Eczeem op het gezicht en de hals. Hoe ontstaat het?

Er bestaan veel verschillende vormen van eczeem en er zijn al evenveel oorzaken voor het ontstaan ervan. Sommige mensen kunnen bijvoorbeeld eczeem krijgen als hun huid in contact komt met bepaalde stoffen en er is zelfs een eczeem dat veroorzaakt wordt door het eigen zweet.

Op het gezicht en in de hals komen vooral seborroisch en constitutioneel (of atopisch) eczeem voor. Dit zijn overigens twee soorten eczeem die niet alleen op het gezicht en in de hals voorkomen maar ook op andere plaatsen van het lichaam.

Wat is het verschil tussen seborroisch - en atopisch eczeem?

Atopisch eczeem en seborroisch eczeem zijn beide vormen van eczeem, een algemene term die wordt gebruikt om de ontstekingen, die ervoor zorgen dat de huid rood wordt en gaat jeuken, te beschrijven. Een persoon kan met zowel seborroisch eczeem als atopisch eczeem worden gediagnosticeerd.

Atopisch eczeem (AD) veroorzaakt bijna altijd een jeukende huid terwijl seborroisch eczeem dat niet doet. Atopisch eczeem komt het meeste voor op het gezicht, de handen, de voeten, de binnenkant van de ellebogen en achter de knieën terwijl seborroisch eczeem voorkomt op plaatsen met een vettere huid, zoals de neus en op de borst.

Een ander verschil tussen de twee condities ligt in de micro-organismen die op ieders huid leven. Seborroisch eczeem is afkomstig van de gistfamilie, die een overmatige groei van deze schimmels veroorzaken.

Er zijn ook andere vormen van eczeem die jeuk en roodheid veroorzaken en sommigen zullen er ook toe leiden dat je huid barst, ‘afschilfert’ of vervelt. Het is belangrijk om te begrijpen welke van de acht vormen van eczeem jij of je kind hebben, zodat je dit beter kunt behandelen en beheren. De enige manier om er zeker van te zijn dat jij of je kind een van deze condities heeft, is om een afspraak te maken met je arts.

Constitutioneel - of atopisch eczeem

Atopisch eczeem (ook wel bekend als AD) is de meest voorkomende vorm van eczeem. Het verschijnt als een rode, jeukende uitslag en dit vind je normaal gesproken op de wangen, armen en benen.

Atopisch eczeem komt voor met twee andere allergische aandoeningen: astma en hooikoorts (allergische rhinitis). Mensen die astma en/of hooikoorts hebben of die familieleden hebben die hier aan lijden, hebben meer kans om AD te ontwikkelen.

AD begint vaak in de kindertijd, meestal in de eerste zes maanden van het leven van een baby. Ook al is het de meest voorkomende vorm van eczeem, het is ook een van de meest ernstige en langdurigste vorm. Als jij of je kind AD heeft, kan het verbeteren, maar in sommige gevallen kan het ook erger worden of oplaaien. Vaak verdwijnt AD als een kind ouder wordt hoewel sommige kinderen, ook als ze volwassen zijn, atopisch eczeem blijven ervaren.

Wat zijn de mogelijke oorzaken?

De exacte oorzaak van atopisch eczeem kennen we niet. Onderzoekers weten wel dat er een combinatie van genetica en omgevingsfactoren bij betrokken zijn. Wanneer iets van buiten het lichaam het immuunsysteem activeert, gedragen de huidcellen zich niet zoals ze zouden moeten doen, waardoor de huid ontsteekt.

We weten ook dat AD erfelijk is maar we weten niet de exacte manier waarop het van de ouders wordt doorgegeven op de kinderen. Als een ouder AD, astma of hooikoorts heeft, is er ongeveer 50% kans dat hun kind tenminste één van deze ziekten zal krijgen. Als beide ouders één of meer van deze aandoeningen hebben, is de kans dat hun kind dit ook zal krijgen nog veel groter.

