Is een glutenvrij dieet echt gezond?

Er zijn vele verschillende redenen waarom je van gluten af zou willen blijven.

Wellicht heb je een overgevoeligheid voor gluten of misschien heb je het idee dat het gewoonweg een stuk gezonder is om geen gluten te eten.

Vooral het laatste is niet zo gek, we zien steeds vaker glutenvrije producten verschijnen en zelfs restaurants beginnen deze opties meer en meer aan te bieden.

Kortom, glutenvrij is een echte trend geworden.

Omdat de reclames er vol van zitten en steeds meer producten glutenvrij op de verpakking zetten, zijn we met zijn allen gaan geloven dat de nieuwe manier van eten echt een stuk gezonder is.

Degenen die het befaamde boek Wheat Belly hebben gelezen, weten dat glutenrijk graan, in zijn huidige vorm, niet meer zo natuurlijk is als het ooit was.

Dit is ook een van de redenen waarom veel mensen tarwe en andere glutenrijke granen opgeven ondanks dat ze geen overgevoeligheid hebben.

Maar is glutenvrij nou echt gezond en zijn er wellicht alternatieven die het geschikter maken om af te vallen en gezonder te worden?

Dat en meer gaan we bespreken in het onderstaande artikel.

De nieuwe trend

Een dertigtal jaren geleden kwamen we erachter dat vet ongezond is en allerlei ziekten veroorzaakt.

Dat geloof is tegenwoordig alweer weerlegd, maar toch geloven er nog talloze mensen in – en de fabrikanten maken hier met plezier gebruik van.

Hoe vaak zien we niet 'vetvrij' of 'vetarm' op het etiket staan en worden er nog allerlei voordelen bij geplaatst om het een nog aantrekkelijker koopje te laten worden. Goed voor het hart, verlaagd het cholesterol, voorkomt hart- en vaatziekten, enz....

Een jaar of tien geleden, toen we er eindelijk achter kwamen dat vet niet de vijand was voor wie wij hem altijd hielden, begon de suikervrije trend.

Meer en meer mensen leiden aan diabetes en het deel van mensen dat last heeft van overgewicht of zelfs obesitas is flink naar boven geschoten.

De gedachte hierachter was dan dat dit wel de schuld moet zijn van de vetvrije levensstijl, omdat het vet toen grotendeels door suiker en andere geraffineerde koolhydraten werd vervangen.

Toen werden we met zijn allen dus dik en ziek.

Nu, tien jaar later, gaat het percentage van mensen met overgewicht nog steeds naar boven – ondanks dat we suikerarm en grotendeels ook vetarm eten.

Kortom, we zoeken een nieuwe zondebok.

Gluten.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat dit een grondloze trend is die binnenkort weer overwaait.

Net zoals er iets valt te zeggen voor suikervrij, valt er ook iets te zeggen voor glutenvrij. Echter, de vraag is of we dit wel op zo een slimme manier aanpakken.

Toentertijd, toen we vet als de vijand zagen, vervingen we dit met suiker. Gluten moeten ook ergens door vervangen worden – en als je op het etiket kijkt van glutenvrije producten staat dit meest vol met ingrediënten die we meestal niet kunnen uitspreken.

Dus dan luidt de vraag; is de glutenvrije trend eigenlijk wel gezond en duurzaam?

Wat zijn gluten eigenlijk?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moeten we eerst eens bekijken wat gluten eigenlijk zijn.

Gluten is een eiwit dat zich in tarwe en andere granen zoals gerst, haver en rogge bevindt. Dat houdt natuurlijk ook in dat voedingsmiddelen op basis van deze granen gluten bevatten.

Gluten geven elasticiteit aan het deeg en kunnen een rol spelen bij de stevige structuur van brood.

Brood en ander gebak is dan ook niet gemakkelijk te maken zonder glutenrijk graan, omdat andere granen niet dezelfde 'lijm' bevatten, die alles bij elkaar houdt.

In de afgelopen jaren is gluten in de schijnwerpers komen te staan, waarbij veel mensen beweren dat ze "gluten-intolerant" zijn vanwege de nadelige effecten die ze voelen na het eten van voedingsmiddelen met deze eiwitten.

