10 tips tegen Rusteloze Benen (RLS)

RLS is een aandoening waar over het algemeen niet heel veel over gesproken wordt. Maar het is een aandoening waar 3-10% van de Nederlandse bevolking in meer of mindere mate last van heeft. Precies weten we dit niet, want niet iedereen stapt direct naar de huisarts, met name als de klachten heel erg licht zijn. Als je dit nu leest met de gedachte dat je de enige bent die hier last van heeft, weest gerust!

Niet dat het iets aan jouw specifieke situatie verandert, maar je bent beslist niet de enige. Deze aandoening wordt in het Nederlands Rusteloze Benen Syndroom genoemd, en in het Engels is het Restless Legs Syndrom, en hier komt ook de afkorting RLS vandaan. Allemaal verschillende namen voor dezelfde aandoening.

Wat is dat? Rusteloze benen hebben?

Rusteloze benen hebben uit zich in ongecontroleerde bewegingen van de benen. Het is net zo iets als het knipperen met je ogen: Dit gaat automatisch zonder dat je er bij na hoeft te denken. Nog sterker, het is een beweging die je MOET doen, en waar je uiteindelijk geen invloed op uit kunt oefenen. Probeer je maar eens te concentreren om NIET te knipperen met je ogen. Tot op zekere hoogte zal dat werken, maar uiteindelijk MOET je toch knipperen.

Een onvermijdelijke beweging. Dit zelfde geldt ook voor je benen als je last van RLS hebt. Je kunt je nog zo sterk concentreren op het NIET bewegen, maar uiteindelijk zal je er toch aan moeten geloven: Je MOET die beweging maken. Je hebt geen enkele keuze, je kunt het niet beheersen.

In de meeste gevallen komen de ongecontroleerde in de benen op de momenten dat je niet beweegt. Als je bijvoorbeeld TV zit te kijken, achter je bureau zit of tijdens het eten. Maar ook tijdens meer sociale bezigheden zoals naar de film gaan of een concert bezoeken. Dit is ook precies de reden dat mensen die last hebben van RLS steeds minder naar buiten gaan, in ieder geval niet meer naar de film, naar een restaurant of naar een andere plek waar je lang stil moet zitten en waar andere mensen aanwezig zijn.

Als niet beweegt komen de ongecontroleerde bewegingen opzetten. De langste tijd van de dag dat je niet, of nauwelijks, beweegt is tijdens de slaap. En dit geeft vaak de grootste problemen. Door de ongecontroleerde bewegingen slaap je veel minder diep en wordt je gedurende de nacht meerdere keren wakker door dat onaangename gevoel waar je geen controle op uit kunt oefenen. Onnodig te zeggen dat je hierdoor ook andere problemen kunt krijgen, want een structureel slaaptekort kan grote gevolgen voor je functioneren in het dagelijks leven op zowel fysiek niveau als op mentaal niveau.

Oorzaken van RLS

Hoe RLS, of rusteloze benen syndroom, ontstaat is nog onzeker, ondanks allerlei onderzoeken. Wat wel vaststaat is het feit dat het in geen geval een spierziekte is. De oorzaak moeten we zoeken in de hersenen, van waaruit de spieren in onder andere de benen worden aangestuurd. Over het algemeen wordt wel aangenomen dat het iets te maken heeft met de aanmaak van Dopamine in de hersenen.

Dopamine is een neurotransmitter, een soort boodschapper. Deze stof geeft dus belangrijke signalen door tussen de verschillende zenuwcellen. Dopamine kennen we ook als de stof die je ‘happy’ laat voelen, na bijvoorbeeld seks. Maar dopamine wordt ook in verband gebracht met bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson, welke ook veroorzaakt wordt in een ernstige verstoring van het dopamine-systeem in de hersenen. Ondanks deze overeenkomst tussen RLS en de ziekte van Parkinson, is er geen enkele aanwijzing dat er een direct verband bestaat. Dus als je last hebt van RLS, hoef je niet direct bang te zijn voor de ziekte van Parkinson.

Er wordt onderscheid gemaakt in primaire RLS en Secundaire RLS. Bij primaire RLS is er geen direct aanwijsbare oorzaak. Vaak begint dit al op vrij jonge leeftijd en wordt vaak in verband gebracht met erfelijkheid. In het andere geval, de Secundaire RLS, zijn de rusteloze benen het gevolg van een andere aandoening. Het zijn vaak chronische aandoeningen zoals reuma, problemen met de schildklier, ziekte van Parkinson, tekort aan foliumzuur, tekort aan ijzer, nierziekten en/of diabetes. RLS kan toegeschreven worden aan één van de chronische aandoeningen, maar kan natuurlijk ook het gevolg zijn van meerdere uit dit lijstje.