Naar schatting wordt wereldwijd 10% van alle mensen op enig moment in hun leven getroffen door atopisch eczeem. De aandoening lijkt vaker voor te komen in stedelijke gebieden en ontwikkelde landen en treft mannen en vrouwen van alle rassen in gelijke mate. Hoe dan ook is AD niet besmettelijk. Jij of je kind kunnen het niet van een andere persoon krijgen of het aan iemand anders doorgeven.

Hoe ziet AD eruit?

In tegenstelling tot andere vormen van eczeem, verdwijnt atopisch eczeem meestal niet binnen een paar dagen of weken. Het kan misschien de ene keer beter of slechter zijn, maar de symptomen van AD komen meestal terug.

AD kan heel erg jeuken. Jouw huid of de huid van je kind kan door herhaaldelijk krabben of wrijven beschadigd raken. AD verschijnt normaal op de wangen, de armen en de benen, maar kan overal op het lichaam voorkomen.

Symptomen van AD zijn onder andere:

• droge, schilferige huid;
• roodheid;
• jeuk;
• scheurtjes achter de oren;
• een uitslag op de wangen, de armen en/of de benen;
• open, korstige of ‘druipende’ zweertjes (meestal tijdens een uitbraak);
• mensen met AD kunnen door herhaaldelijk krabben en een verdikte huid ontwikkelen.

Zijn er dingen die mijn atopisch eczeem erger kunnen maken?

De sleutel tot gezond blijven, terwijl je last hebt van atopisch eczeem, is om je klachten goed te beheren. Daarom is het goed om te weten wat de alledaagse triggers in je omgeving zouden kunnen zijn, waardoor je AD oplaait.

Enkele van de meest voorkomende triggers van atopisch eczeem zijn:

• Een droge huid - die gemakkelijk broos kan worden, kan gaan schilferen of ruw en trekkerig aanvoelt.
• Irriterende stoffen - alledaagse producten of stoffen (handzeep en afwasmiddel, wasmiddel, shampoo, badschuim en bodywash of allesreinigers en desinfecterende middelen) die ertoe leiden dat je huid brandend en jeukend of droog en rood wordt.
• Stress - emotionele stress kan AD bij een persoon laten oplaaien of erger maken.
• Warmte/koude en zweten - kunnen leiden tot een jeukende huid of ‘prikkende’ symptomen van de hitte en/of zweten en tijdens de koude wintermaanden kan men een zeer droge huid ontwikkelen.
• Infectie - van bacteriën en virussen die in je omgeving voorkomen (zoals stafylokok, herpes of bepaalde soorten schimmels).
• Allergenen - alledaagse stofjes in het milieu, zoals seizoensgebonden pollen, huisstofmijt, huidschilfers van huisdieren en schimmels.
• Hormonen - opflakkeringen kunnen vooral bij vrouwen voorkomen wanneer er bepaalde hormonen in het lichaam toe- of afnemen.

Hoe kan ik mijn atopisch eczeem in de hand houden?

Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om je atopisch eczeem te beheren. Het allerbelangrijkste is een goede huidverzorging. Het opzetten van een dagelijkse routine is belangrijk voor jou of je kind, zodat je in staat bent om comfortabeler met AD te kunnen leven.

Sommige dingen die je kunt doen om je te helpen om je atopisch eczeem in de hand te houden zijn:

• Het opzetten van een dagelijkse huidverzorgingsroutine net zoals je zou doen voor andere activiteiten, zoals tandenpoetsen bijvoorbeeld. Je moet misschien zo nu en dan je behandelingen en je routine aanpassen aan de eventuele wijzigingen in je AD.
• Herken stressvolle situaties en gebeurtenissen en leer om deze te vermijden of om hiermee om te gaan door het gebruik van technieken voor stress management. Je kunt dit alleen doen of met de hulp van je arts of een psycholoog.
• Wees je bewust van krabben en wrijven en beperk contact met materialen of stoffen die de huid kunnen irriteren. Draag zachte, ademende kleding en vermijd jeukende stoffen zoals wol, die je huid kunnen irriteren.