Er zijn inderdaad ook mensen die een auto-immuunziekte hebben, genaamd coeliakie, wat betekent dat wanneer zij producten met gluten eten, hun immuunsysteem abnormaal reageert, waardoor de dunne darm schade op kan lopen.

Coeliakie treft ongeveer één op de 100 mensen - dat zijn ongeveer 170.000 mensen in Nederland. Maar naar schatting zijn er toch een stuk meer mensen die een glutenvrije dieet volgen.

Er zijn een heleboel mensen die hun consumptie van gluten beperken of ze zelfs helemaal uit hun dieet verwijderen, maar misschien niet omdat ze een echt gediagnosticeerd probleem hebben.

Zo kunnen we aannemen dat er mensen zijn die denken dat het uitroeien van alle gluten gezond is, ongeacht of ze er gevoelig voor zijn of niet.

Maar is dat wel zo en waarom denken zoveel mensen dat gluten zo slecht voor de gezondheid is?

Waarom een glutenvrij dieet?

Voor degenen met een auto-immuunziekte of een allergie of overgevoeligheid voor tarwe en gluten, is een glutenvrij dieet natuurlijk de enige oplossing.

Echter, ook als je geen overgevoeligheid hebt ontwikkeld, kan het zijn dat je geen gluten eet omdat je denkt dat het gezonder is.

Gluten hebben een behoorlijke slechte reputatie gekregen de afgelopen jaren.

In het boek Wheat Belly beschrijft Dr. William Davis dat tarwe (de voornaamste bron van gluten) verschillende negatieve effecten op de gezondheid heeft.

Zo is tarwe de schuldige als het aankomt op auto-immuunziekten, diabetes en nog veel meer.

De reden waarom tarwe zo ongezond is, volgens hem, is omdat de moderne tarwe niet meer lijkt op de tarwe dat onze voorvaderen aten.

Sterker nog, een jaar of vijftig geleden werd tarwe door genmanipulatie 'aangepast', waardoor het moderne zusje veel schade kan berokkenen.

Eigenlijk is het heel simpel, ons lichaam herkent het voedsel dat we hem geven niet meer.

Doordat er een vreemde (en wellicht vijandige) stof binnenkomt, zet het immuunsysteem van je lichaam de aanval in op de vreemde indringers. Je lichaam gaat de gluten dus aanvallen.

Na verloop van tijd raakt je lijf echter in de war en kan de gluten en zijn eigen cellen niet meer onderscheiden, wat erin resulteert dat je lichaam zijn eigen cellen gaat aanvallen.

Dit is het begin van een auto-immuunziekte, met alle gevolgen van dien.

Er is echter ook nog een andere reden waarom gluten beter vermeden kan worden.

Omdat tarwe in vrijwel alle berwerkte producten te vinden is, eten we met zijn allen ontzettend veel tarwe.

De gemiddelde Nederlander eet zelfs drie keer per dag tarwe in een bepaalde vorm.

Het lichaam kan dit op een gegeven moment niet meer aan en ontwikkelt een overgevoeligheid. Eet je dan nog tarwe, leidt dit tot allerlei nare bijverschijnselen.

De oplossing is om tarwe en andere glutenrijke granen uit het dieet te verwijderen. Maar waardoor je deze granen vervangt is natuurlijk van groot belang.

Dus dan komen we aan bij de volgende vraag...

Is een glutenvrij dieet gezond?

Voor veel mensen is het geen vraag of het gezonder is om gluten te elimineren. Maar al te vaak is het antwoord ja, ook als je niet overgevoelig bent voor het eiwit.

Wel is het zo dat ongeveer 60 tot 70 procent van de wereldbevolking op zijn minst een lichte overgevoeligheid heeft.

De kans is dus groot dat ook jij daar bij zit.

Het is niet zo dat je essentiele voedingsstoffen mist wanneer je geen gluten meer eet.

Het is simpelweg een eiwit, en eiwit kun je ook van talloze andere bronnen binnenkrijgen. Bovendien is gluten geen hoogwaardig eiwit en is het moeilijk verteerbaar voor je lichaam.

