meer dan 10%).
Voordelen van dit dieet spelen voornamelijk op het gebied van gezondheid. Gewichtsverlies kan ook maar heeft dan meer te maken met de Mediterrane levensstijl die ook een regelmatige fysieke activiteit benadrukt. Het hoge gehalte aan onverzadigde vetten en de vele antioxidanten uit fruit en groenten leiden er wel toe dat de volgers van dit dieet merkelijk minder last hebben van hartziektes en kankers.
Grootste punt van kritiek op dit dieet is dat het eigenlijk geen echt dieet is. Dat wil zeggen, het geeft geen exacte richtlijnen over wat men wel of niet mag eten en in welke hoeveelheden. Het is meer een levensstijl of een filosofie rond eten en lichaamsbeweging dan een exacte set met regels. Ook is de regelmatige consumptie van rode wijn niet voor iedereen aan te bevelen.
In het tweede deel van dit artikel bekijken we nog vijf diëten op hun voor- en nadelen.
Vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel? Laat ze hier achter!