Seborroisch eczeem

Beschouwd als een chronische vorm van eczeem, komt seborroisch eczeem vooral voor op het lichaam waar zich veel olieproducerende (talg)klieren bevinden zoals op de bovenrug, rond de neus en op de hoofdhuid. De precieze oorzaak van seborroisch eczeem is nog onbekend, hoewel genen en hormonen wel een rol spelen. Micro-organismen, die leven op de huid, kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van seborroisch eczeem.

Mensen van alle leeftijden, inclusief baby's (bekend als ‘berg’), kunnen seborroisch eczeem ontwikkelen. De triggers voor seborroisch eczeem zijn onder meer:

• stress;
• hormonale veranderingen of ziekte;
• agressieve schoonmaakmiddelen, oplosmiddelen, chemicaliën en zepen;
• koude en droog weer.

In het algemeen komt seborroisch eczeem iets meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Patiënten met bepaalde ziekten die het immuunsysteem en het zenuwstelsel beïnvloeden (zoals HIV/AIDS en de ziekte van Parkinson) hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van seborroisch eczeem.

Seborroisch eczeem is niet besmettelijk.

Wat zijn de symptomen van seborroisch eczeem?

Seborroisch eczeem verschijnt vaak op de hoofdhuid, waar de symptomen kunnen variëren van droge vlokjes (zoals roos) gele vettige schilfers en een rode huid. Patiënten kunnen ook seborroisch eczeem op andere vette delen van hun lichaam, zoals het gezicht, de borst en de rug krijgen.

Veel voorkomende symptomen van seborroisch eczeem zijn onder andere:

• roodheid;
• een vettige, gezwollen huid;
• witte of gelige korzelige vlokjes;
• een jeukende huid of branderige wondjes.

Hoe wordt seborroisch eczeem gediagnosticeerd?

Seborroisch eczeem kan er vaak uitzien als - of zelfs verschijnen met - andere huidaandoeningen zoals atopisch eczeem en psoriasis.

Er bestaat geen test voor de diagnose van seborroisch eczeem. Je arts zal je vragen stellen over je medische geschiedenis en ook je huid onderzoeken. Soms zal de arts wat over de huid schrapen en wat van de huid onder een microscoop bekijken om te bepalen of er een schimmelinfectie is. Op dezelfde manier kan een huidbiopsie (een procedure waarbij een klein stukje van de huid wordt genomen) nodig zijn om uit te sluiten of er ook andere aandoeningen, die er uitzien als seborroisch eczeem, aanweig zijn.

Als je symptomen vertoont, maak dan een afspraak met je arts om de juiste diagnose en behandeling te krijgen.

Hoe kan ik seborroisch eczeem behandelen?

In milde gevallen kan een topische antifungale crème of een medicinale shampoo (zoals ketoconazol, selenium sulfide, koolteer en zinkpyrithion) al genoeg zijn om de symptomen onder controle te houden.

In de ernstigere gevallen zul je om de ontsteking te kalmeren een recept ontvangen van je arts voor een milde corticosteroïde medicatie. Gebruik topische corticosteroïden alleen als dat nodig is - dat wil zeggen als het seborroisch eczeem actief is.

Wanneer corticosteroïden ongeschikt zijn of wanneer ze al voor langere tijd gebruikt zijn kan een niet-topische corticosteroïden medicatie zoals tacrolimus (Protopic) en pimecrolimus (Elidel) worden voorgeschreven. Deze medicijnen worden ook wel topische calcineurine-remmers (TCis) genoemd en kunnen worden gebruikt door volwassenen en kinderen van twee jaar of ouder. In zeer ernstige gevallen kunnen er orale antifungale middelen worden gebruikt.

De meest voorkomende triggers van eczeem

Je triggers kennen, zal je helpen om je symptomen beter onder controle te kunnen houden. Het belangrijkste om te onthouden is dat eczeem voor iedereen verschillend is. De symptomen die jij kunt hebben, kunnen er anders uitzien bij een andere volwassene of bij je kind. Jij of je kind kunnen bepaalde symptomen tijdens bepaalde tijden van het jaar en/of op verschillende delen van het lichaam ervaren.