Kortom, je zult niets missen wanneer je geen gluten meer consumeert.

De belangrijkere vraag is echter, of je nieuwe glutenvrije dieet gezond is.

Toentertijd, toen we vet als de boeman zagen, vervingen we gezonde vetten door suikers en werd ons dieet er dus alles behalve gezonder op.

Als je kijkt naar glutenvrije producten, dan zie je vaak een reeks ingrediënten die amper uit te spreken zijn.

Niet alleen zijn ze verre van natuurlijk, sommige ingrediënten zijn bovendien schadelijk voor je gezondheid of kunnen ervoor zorgen dat je zwaarder wordt of nieuwe overgevoeligheden ontwikkelt.

Enkele van deze ingrediënten omvatten sterk bewerkte rijstebloem, xanthan gum, allerlei chemische smaakmakers, soja en allerlei rare eiwitpoeders.

In dit lijstje vormen al verschillende ingrediënten een probleem – met name soja, hiervan is namelijk inmiddels al bekend dat ook deze net zo gezond is als altijd werd gedacht.

Door tarwe te vervangen door andere, nog sterker bewerkte producten, maken we dus weer dezelfde fout en introduceren zodoende nieuwe gezondheidsproblemen.

Wanneer bepaalde ingrediënten vaak gebruikt worden, is de kans ook groot dat we een nieuwe overgevoeligheid veroorzaken, door te veel en te vaak van een bepaald ingrediënt te eten.

Sterk bewerkte of zelfs chemische ingrediënten zijn natuurlijk nooit gezond. Je lichaam kan deze niet herkennen en gaat er tegen vechten, hij haalt er geen voedingsstoffen uit en ze kunnen alleen maar schade berokkenen.

Wil je afvallen, dan zijn de 'normale' ingrediënten van glutenvrije producten nog een stuk slechter voor je.

Laten we hier even dieper op ingaan...

Afvallen op een glutenvrij dieet

Gezien er steeds meer mensen leiden onder overgewicht, is het niet gek dat je wat wilt afvallen – ook al eet je glutenvrij.

Ik heb de afgelopen maanden talloze websites bezocht met glutenvrije recepten en wat me opviel is dat veel van deze sites dezelfde vervangers gebruiken van tarwe als de fabrikanten van glutenvrije producten.

We hebben het dan over rijstebloem, xanthan gum, sterk bewerkte zetmelen, zoals bijvoorbeeld maïszetmeel – en nog veel meer.

Afgezien van 'xanthan gum', een verdikmiddel dat vaak wordt gebruikt om de gluten te vervangen in gebakken brood of andere lekkernijen, zijn dit relatief bekende producten.

Ze slecht klinken ze eigenlijk nog niet, toch?

Toch zijn ze slechter voor je dan je in eerste opzicht wellicht zou denken.

Natuurlijk zijn de meesten niet. Het gaat hier niet om volkoren rijst of volle maïs – maar eerder over witte, bewerkte bloem en alleen het zetmeel uit de mais.

De vele voordelen van het volle graan heb je hier niet en er zitten praktisch geen voedingsstoffen meer in.

Het grotere probleem is echter dat er geen vezels en nog maar amper eiwitten inzitten. Deze producten bestaan uit puur zetmeel en dit wordt in je lijf direct omgezet in glucose.

Zodra de glucose in je bloed komt – waar normaal gesproken in gezonde personen maar een theelepel glucose inzit – gaan de alarmbellen af.

Je lichaam weet dat te veel suiker in het bloed puur vergif is en doet er alles aan om dit weer naar een veilig niveau te brengen.

Om dit te doen produceert je lichaam een bepaalde stof: insuline.

De insuline snelt naar het bloed en haalt daar de glucosemoleculen weg.

Vervolgens brengt de insuline de suikermoleculen naar de cellen, waar ze worden gebruikt voor energie. Het teveel wordt opgeslagen tezamen met vet dat bij de maaltijd werd gegeten.

Dit probleem treedt echter alleen op als er veel suiker in het bloed wordt gestort en er dus vervolgens veel insuline moet worden geproduceerd.

