Wat is metabole acidose?

Metabole acidose is een aandoening waarbij er een onevenwicht is in de pH-balans van het lichaam. Kort gezegd komt het erop neer dat het lichaam teveel zuren heeft opgestapeld en er niet genoeg bicarbonaat aanwezig is om de effecten van deze zuren te neutraliseren.

Deze aandoening kan verschillende oorzaken hebben: een gebrek aan insuline, het volgen van een 'uithongerings-dieet', een probleem in het spijsverteringsstelsel (veelvuldig overgeven of diarree bijvoorbeeld). Het kan ook een symptoom zijn van een ernstig onderliggend probleem aan een belangrijk orgaan zoals de lever, het hart of de nieren.

En het kan eventueel ook een indicatie zijn van een overdosis drugs of medicijnen of een vergiftiging. In dit artikel geven we je een uitgebreid overzicht van de mogelijke oorzaken en behandelingen voor deze aandoening.

Oorzaken metabole acidose

Metabole acidose komt voor wanneer ons lichaam eerder zuur dan basisch is. In de chemie wordt de term 'pH' gebruikt om aan te duiden of een stof zuur of basisch is. Op een schaal van 14 wordt een pH van 7.0 aangemerkt als neutraal. Een pH onder 7.0 is zuur en hoe lager het cijfer, hoe zuurder de stof. Een pH boven 7.0 wil op zijn beurt zeggen dat een stof eerder basisch is.

De pH van bloed is normaal gesproken lichtjes basisch (ook wel alkalisch genoemd) en varieert in principe tussen 7.36 en 7.44.

Zuren zijn een natuurlijk bijproduct van de afbraak van vetten en van andere lichaamsprocessen. Maar bij sommige aandoeningen heeft het lichaam niet genoeg bicarbonaat, een stof die zuren neutraliseert. In zo'n toestand kan ons lichaam de geproduceerde zuren dus niet uitbalanceren.

Dit kan gebeuren als het lichaam vetten gebruikt om energie te produceren in plaats van koolhydraten. Typische aandoeningen waarbij dit voorkomt zijn: chronisch alcoholisme, ondervoeding en diabetische keto-acidose. Een dieet dat weinig koolhydraten bevat maar veel vetten kan ook leiden tot metabole acidose.

Soms blijkt metabole acidose trouwens ook een symptoom te zijn van een ander medisch probleem, bijvoorbeeld nierfalen, leverfalen of ernstige diarree. De opbouw in het bloed van melkzuren door hartfalen, een shock of kanker heeft ook metabole acidose tot gevolg.

Tenslotte zien we ook metabole acidose voorkomen indien er sprake is van een overdosering of vergiftiging met bijvoorbeeld aspirine, methanol of ehyleen-glycol.

Symptomen

In lichte gevallen van metabole acidose zijn hoofdpijn, een gebrek aan energie en slaperigheid typische symptomen. De ademhaling wordt soms snel en oppervlakkig. Ook zien artsen bij patiënten met metabole acidose vaak dat deze last hebben van misselijkheid, overgeven, diarree, uitdroging en verlies van eetlust.

Bij diabetici die symptomen van metabole acidose vertonen merken ze vaak ook dat de adem 'fruitig' geurt. Patiënten verliezen soms ook het bewustzijn of voelen zich gedesoriënteerd. In ernstige gevallen kan metabole acidose leiden tot coma of dood.

Diagnose

Metabole acidose wordt vastgesteld op basis van de symptomen die mensen vertonen maar wordt over het algemeen bevestigd door laboratoriumtests op bloed- of urinestalen. Indien de bloedstalen een pH-waarde vertonen onder 7.35 dan bevestigt dit de metabole acidose. Andere stoffen die in het bloed voorkomen zoals potassium, glucose, ketones of melkzuur zitten soms ook boven hun normale waardes.

Het gehalte aan bicarbonaten in het bloed zal laag zijn. Indien gekeken wordt naar de pH van urinestalen dan duidt een waarde van minder dan 4.5 op metabole acidose.

Metabole acidose behandeling

De behandeling van deze aandoening zal zich in de eerste plaats concentreren op het corrigeren van het onevenwicht in de pH waardes. Vaak wordt sodium bicarbonaat en vochten in het bloed geïnjecteerd door een ader. Een intraveneuze toediening van vochten en eventuele medicatie wordt vaak verkozen omdat deze zo sneller door het lichaam van de patiënt kunnen opgenomen worden.

Indien de patiënt lijdt aan diabetes wordt vaak ook insuline toegediend. Verder geven artsen dikwijls nog extra medicatie om de bloeddruk of het hartritme onder controle te krijgen, om beroertes te voorkomen of om misselijkheid en overgeven te stoppen. Uiteraard worden gedurende de hele behandeling de hartslag, ademhaling, bloeddruk en lichaamstemperatuur goed in de gaten gehouden.

En dan begint het zoeken naar de onderliggende oorzaak van de metabole acidose. Zoals je hierboven kon lezen kan deze namelijk een heel gamma aan oorzaken hebben.

Indien metabole acidose tijdig herkend en behandeld wordt hoeft de patiënt er geen blijvende gevolgen aan over te houden. Maar uiteraard moet de onderliggende oorzaak dan wel behandeld worden.

Het belangrijkste is dus niet te lang wachten vooraleer je medische hulp zoekt bij dit probleem. Onbehandeld leidt metabole acidose immers tot een coma en uiteindelijk tot de dood van de patiënt!

Conclusie

Je ziet dat metabole acidose een zeer ernstige aandoening is. Gelukkig kunnen artsen vrij eenvoudig vaststellen of er bij een patiënt sprake is van deze aandoening. En ze kunnen op korte termijn maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat de gezondheidstoestand van de patiënt niet kritiek wordt en deze er geen blijvend letsel aan zal overhouden.

Zo kunnen ze de nodige tijd 'kopen' om de onderliggende oorzaak op te sporen en deze ook te behandelen. In het tweede deel van dit artikel gaan we aandacht besteden aan deze onderliggende oorzaken en gaan we je vooral ook tips geven om te voorkomen dat je hier ooit last van krijgt.

Maar mocht je nu al vragen of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit onderwerp dan mag je deze hieronder alvast achterlaten!