Enkele van de meest voorkomende triggers zijn:

Een droge huid

Wanneer je huid te droog wordt, kan het gemakkelijk broos, schilferig, ruw of trekkerig worden, wat kan leiden tot een eczeemuitbraak.

Irriterende stoffen

Er zijn alledaagse producten en zelfs natuurlijke stoffen die ertoe kunnen leiden dat je huid brandend en jeukend of droog en rood wordt. Dit kunnen producten zijn die je gebruikt op je lichaam of in je huis - handzeep en afwasmiddel, wasmiddel, shampoo, badschuim en body wash of allesreinigers en desinfecterende middelen. Zelfs sommige natuurlijke vloeistoffen, zoals het sap van vers fruit, groenten of vlees kunnen je huid irriteren als je ze aanraakt.

Stress

Emotionele stress staat erom bekend te worden geassocieerd met deze huidaandoening, maar we weten helaas nog niet precies waarom. Sommige mensen zien hun symptomen van eczeem erger worden wanneer ze zich gestrest voelen. Anderen kunnen gestrest raken als ze weten dat ze eczeem hebben en dit kan voor een uitbraak op de huid zorgen.

Warmte/koude en zweten

De meeste mensen met eczeem zullen jeuk of een ‘prikkend’ gevoel ervaren wanneer ze zweten of wanneer het warm is. Dit kan gebeuren wanneer je oefeningen doet, te veel kleren in bed draagt of wanneer je snel van de ene extreme temperatuur naar de andere gaat (vooral van koud naar warm). Tijdens de koude wintermaanden kan je huid ook te droog worden wat leidt tot irritatie en een uitbraak van eczeem.

Infectie

Jouw eczeem kan geïnfecteerd raken met bacteriën of virussen die in je omgeving voorkomen. Staphylococcus aureus (‘stafylokok’) is een van de meest voorkomende. Het molluscum virus, het herpesvirus (koortsblaasjes) en bepaalde soorten schimmels (ringworm of zwemmerseczeem) zijn andere veelvoorkomende triggers voor een infectie. Het is belangrijk om de symptomen van deze verschillende infecties en wat de oorzaak hiervan kan zijn te weten, zodat je eczeem niet erger zal worden.

Allergenen

Er zitten alledaagse stofjes in het milieu, die ertoe leiden dat je een allergische reactie hebt en die kunnen leiden tot een eczeem-uitbraak. Enkele van de meest voorkomende zijn: seizoensgebonden pollen, huisstofmijt, huidschilfers van katten en honden, schimmel en roos.

De allergenen, die symptomen veroorzaken, zijn soms moeilijk te lokaliseren. Het is belangrijk om de allergenen, die een uitbraak kunnen veroorzaken, te kennen zodat je je eczeem beter onder controle kunt houden.

Hormonen

Hormonen zijn stoffen die door het lichaam worden aangemaakt en kunnen een groot aantal symptomen veroorzaken. Wanneer de niveaus van bepaalde hormonen in je lichaam toe- of afnemen kunnen sommige mensen met eczeem (vooral vrouwen) een verergering ervaren.

Inzicht krijgen in gerelateerde aandoeningen

Wanneer twee chronische ziekten of aandoeningen tegelijkertijd in het lichaam aanwezig zijn, wordt dit ook wel ‘comorbiditeit’ genoemd.

Mensen met eczeem, vooral die met atopisch eczeem, hebben hier vaker last van. De volgende zijn enkele van de meest voorkomende condities die samen met eczeem voor kunnen komen.

Astma

Astma is een allergische aandoening die ervoor zorgt dat je luchtwegen ontstoken raken en gezwollen en smal worden. Deze vernauwing maakt het moeilijk om te ademen, waardoor er beklemming op de borst, hoesten en piepen ontstaat. Astma verschijnt meestal voor het eerst in de kindertijd en je kunt er je hele leven last van blijven houden.

