Transvetten & Co.: Welke vetten moet je in ieder geval vermijden?

Als je je enige tijd bezig hebt gehouden met gezondheid, weet je vast dat niet alle vetten even goed voor je zijn. Hoewel er essentiele vetten zijn die je lijf nodig heeft, wil dat natuurlijk niet zeggen dat alle vetten iets goeds doen voor je lijf.

Transvetten hebben al eerder de voorpagina’s behaald, omdat er talloze onderzoeken zijn die hebben aangetoond welke gezondheidsnadelen deze vetten met zich meebrengen. Transvetten dien je dan ook te allen tijde te vermijden, maar dat zijn niet de enige plantaardige vetten waar je van uit de buurt moet blijven.

Omdat de informatie over vetten soms nogal verwarrend kan zijn, wil ik je in dit artikel helpen hier wat meer helderheid in te scheppen. Zodoende ga ik dieper in op transvetten, wat is het en hoe wordt het gemaakt, en welke andere vetten je beter kunt laten staan!

Laten we beginnen…

Wat zijn transvetten eigenlijk?

Een van de voornaamste problemen met transvetten is dat ze niet door de natuur gemaakt zijn, maar juist door mensen. Transvetten ontstaan wanneer je vloeibare oliën, door middel van een proces genaamd hydrogenering, verandert in geharde vetten.

Het probleem dat hierdoor ontstaat is dat transvetten zich aan de binnenkant van je aderen kunnen hechten, waardoor ze het slechte LDL-cholesterol laten stijgen en je goede HDL-cholesterol verlagen. Dit zorgt er op den duur voor dat transvetten het risico op hart- en vaatziekten juist verhogen. En dat terwijl fabrikanten zulke grote moeite doen om margarine en co. juist te verkopen als hartvriendelijke vetten. Margarine wordt echter gemaakt door middel van bovenstaand proces en evenals andere geharde vetten bevat het grote hoeveelheden transvetten die erg slecht voor je zijn. Onderzoek heeft tevens uitgewezen dat transvetten je risico op diabetes drastisch kunnen verhogen.

 Een stukje geschiedenis

Het proces van hydrogenering is al ontstaan aan het einde van de 17e eeuw. Men ontdekte toen dat een chemische reactie vloeibare vetten kon omzetten in geharde, smeerbare vetten. Voor fabrikanten was dit een echte vondst en ze sprongen er dan ook met zijn allen op. Immers, plantenoliën waren veel goedkoper dan echte boter of andere van nature harde vetten. Zo konden ze dus alsnog hetzelfde resultaat verkrijgen en meer winst maken.

Plotseling begon men geharde vetten voor van alles te gebruiken. En tegenwoordig vind je dit vet in vrijwel alle bewerkte producten, van koekjes tot kant-en-klare pizza. Ook voor gefrituurde producten worden geharde vetten gebruikt. Naast het voordeel dat ze goedkoop zijn, kun je ze namelijk ook lang bewaren en blijft de smaak en textuur behouden. Bovendien kun je het vet blijven gebruiken voor het frituren.

Geharde vetten waren als eerste in de vorm van margarine te vinden in 1911, toen de eerste supermarkt ze begon te verkopen. Margarine verving toen de duurdere boter en werd met name tijdens de Tweede Wereldoorlog populair, omdat het voor de legers een goedkope bron van energie was.

Sinds 1984 worden geharde vetten grootschalig en wereldwijd ingezet in de strijd tegen hart- en vaatziekten, toen onderzoeken aantoonden dat verzadigde vetten juist zorgden voor hoge cholesterolwaarden en ook chronische ziekten. In het jaar 1993 bleek echter al uit een grootschalig onderzoek dat juist transvetten zorgden voor een hoger risico op hart- en vaatziekten. De populariteit hiervan nam echter amper af en mensen bleven margarine en co. kopen, denkende dat ze iets goeds deden voor hun hart. Zelfs tegenwoordig wordt op de Schijf van Vijf nog aangeraden om te kiezen voor Becel als alternatief voor echte boter.

Transvetten: Echt gevaarlijk?

