Muisarm (RSI): Wat is het, en wat kun je er aan doen?

Het is een aandoening van deze tijd: RSI, en speciaal een muisarm. Een aandoening die sluipenderwijs je spieren en gewrichten aantast, en waar je, bij niet tijdig ingrijpen, nog jarenlang heel veel last van kunt hebben.

Wat is RSI?

Op het moment dat je de term 'RSI' intikt in een zoekmachine op internet, krijg je miljoenen resultaten, ieder met een eigen beschrijving en definitie. In feite is RSI, wat een afkorting is voor Repetitive Strain Injury, een verzamelnaam voor heel veel (arbeid-gebonden) klachten aan het bewegingsapparaat.

RSI is de meest gebezigde term hiervoor, maar nationaal en internationaal worden ook andere termen gebruikt, onder andere Occupational Overuse Syndrom. Meer populaire namen zijn muisarm, tennisarm, en zelfs golf-arm en sms-vinger of WhatsApp-vinger.

Hoewel RSI nog steeds de algemene benaming is, heeft de wetenschappelijke en medische wereld besloten om de naam te veranderen. De reden die ze hiervoor aangeven is het feit dat RSI een té negatieve uitstraling heeft gekregen. RSI is dus officieel vervangen door de afkorting CANS, wat een afkorting is voor Complaints of Arm, Neck and/or Shoulder.

Een commissie van wijze mannen en vrouwen heeft in het jaar 2000 een definitie geformuleerd. Hoewel het een complexe definitie is, omvat het wel alles wat met RSI te maken heeft:

RSI is een tot beperkingen of participatieproblemen leidend multifactorieel bepaald klachtensyndroom aan nek, bovenrug, schouder, boven en onderarm, elleboog, pols of hand of een combinatie hiervan gekenmerkt door een verstoring van de balans tussen belasting en belastbaarheid, voorafgegaan door activiteiten met herhaalde bewegingen of een statische houding van een of meer van de genoemde lichaamsdelen als een van de veronderstelde etiologische factoren.

Nu even in gewoon huis-tuin-en-keuken Nederlands: RSI is dus een algemene benaming voor allerlei klachten en symptomen die voorkomen in de vingers, handen, polsen, ellebogen, armen, nek, schouders en/of het bovenste deel van de rug.

RSI komt in heel veel beroepsgroepen voor, en wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door repeterende bewegingen, een vaste houding voor langere tijd, of een combinatie van deze twee.

Ook persoonsgebonden of werkgebonden factoren spelen een belangrijke rol bij het ontstaan en in stand houden van RSI, in welke vorm dan ook.

En dan de muisarm…

Zoals gezegd, is RSI een verzamelnaam voor allerlei aandoeningen aan het bewegingsapparaat waarbij repeterende bewegingen een belangrijke rol spelen. Eén van die specifieke aandoeningen is de muisarm. Natuurlijk speelt de vorm en positie van de muis een belangrijke rol hierin, maar ook je toetsenbord heeft een belangrijke invloed.

In feite is de muisarm een algemene aanduiding voor alle computer-gerelateerde aandoeningen. De stand van je scherm, plaatsing van het toetsenbord, plaatsing van de muis, ergonomische vorm van de muis en toetsenbord en natuurlijk de hoogte van je bureau en stoel.

Meer hierover kun je verderop lezen in het hoofdstuk 'Voorkomen is beter dan genezen'

De symptomen van een muisarm in 4 stadia

Een muisarm ontstaat niet zomaar van de ene dag op de andere. Er gaat natuurlijk heel wat aan vooraf, met de bijbehorende symptomen. In veel gevallen worden deze waarschuwingen genegeerd, wat hele ernstige gevolgen kan hebben. Om tijdig in te kunnen grijpen, is het belangrijk om de diverse stadia, en de bijbehorende symptomen, te kunnen herkennen. Alleen dan kun je tijdig ingrijpen om erger te voorkomen.

Stadium 0

In dit stadium heb je nog geen klachten. Je kunt de hele dag werken, zonder ook maar iets te merken. Dat wil niet zeggen dat de RSI zich niet aan het 'opbouwen' is. Als je, zelfs zonder klachten, niet de juiste voorzorgsmaatregelen neemt, komt vandaag of morgen onherroepelijk het volgende stadium in zicht.

Stadium 1

Er beginnen zich, tijdens het werken, vervelende klachten te openbaren. Deze klachten zijn duidelijk te relateren aan de repeterende handelingen. In de meeste gevallen worden deze klachten niet erg serieus genomen, omdat het lichte klachten zijn die relatief snel weer overgaan, nadat de repeterende handelingen worden gestopt.

De symptomen die bij dit stadium horen, zijn de volgende: vermoeidheid, gevoeligheid en een lichte tinteling in polsen, handen, armen, schouders en/of nek.
Zodra je dit soort klachten hebt, is het belangrijk om deze serieus te nemen en direct actie te ondernemen. Juist in dit stadium kan RSI nog worden voorkomen.

Meestal verdwijnen de klachten weer na een paar dagen rust.

Neem in ieder geval contact op met je huisarts of met de bedrijfsarts om gezamenlijk naar een oplossing te zoeken, om te voorkomen dat je in stadium 2 terechtkomt.

Stadium 2

De klachten beginnen in dit stadium fors toe te nemen. Normale handelingen, zoals afwassen, tanden poetsen, sporten en andere hobby's veroorzaken duidelijke pijnklachten. Er ontstaat een brandende pijn en/of een tintelend gevoel in de gewrichten en/of de spieren in de polsen, handen, armen, schouders en/of nek.

In sommige gevallen is er duidelijk sprake van het verlies van kracht in deze lichaamsdelen.

