Oei! Alweer een moeilijk woord. Deze aandoening zal beter bekend staan onder de naam ‘botontkalking’, of eigenlijk het voorstadium van botontkalking. Hoe dit allemaal in elkaar steekt en waarom dit niet hetzelfde is als bijvoorbeeld Osteomyelitis (alweer eentje!) lees je in deze special.
Osteopenie en Osteoporose
In basis is Osteopenie een aandoening aan de botten, waardoor deze een verminderde dichtheid krijgen. Direct gevolg hiervan is dat de botten verzwakt worden en er een hoger risico voor botbreuken ontstaat. Osteopenie wordt heel vaak gezien als een voorstadium van Osteoporose. Deze laatste is de verergerde vorm van Osteopenie en zal sneller leiden tot botbreuken door de sterk verminderde botmassa.
Beide aandoeningen zijn dus sterk met elkaar verbonden. Iemand die Osteoporose heeft zal, als er niet een behandeling of een aanpassing in levensstijl plaatsvindt, in de meeste gevallen leiden tot de verergerde vorm: Osteoporose.
De grote verwarring
Er zijn heel veel medische termen die op elkaar lijken, maar in de meeste gevallen niets met elkaar te maken hebben. In dit geval zijn er andere aandoeningen met soortgelijke termen die vaak tot verwarring leiden. We behandelen ze even heel kort, zodat duidelijk is waar de verschillen liggen. Verschillen die soms erg subtiel zijn.
Osteopenie: Zoals eerder gezegd, is dit een aandoening die als belangrijkste kenmerk heeft dat de botten een verminderde dichtheid (=sterkte) hebben waardoor relatief snel een botbreuk kan ontstaan.
Osteoporose: Dit is het volgende stadium van Osteopenie.
Osteomalacie: Dit is een aandoening die te maken heeft met de mineralisatie van het nieuw gevormde botweefsel. Ook hierdoor zijn de botten zwak en is er een verhoogde kans op breuken. Meestal ligt de oorzaak hiervan in een te laag fosfaatgehalte in het bloed en/of een te lage Vitamine D-deficiëntie.
Osteomyelitis: Dit is een ontsteking van het bot of van het beenmerg. In de meeste gevallen wordt dit veroorzaakt door bacteriën zoals de Staphylococcus Aureus. Er zijn ook gevallen bekend waarbij de oorzaak ligt in de E-Coli bacterie.
Artritis en Artrose: Dit is een ontsteking van de gewrichten waarbij verlies van kraakbeen voorkomt. Artrose is de meest voorkomende vorm van Artritis. Artritis is nooit een veroorzaker voor Osteoporose, Osteopenie of Osteomalacie.
De symptomen van Osteopenie
In de meeste gevallen zullen er helemaal geen symptomen zijn. Je kunt Osteopenie al jarenlang hebben en er helemaal niks van merken totdat je een bot breekt. In het geval van Osteoporose is dit hetzelfde, met het enige verschil dat je merkt dat je kleiner wordt. Je botgestel wordt minder sterk, dus zakt het als het ware in.
[pullquote]Met als resultaat dat je enkele centimeters kunt ‘krimpen’.[/pullquote]
Dit gaat gepaard met pijn als je opstaat en gaat bewegen. Dit is direct het gevolg van het inzakken van de ruggenwervels, wat rugpijn veroorzaakt met uitstraling naar de borst.
Bij Osteopenie merk je helemaal niks van de botontkalking, tot het moment dat je een bot breekt. De genezing zal langzamer verlopen, je krijgt pijn, en door de botbreuk kan een bot anders gaan staan waardoor je houding gaat veranderen.
De kans op een botbreuk bij Osteopenie is groter dan normaal, maar alleen bij belasting. In het geval van Osteoporose is dit lastiger. Dan kunnen er al botbreuken ontstaan op het moment dat je normaal beweegt. Het kan voorkomen dat er een fractuur ontstaat bij het afstappen van een stoeprand, of op het moment dat je een voet halverwege een traptrede zet.
Hoe werkt de opbouw en afbraak van je botten?
De structuur van botten die je lichaam ondersteund, het skelet, is een zeer sterk dynamische structuur. De botten worden in een continue proces afgebroken en weer opgebouwd. Een vorm van vernieuwing en verjonging. Tot je 30ste levensjaar is de opbouw sterker dan de afbraak.
Hierdoor groeien de botten en worden de ze sterker. Maar na je 30ste levensjaar wordt dit proces omgedraaid. De afbraak wordt dan groter dan de opbouw.
Het directe gevolg is dat je skelet zwakker wordt. Dit is een natuurlijk proces en zal in normale omstandigheden heel langzaam verlopen en zul je er geen last van hebben.