Bovendien is dit een vicieuze cirkel die steeds erger wordt.

Zodra de insuline de suiker uit het bloed heeft gehaald, zal de bloedsuikerspiegel zo laag zijn dat je last krijgt van allerlei bijwerkingen, zoals trek in zoets, trillingen, een slecht humeur, enz.

En vervolgens grijp je weer naar iets zoets waardoor het hele verhaal overnieuw begint.

Op den duur leidt dit zelfs tot een slechte gezondheid en verschillende ziekten, waaronder met name diabetes.

Hoe passen glutenvrije ingredienten in dit verhaal?

Niet alleen zijn ze rijk in koolhydraten (voornamelijk puur zetmeel), de glycemische index van deze producten is ook erg hoog. Dat wil zeggen dat de suiker juist erg snel wordt uitgestort in het bloed.

Een lage glycemische index is veel gezonder omdat de suikers dan juist erg langzaam worden afgebroken en er niet veel insuline nodig is.

Glutenvrije gerechten of producten zorgen voor een snelle afbraak van suiker en dus een hoge productie van insuline.

Eet je vet of te veel koolhydraten in een maaltijd, dan landen deze als vet op je heupen. Bovendien is je lichaam niet in staat lichaamsvet af te breken wanneer er insuline in het bloed zit.

Kortom, glutenvrije producten hebben een negatief effect op je gezondheid en maken het een stuk moeilijker om af te vallen omdat ze sterk bewerkt zijn en zorgen voor een verhoogde bloedsuikerspiegel en insulineproductie.

Een gezonder alternatief

Het is dus makkelijk om te zien dat glutenvrij – in de huidige vorm – lang niet altijd zo gezond is.

Niet omdat je lichaam de gluten nodig heeft, maar juist omdat gluten worden vervangen door producten die je gezondheid ook niet ten goede komen en die vaak nog sterk bewerkt zijn ook.

De oplossing?

Een geheel natuurlijke en gezonde manier om je glutenconsumptie te beperken of juist geheel te elimineren is door je koolhydrateninname te verlagen.

Op die manier kun je ook afvallen op een glutenvrij dieet.

Eet dus meer vis, vlees, gefermenteerde zuivel (yoghurt, karnemelk), gezonde vetten, noten en groenten.

Eet minder granen en kies in plaats van tarwe voor volkoren rijst, havermout, quinoa of peulvruchten.

In plaats van je bord te vullen met deze granen, is het echter beter ze te gebruiken als een kleine bijlage waar je met mate van kunt genieten.

Je belast zo je bloedsuikerspiegel niet en geeft je lichaam de kans om vet te verbranden.

Bovendien kun je zo ook genieten van alle andere voordelen van een glutenvrij dieet.

Bovenstaand is overigens niet alleen de betere keuze voor mensen die willen afvallen op een glutenvrij dieet, maar voor iedereen die zijn gezondheid wil verbeteren zonder gluten te eten.

Tot slot...

Zoals je ziet zijn er verschillende redenen waarom je gluten zou willen elimineren.

Gluten zijn een van de meest voorkomende overgevoeligheden en je lijf mist niets wanneer je geen gluten meer eet.

Door tarwe en co. echter te vervangen door de gewoonlijke glutenvrije producten, zal je gezondheid er niet op vooruit gaan.

Gewicht verliezen zal moeilijk zijn en in de meeste gevallen komen mensen bij wanneer ze overstappen op een glutenvrij dieet.

Volg in plaats daarvan de voedingsadviezen in bovenstaand artikel en je zult snel alle positieve effecten op je gezondheid bemerken terwijl je vrij bent van gluten!

Bronnen:

http://www.uwhealth.org/nutrition-diet/the-reality-behind-gluten-free-diets/31084

http://www.health.harvard.edu/blog/going-gluten-free-just-because-heres-what-you-need-to-know-201302205916

http://health.clevelandclinic.org/2014/04/the-surprising-truth-about-gluten-free-food-and-weight-loss/

http://www.hungryforchange.tv/article/gluten-confirmed-to-cause-weight-gain

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23253599