Symptomen van astma zijn onder andere:

• hoesten;
• piepende ademhaling;
• beklemming op de borst;

Sommige mensen met astma ervaren dit slechts van tijd tot tijd, terwijl veel mensen ook een constante behandeling nodig hebben om opflakkeringen te voorkomen.

Astma is een comorbide aandoening van atopisch eczeem.

Allergische rhinitis

Soms ook wel ‘hooikoorts’ genoemd is allergische rhinitis een ontsteking in de neus en sinussen die wordt veroorzaakt door allergenen zoals pollen, stofmijten en huidschilfers. Veel mensen lijden aan seizoensgebonden hooikoorts, afhankelijk van voor welke soorten pollen ze allergisch zijn en welke tijd van het jaar die pollen het meest voorkomen.

Symptomen van hooikoorts zijn onder meer:

• een jeukende neus, mond, ogen of huid;
• een loopneus en/of een verstopte neus;
• niezen;
• waterige ogen;

Hooikoorts is een comorbide aandoening van atopisch eczeem.

Voedselallergie

Volgens onderzoekers wordt tot 15% van de kinderen van 3 tot 18 maanden gediagnosticeerd met atopisch eczeem of een allergie voor één of meerdere soorten voedsel. De meest voorkomende voedselallergie bij kinderen zijn die voor melk, eieren, pinda's, tarwe en soja.

De symptomen van voedselallergie zijn onder meer:

• jeukende mond en zwelling van de lippen;
• braken, diarree, pijnlijke maagkrampen;
• netelroos, huiduitslag of roodheid van de huid;
• een daling van de bloeddruk.

De symptomen van een voedselallergie verschijnen meestal binnen de eerste 30 minuten na het eten of het inademen van het voedsel allergeen.

Voedselallergieën zijn een comorbide toestand van atopisch eczeem. Wetenschappers suggereren dat voedselallergieën geen trigger voor atopisch eczeem zijn.

Seborroisch eczeem

Seborroisch eczeem is een veel voorkomende huidaandoening. Babies ontwikkelen dit vak op hun hoofdhuid en soms wordt dit aangeduid als "berg". Oudere kinderen en volwassenen kunnen ook seborroisch eczeem op de hoofdhuid ontwikkelen. Dit lijkt dan een beetje op roos maar neigt er meer naar om jeukend en ontstoken te zijn. Seborroisch eczeem kan ook op het gezicht en de borst voorkomen.

Symptomen van seborroisch eczeem zijn onder andere:

• roodheid (erythema);
• jeuk;
• droge, schilferige huid;
• gele of witachtige vlokjes die vettig zijn;

Stafylokokbesmettingen

Als je een bepaalde vorm van eczeem, staphylococcus aureus (ook wel ‘stafylokok’ genoemd) hebt, is dat veruit de meest voorkomende bacterië die een infectie veroorzaakt.

Ongeveer 25% van de bevolking is ‘gekoloniseerd’ (wanneer bacteriën aanwezig zijn, maar niet voor een infectie zorgen) met stafylokok bacteriën in de neus. Meer dan 90% van de patiënten met AD zijn echter ‘gekoloniseerd’ met stafylokok op de huid of in de neus.

Stafylokokbesmettingen hebben zeker invloed op mensen met eczeem, waaronder die met atopisch eczeem. Enkele van de meest voorkomende eczeem gerelateerde stafylokokbesmettingen zijn onder meer:

• steenpuisten;
• krentenbaard;

Als je denkt dat jij of je kind een stafylokokinfectie hebt, bel dan onmiddellijk je arts.

Steenpuisten

Steenpuisten (ook bekend als ‘furunkel’) worden veroorzaakt door bacteriën en schimmels, maar meestal door stafylokokken. Dit begint in de haarfollikel, waar het besmet kan worden. Dit kan op elk gebied van je lichaam voorkomen en niet alleen op je hoofd. Ze zitten meestal op het gezicht en in de hals, maar je kunt ze ook op je dijen en je billen krijgen.

Geïnfecteerde steenpuistjes zijn meestal zeer rode bultjes op de huid, die kunnen openbreken en vloeistof kunnen lekken.