Zodra er iets in het lichaam gebeurt waardoor dit proces verstoord wordt, gaat de afbraak sneller en de opbouw veel en veel langzamer. Gevolg: In eerste instantie Osteopenie en later mogelijk Osteoporose.
Met name bij vrouwen na de menopauze wordt extra gelet op Osteopenie. Door de veranderende hormoonhuishouding is er een verhoogde kans op Osteopenie. Voorheen beschermde het hormoon Oestrogeen het lichaam en de botten, maar na de menopauze is dat niet meer, of minder, het geval. Gedurende de eerste 5 – 10 jaren na de menopauze kan de botdichtheid tussen de 2% en 4% per jaar afnemen.
Dit betekent een totaalverlies over dezelfde periode van 25% - 30%. Deze versnelde afname van botmassa bij vrouwen is de meest voorkomende oorzaak van Osteopenie en Osteoporose.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De botdichtheid, ofwel de botmassa, wordt bekeken als de hoeveelheid bot in het menselijke skelet. Hoe hoger deze botmassa, hoe sterker het skelet. De botmassa wordt niet alleen beïnvloed door voedings- en leefgewoonten, maar ook door genetische factoren. Deze genetische factoren worden dan soms weer gemodificeerd door medicijnen en andere omgevingsfactoren.
Mannen hebben bijvoorbeeld, over het algemeen een hogere botdichtheid dan vrouwen, en Kaukasische-Amerikanen hebben weer een lagere botdichtheid dan Afro-Amerikanen.
Dit moet allemaal in ogenschouw genomen worden bij het stellen van de diagnose. Maar zoals eerder gezegd, wordt de diagnose helaas vaak pas gesteld op het moment dat er een botbreuk heeft plaatsgevonden.
Het onderzoek
Als er een vermoeden is van Osteopenie of Osteoporose, zal er een onderzoek gedaan worden. Dit zal in de meeste gevallen pas zijn na een botbreuk. Op het moment dat je weet dat er Osteopenie of Osteoporose in de familie voorkomt, kun je jezelf ook regelmatig laten checken door je behandelend arts of door een extern Medisch Onderzoek Instituut.
Over het algemeen zal de botdichtheid gemeten worden met behulp van een röntgenfoto in combinatie met een DEXA-scan. Hierbij sta je wel even bloot aan röntgenstraling. Als je hier geen fan van bent, zijn er particuliere instituten die de botdichtheid van je hielbeen meet, en daarna door berekening het totale plaatje genereert.
De gevolgen van Osteopenie
In eerste instantie zal je met de diagnose Osteopenie gewoon verder kunnen leven, zonder al te veel ongemakken. Maar als de Osteopenie overgaat in Osteoporose zal de levenskwaliteit achteruit gaan. Op het moment van een botbreuk zal dit gepaard gaan met meer pijn dan normaal, verloren werkdagen, arbeidsongeschiktheid en dus een verminderde kwaliteit van leven.
Dit is het gevolg van het vertraagde en slechte genezingsproces.
Op oudere leeftijd kan bijvoorbeeld een heupfractuur leiden tot lange tijd van zorg, waarbij het gevaar aanwezig is dat je, door de lange bedrust, bloedstolsels in de beenaderen kunnen ontstaan die uiteindelijk in de longen terecht kunnen komen. Dit heet een longembolie. Osteoporose is in deze zin verantwoordelijk voor een verhoogd risico op overlijden.
Risicofactoren
Niet alleen genetisch zijn er invloeden op het ontstaan van Osteopenie, maar er zijn ook veel omgevingsfactoren. Hoe meer factoren op jou van toepassing zijn, hoe hoger het risico op het ontstaan van Osteopenie en eventueel later Osteoporose. Wat deze factoren zijn, kun je hieronder lezen in het tweede deel van deze special.
Steeds meer mensen gaan (preventief) onder de zonnebank om hun botten te versterken. Bij een professionele zonnestudio (aangesloten bij branchevereniging Samenwerking Verantwoord Zonnen) krijg je het juiste advies dat past bij je huidtype. Ideaal alternatief hier in Nederland, omdat we veel te weinig zon-uren hebben!
Beste Kim,
Bedankt voor je reactie.
Het is inderdaad zo dat er steeds meer mensen onder de zonnebank gaan, en het is erg goed dat er zonnestudio's zijn die mensen inlichten en het juiste advies geven bij ieders huidtype. Want ook de zonnebank kan gevaarlijk zijn als je niet weet wat je doet.
Groetjes,
U schrijft dat artrose een vorm van artritis is maar dit is zeker niet waar. Artritis is een ontsteking van het gewricht, iets dat bij artrose kan voorkomen, bv. door osteocytvorming. Artrose is een aandoening op zichzelf dus niet te verwarren met artritis.