Hoewel verzadigde vetten in grote hoeveelheden niet gezond zijn, is het slechtste wat je voor je gezondheid kunt doen, deze vetten te vervangen door geharde vetten. Transvetten hebben namelijk de neiging je LDL-cholesterol te verhogen, en het zijn juist deze eiwitten die zich aan de celwanden hechten en zo kunnen leiden tot hart- en vaatziekten. Dit in combinatie met een verlaagd HDL-cholesterol, zorgt ervoor dat er minder LDL-cholesterol verwijderd wordt uit het bloed, waardoor je risico nog eens naar boven gaat.

Transvetten hebben ook een negatief effect op je triglyceriden, zorgen voor chronische ontstekingswaarden en verhogen de opbouw van plaque. De ontstekingswaarden zijn overigens van grote zorg, omdat chronische ontstekingen juist de oorzaak zijn van de meeste ziekten.

Transvetten vermijden

Tegenwoordig is het voor fabrikanten niet meer mogelijk om zomaar gebruik te maken van geharde vetten zonder de consumenten hierover te informeren. Belangrijk is dan ook dat je de ingrediëntenlijst controleert wanneer je iets koopt dat uit de fabriek komt. Hierop staat namelijk precies hoeveel transvetten het product bevat.

Wel kan het zo zijn dat er 0 gram opstaat omdat er volgens de fabrikant een ‘verwaarloosbare’ hoeveelheid transvetten in het product zitten. Laat je echter niet voor de gek houden, want ook hele kleine hoeveelheden transvet kunnen schade opleveren en je risico op chronische ziekten verhogen!

Natuurlijk is de beste manier om deze vetten te vermijden, door helemaal geen bewerkte producten te kopen. Producten die geen ingrediëntenlijst hebben (omdat ze maar één ingrediënt bevatten!), hebben natuurlijk altijd de voorkeur. Denk hierbij aan verse groenten, fruit, volkoren granen, peulvruchten, vis, noten en zaden, enz.

Plantaardige oliën

Heb jij ook geurloze zonnebloemolie in huis staan omdat je denkt dat dit gezonder is dan verzadigde vetten? Join the club. Ook dit is weer zo'n hardnekkige mythe die maar moeilijk recht te zetten is.

Plantaardige vloeibare vetten worden vaak gezond geacht, omdat het onverzadigde vetten zijn. Het proces om deze oliën te bemachtigen zorgt er echter voor dat ze ontzettend sterk bewerkt zijn en al ranzig zijn voordat we überhaupt de fles hebben geopend. De olie wordt onttrokken aan de zaden door middel van hoge hitte en chemische middelen, vervolgens wordt de olie behandeld met een zuur om de wasresten te verwijderen en vervolgens wordt de olie gedeodoriseerd om luchtjes te verwijderen. Kortom, een ontzettend chemisch proces waaruit niets natuurlijks meer overblijft.

Deze vetten zorgen uiteindelijk voor oxidatie in je aderen, verhoogde ontstekingswaarden en kunnen je cholesterol verhogen! Het klinkt dan wel gezond, maar is het zeker niet. Wil je een plantaardige olie gebruiken, kies dan altijd voor extra virgine olijfolie!

Tot slot...

Als het om voeding en een gezond dieet gaat, is natuurlijk altijd beter. Immers, vetten uit de natuurlijk zijn perfect afgestemd op de behoeften van je lichaam, zolang je tenminste een gevarieerd dieet eet.

Transvetten komen uit de fabriek en zien er zelfs zo onappetijtelijk uit dat ze gebleekt en geverfd moeten worden om überhaupt in de supermarkt te kunnen worden verkocht.

Hoewel verzadigde vetten natuurlijk niet gezond zijn, zijn ze verreweg een veel betere keuze dan transvetten en andere sterk bewerkte vetten. Kies dus liever voor een lepeltje echte grasboter om je stukje vis in te bakken, dan verschillende eetlepels zonnebloemolie of margarine. Je lichaam zal je danken!

Bronnen:

http://www.jctonic.com/include/healingcrisis/20rancid_oils.htm

westonaprice.org/know-your-fats/some-additives-in-vegetable-oils/