Stafylokokken kunnen ook furunkel op de hals ontwikkelen. Steenpuisten zijn meestal rood, warm en voelen, als je ze aanraakt, zacht aan.

Krentenbaard

Krentenbaard is ook een veel voorkomende vorm van een stafylokokinfectie en ontwikkelt zich meestal op de door eczeem aangetaste huid, die open en vochtig is. Als je impetigo of een krentenbaard hebt, worden er honingkleurige korstjes op de open gebieden van je huid gevormd. Soms zijn deze ook pijnlijk en rood.

Dit soort stafylokokinfectie is zeer besmettelijk, maar gelukkig wel gemakkelijk te behandelen. Stafylokok kan ertoe leiden dat een persoon een krentenbaard ontwikkelt. De honingkleurige korstjes is één van de meest voorkomende symptomen van deze infectie.

Cellulitis

Cellulitis is een infectie diep in de huid en is meestal zeer pijnlijk en voelt zacht aan. In de meest ernstige gevallen kunnen mensen met cellulitis koorts en verhoogde aantallen witte bloedcellen ontwikkelen en kan het nodig zijn om in het ziekenhuis te worden opgenomen.

Andere symptomen van cellulitis zijn een zich snel verspreidende huiduitslag, kuiltjes in de huid, blaren en koorts. Als je denkt dat jij of je kind cellulitis hebben, bel dan onmiddellijk je arts.

Ernstige roodheid en zwelling, veroorzaakt door cellulitis, maakt ook dat de huid erg warm is om aan te raken.

Andere veel voorkomende symptomen van cellulitis zijn roodheid, warmte en zwelling van de geïnfecteerde huid.

Depressie

Mensen met atopisch eczeem hebben een grotere kans op depressie en angst. Er is nog niet veel bekend over de relatie tussen deze condities. Onderzoekers blijven de verbinding tussen atopisch eczeem en een depressie bestuderen.

Volgens het National Institute of Mental Health kun je, als je een aantal van deze symptomen gedurende twee weken of langer ervaart, een depressie hebben en moet je een arts raadplegen:

• verdrietig, leeg en/of een angstig gevoel;
• hopeloos gevoel;
• geen interesse meer in hobby's of andere activiteiten;
• verminderde energie en vaker vermoeid zijn;
• moeite hebben met concentreren;
• rusteloosheid en niet in staat zijn om stil te zitten;
• problemen met slapen;
• veranderingen in je gewicht;
• gedachten aan dood of zelfmoord.

Het is goed om te beseffen dat atopisch eczeem en een depressie met elkaar te maken kunnen hebben en daarom is het, als je symptomen van depressie ervaart, belangrijk om dit met een arts te bespreken.

ADHD

Studies tonen aan dat mensen met atopisch eczeem een groter risico lopen op het ontwikkelen van het attention deficit hyperactivity disorder (ADHD).

Symptomen van ADHD zijn:

• moeilijk om gefocust te blijven en afdwalen van je taak;
• gebrek aan organisatorische vaardigheden;
• hyperactiviteit;
• het nemen van overhaaste beslissingen, die schadelijk zou kunnen zijn.

Als jij of je kind deze symptomen vertonen, bel dan je arts.

Tot slot…

Als je last hebt van deze vervelende huidaandoening, kun je ook zelf maatregelen nemen om de klachten te voorkomen of te verminderen. Houd de huid goed vet met een PH-neutrale, vette zalf of crème en draag geen knellende of schurende kleding. Daarnaast laat de blootstelling aan zonlicht het eczeem vaak verdwijnen. Maar pas op, van te veel zon kun je juist weer andere huidproblemen krijgen.

Bronnen

www.mayoclinic.org/diseases-conditions/eczema/basics/definition/con-20032073

www.healthline.com/health/skin/eczema

eczema.ooreka.fr/comprendre/stress-eczema

www.allergy.org.au/patients/skin-allergy/eczema

www.doctissimo.fr/html/dossiers/eczema.htm