In het eerste deel van deze special hebben we gekeken naar de verschillen tussen Osteopenie en Osteoporose, en daarnaast nog wat gelijkluidende termen besproken. Osteopenie en Osteoporose kunnen een hele grote impact hebben op je leven.
In dit tweede deel gaan we de risicofactoren allemaal op een rijtje zetten voor jou. Algemene stelregel: Hoe meer punten je positief aanvinkt, hoe groter de kans op Osteopenie en mogelijk later Osteoporose.
Lees dit aandachtig verder!
Vrouw zijn
Vrouwen hebben een verhoogde kans op deze aandoening. Dit heeft te maken met de daling van het niveau Oestrogeen na de menopauze. Onder invloed hiervan neemt de botmassa tussen de 2% en 4% per jaar af. Dat tikt lekker aan als je dat doorrekent over 10 of 15 jaar!
Roken en overmatig alcoholgebruik
Naast het feit dat drank en sigaretten helemaal niet goed zijn voor je algemene gezondheid, is het ook een verhogende risicofactor voor Osteopenie en Osteoporose.
Slechte voeding / slechte algemene gezondheid
Een slechte voeding heeft ten allen tijde een slechte invloed op het lichaam. Je lichaam kan zonder brandstof niet optimaal functioneren en kan zich dus ook niet verdedigen tegen opkomende aandoeningen zoals botontkalking. Het mag duidelijk zijn dat een voeding met weinig calcium ook niet meewerkt aan de preventie van deze aandoening.
Ook de algemene gezondheid is een belangrijke factor hierin. Het is belangrijk om te sporten en gezond te eten. Eigenlijk hele normale dingen, die in de praktijk wat minder voor de hand liggen. Meer hierover kun je lezen in deel 3 van deze special, waarin ik uit ga leggen hoe je je levensstijl aan kunt passen om Osteopenie te voorkomen, te vertragen of misschien zelfs tot staan te brengen.
Malabsorptie van voedingsstoffen
Onder malabsorptie verstaan we de slechte absorbering van de voedingsstoffen in het maagdarmkanaal. Deze malabsorptie kan ontstaan uit aandoeningen zoals coeliakie, een chronische darmaandoening in combinatie met een intolerantie voor gluten.
De hormonen Oestrogeen en Testosteron
Voor de dames is een verlaging van de oestrogeen-spiegel een sterke risicofactor voor het ontwikkelen van Osteopenie, zoals we al eerder uitgelegd hebben. Voor de heren geld hetzelfde voor het hormoon Testosteron, zij het dat dit zich op wat latere leeftijd zal manifesteren dan bij vrouwen.
Chemotherapie
Door de toxische effecten van een chemotherapie op de eierstokken, kan de menopauze vroegtijdig intreden. Dit is een reden voor een verlaging van het hormoon Oestrogeen, wat de botontkalking in de hand werkt. Ook het vroegtijdig verwijderen van de eierstokken bij de vrouw heeft hetzelfde effect.
Verlies van Menstruatie
Het vroegtijdig verliezen van de menstruatie (amenorroe) op jonge leeftijd gaat ook zorgen voor een verlaging van het hormoon Oestrogeen, met dezelfde gevolgen als eerder beschreven. Amenorroe kan ontstaan bij vrouwen die aan extreme krachttraining doen, of lijden aan Anorexia Nervosa.
Chronische ontstekingen
Ontstekingen die het gevolg zijn van chronische ziektes zoals leveraandoeningen of reumatoïde artritis.
Tekort aan Vitamine D
Vitamine D is essentieel voor het lichaam om de opname van calcium door de botten mogelijk te maken. Voorop gesteld dat de benodigde hoeveelheid calcium wel aanwezig is in het lichaam, zal dit verloren gaan omdat er geen vitamine D aanwezig is, die het mogelijk moet maken om het calcium door de botten op te laten nemen.
Tekort aan Calcium
Uit het voorgaande punt blijkt natuurlijk ook de andere kant van het verhaal. Je kunt nog zo veel vitamine D beschikbaar hebben in je lichaam, maar als er dan niet voldoende calcium beschikbaar is om door de botten te worden opgenomen, is het nutteloos. Door het tekort aan calcium zal zullen de botten aangroei fors vertragen en, zeker op latere leeftijd, gevolgen hebben voor de snelheid van botontkalking.
Geneesmiddelen
Ook het langdurig gebruik van bepaalde geneesmiddelen kan de ontwikkeling van Osteopenie bevorderen. Hierbij moet je bijvoorbeeld denken aan een langdurig gebruik van Heparine (een medicijn om het bloed te verdunnen), het langdurig gebruik van orale corticosteroïden zoals bijvoorbeeld Prednison.
Ook medicijnen tegen epilepsie zoals Fenytoïne en Fenobarbital. Het blijft niet beperkt tot deze opsomming. Er kunnen nog andere medicijnen zijn die de ontwikkeling van Osteopenie kunnen bevorderen. Het is belangrijk om de bijsluiter goed te lezen. Wordt hier niet over gesproken, neem dan even contact op met je behandelend arts voor advies.
Hypoparathyreoïdie
Een moeilijk woord voor een ziekte waarbij te veel van het hormoon Parathyreoïd aangemaakt wordt door de bijschildklier. Deze laatste is overigens een heel klein orgaan die in de buurt zit van de schildklier.
In een normale situatie onderhoud dit bijschildklierhormoon het calciumgehalte in het bloed. Dit regelt het hormoon zelf door deels calcium aan de botten te onttrekken. Bij een overactief bijschildklierhormoon zal het duidelijk zijn dat er té veel calcium uit de botten gehaald wordt, wat als direct gevolg heeft dat de botten zwakker worden. We spreken dan in eerste instantie van Osteopenie en, in een eventueel later stadium, Osteoporose.
Genetisch bepaald
Als in de familiegeschiedenis gevallen bekend zijn van Osteopenie en/of Osteoporose heb je zelf, door erfelijkheid, ook een verhoogd risico op het krijgen van deze aandoening. Een voorbeeld: Als je moeder ooit een Osteoporotische heupfractuur heeft gehad, verdubbeld dit direct jouw kansen op het krijgen van Osteopenie of Osteoporose.
Ras
Het menselijke ras dat de hoogste kans heeft op het krijgen van één van de beide aandoeningen, zijn het Aziatische en het Kaukasische ras. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat mensen van andere rassen zich geen zorgen hoeven te maken, want het verschil is maar klein; maar wel degelijk aanwezig.
Lichaamsbouw
Als je van nature een dun en klein lichaam hebt, is op voorhand het gestel al niet ontzettend sterk. Als er dan ook nog een begin is van Osteopenie heb je wel iets om je zorgen over te maken.
Onbeweeglijkheid
Ook onbeweeglijkheid, bijvoorbeeld na een beroerte, of iets anders wat invloed heeft op de capaciteit van lopen, verhoogd ook de kansen op Osteopenie of Osteoporose.
En nu?
Dit is wel een hele lijst, waar de meesten onder ons altijd wel een aantal punten op kunnen aanvinken. In eerste instantie geen reden tot bezorgdheid, maar als je het niet vertrouwd raad ik je aan om een afspraak met de huisarts te maken om dit probleem voor te leggen.
Maar er zijn manieren om je levensstijl aan te passen om Osteopenie in veel gevallen te voorkomen, te vertragen of zelfs terug te dringen. Meer weten? In het derde, en laatste, deel van deze special kun je hier alles over lezen!