De symptomen worden niet alleen duidelijk tijdens het werk, maar ook direct daarna, zoals tijdens de lunch of tijdens de koffiepauzes. In de meeste gevallen wordt pas in dit stadium erkent dat er sprake is van een muisarm, of RSI in het algemeen.

Maar in feite is het al te laat, en is er al veel schade aangericht.

Juist in dit stadium is het belangrijk om de RSI zéér serieus te nemen, en contact op te nemen met huisarts en/of bedrijfsarts om te revalideren. En zelfs na revalidatie, kan de aandoening heel snel weer terug komen, als je niet de nodige voorzorgsmaatregelen in acht neemt.

Neem je werksituatie eens kritisch onder de loep. Denk hierbij aan de vorm van de muis, de plaatsing van de muis, hoogte bureau, plaatsing scherm en natuurlijk je bureaustoel.

Zie verderop in dit artikel voor meer informatie hierover.

Stadium 3

Op het moment dat je in dit stadium belandt, is er al heel veel schade aangericht. Schade aan spieren en gewrichten die heel erg moeilijk terug te draaien zijn. De enige mogelijkheid is een maandenlange, en soms zelfs jarenlange, revalidatie.

Tijdens deze periode is er vaak sprake van arbeidsongeschiktheid en forse belemmeringen in het dagelijkse leven.

De klachten die optreden in dit stadium kunnen zijn:

• Krachtverlies in de spieren 
• Zwellingen van de spieren
• Tintelende vingers / Tintelende spieren
• Een vrijwel constante stroom van pijnscheuten of een zeurende pijn in gewrichten en/of spieren.
• Eenvoudige handelingen zijn problematisch: Het oppakken van een kop koffie of eenvoudigweg tanden poetsen is niet mogelijk zonder pijn
• Je kunt heel moeilijk slapen, vanwege de pijn

 Om, in het derde stadium, de klachten weer weg te nemen, is een intensieve behandeling noodzakelijk. Houd er dan rekening mee dat dit een langdurige behandeling is en dat je op dat moment niet meer kunt werken zoals je dat eerder gewend was.

Zelfs na de behandeling is een verandering in gedrag en werkomstandigheden onontbeerlijk, om herhaling te voorkomen. Je blijft namelijk altijd heel gevoelig voor RSI in het algemeen.

Voorkomen is beter dan genezen

Helaas is er geen standaard recept voor het voorkomen van RSI. Maar in alle gevallen heeft dit wel te maken met het stimuleren van de doorstroming van het bloed, in combinatie met het ontspannen van geest en lichaam, speciaal de spieren.

Om RSI, en speciaal de muisarm, te voorkomen, raad ik je aan om eens intensief na te denken over de volgende aandachtspunten. En niet alleen nadenken, maar ook doen!

Je werkplek

Ga achter je bureau zitten, en kijk een heel erg kritisch om je heen. Overweeg de volgende punten:

• De bovenzijde van je beeldscherm hoort op ooghoogte te staan.
• Stel je bureaustoel in op de juiste hoogte, en vergeet hierbij niet je armsteunen. Op het moment dat je aan het tikken bent, moeten je armen losjes op de steunen kunnen leunen. Je voeten moeten de grond raken, terwijl je bovenbenen horizontaal blijven.
• Als je recht achter je bureau zit, moet je beeldscherm recht tegenover je staan, en het toetsenbord en de muis moeten gemakkelijk bereikbaar zijn. Als je je computer in een hoekje zet, moet je je in vreemde bochten wringen om hiermee te kunnen werken.
• Plaats hier en daar een plant. Levert niet alleen frisse lucht, maar verbeterd ook nog eens je humeur en werkt dus ontspannend.

Je manier van werken

Ook je manier van werken heeft een grote invloed op RSI. Door bijvoorbeeld té veel stress, is het niet mogelijk om je spieren te ontspannen, waardoor geforceerde bewegingen onvermijdelijk worden.

• Probeer een té hoge werkdruk te voorkomen
• Beperk de duur van het computerwerk. Las regelmatig pauzes in, met andere werkzaamheden.
• Wissel regelmatig je houding
• Loop regelmatig even een stukje. Iets te bespreken met een collega? Loop er even heen, in plaats van de telefoon of mail te gebruiken.
• Overweeg alternatieven

Toetsenbord en muis zijn natuurlijk de meest gebruikte invoermiddelen voor een computer. Maar er zijn nog heel veel andere accessoires verkrijgbaar die het werken met computer en telefoon een stuk gemakkelijker kunnen maken:

• Spraakherkenningssoftware
• Headset
• Polssteunen
• Pauzeersoftware
• Ergonomisch gevormde muizen en toetsenborden

Nog een paar extra tips:

• Negeer nooit de eerder genoemde signalen en symptomen

Drink veel water. Niet alleen goed voor je algemene gezondheid, zowel mentaal als fysiek, maar daardoor spoelt je lichaam goed door. Je moet dan wel wat vaker naar de wc, maar dat is niet erg. Is weer een welkome micro-pauze, én een stukje lopen.

Sporten werkt als ontspanning voor je lichaam en geest, en bevordert ook nog eens de bloedsomloop. Een saunabezoek heeft hetzelfde effect.

Conclusie en aanbevelingen

RSI, en speciaal de muisarm, is één van de grootste oorzaken van ziekteverzuim en langdurige klachten. Zorg dat je alle maatregelen neemt om dit te voorkomen. Hierin sta je niet alleen: Neem contact op met je Arbo-arts om samen de situatie op je werkplek te bekijken. Hij of zij is namelijk verantwoordelijk voor ergonomisch werken, dus ook voor jouw gezondheid!

Heb je zelf nog goede aanvullende tips tegen RSI? Laat het mij weten door hieronder een reactie achter te laten! Delen via social media wordt altijd erg gewaardeerd!