RLS komt regelmatig voor bij zwangere vrouwen, zonder andere aanwijsbare oorzaken dan het feit dat ze zwanger zijn. Na de bevalling verdwijnt het in de meeste gevallen weer.

Ook kan RLS optreden als bijwerking van medicatie voor een totaal andere aandoening. Niet alleen kunnen deze RLS veroorzaken, maar ook verergeren op het moment dat er al sprake is van RLS. Bekende geneesmiddelen die deze bijwerking hebben zijn onder andere middelen tegen epilepsie, kalmerende middelen, medicatie tegen allergieën, medicijnen tegen misselijkheid, calciumblokkers bij verhoogde bloeddruk en antidepressiva.

Medicatie

Op het moment dat je last hebt van RLS, krijg je vaak medicatie van de huisarts. Als er sprake is van primaire RLS, krijg je in de meeste gevallen een zogenaamde dopamine-agonist voorgeschreven. Dit zijn medicijnen die in je lichaam de functie van dopamine als het ware nabootsen. Dit kan in de vorm van een pilletje, maar ook in de vorm van een pleister.

In het geval van secundaire RLS, zal eerder de achterliggende aandoening behandeld worden waardoor uiteindelijk de rusteloze benen ook minder zullen worden, of vaak zelfs helemaal verdwijnen.

Je leefstijl aanpassen

Bij lichtere vormen van RLS kun je vaak al heel veel winst behalen bij het aanpassen van je leefstijl en dagelijkse gewoontes. Ook kun je dagelijkse gewoontes aanpassen naast de medicatie die je van de huisarts krijgt.

Ik wil je een tiental tips geven die je ten allen tijde toe kunt passen, zonder bijwerkingen of andere nadelige effecten:

Ga slapen als je moe bent

Het klinkt zo eenvoudig, maar in de praktijk blijkt vaak anders. Op het moment dat je je moe begint te voelen, is dat een duidelijk signaal van je lichaam dat je moet gaan slapen. In veel gevallen ga je dan toch nog even tv kijken of een boek lezen. Luister naar je lichaam om de kans op snel slapen zo groot mogelijk te maken.

Regelmaat in je dag en je nacht

Natuurlijk met het vorige punt in je achterhoofd, is het ook belangrijk om je dag- en nachtritme zo regelmatig mogelijk te houden. Door regelmaat gaat je lichaam hier aan wennen en je biologische klok wordt hierop afgesteld.  Hoe meer regelmaat, hoe groter de kans dat je snel slaapt en de hele nacht doorslaapt. Dit is met name effectief bij een lichte vorm van RLS waar je niet zo heel erg snel wakker van wordt.

Je slaapkamer

Kijk eens kritisch naar je slaapkamer: Is de temperatuur goed? Heb je een goed matras en kussen? Is er geen onnodig licht van bijvoorbeeld een wekker? Een goede slaapomgeving bevorderd het slapen zelf. Probeer er alles aan te doen om deze omstandigheden zo ideaal mogelijk te maken voor jou.

Lichaamsbeweging

Ga sporten! Jazeker, heel erg goed voor een algemeen gezonde leefstijl. Minimaal 4 x per week ongeveer een uur sporten is het minimale. Dit kan variëren van wandelen, joggen, tennissen etc. Maakt niet uit, als je maar lekker in beweging bent.

Te vermijden voeding

Een gezond en gevarieerd voedingspatroon bestaat in dit geval uit het feit dat je beter frisdranken, koffie en thee kunt mijden. Ook alcohol zal de RLS beslist geen goed doen.

Stop met roken

Een inkopper, maar toch een belangrijk punt. Stop met roken. Dit zal je algehele gezondheid bevorderen, je immuunsysteem bevorderen en je dopamine-productie meer in balans brengen.

Enkele uren voor het slapen gaan

Enkele uren voordat je gaat slapen is het belangrijk om geen grote maaltijden meer te nuttigen, geen alcohol meer te gebruiken, geen koffie/thee/cola meer te drinken en geen drugs te gebruiken. Als je een roker bent, raad ik je aan om gedurende deze laatste uren ook niet meer te roken.

Massage

Een dagelijkse massage van je benen zorgt voor een betere bloeddoorstroming. Daarnaast werkt een massage, in het algemeen, erg rustgevend en geeft je een prettig gevoel. Jawel, je hersenen gaan dopamine aanmaken! Prima tegen Rusteloze Benen!

Strekoefeningen

Probeer iedere dag wat rek- en strekoefeningen te doen, maar overdrijf dit niet. Het is een hulpmiddel en zeker niet een alleenstaande oplossing.

Actie tussen de lakens

En als laatste een aangename oplossing voor het extra aanmaken van dopamine: Actie tussen de lakens! Jawel, een goede vrijpartij zorgt voor extra aanmaak van Dopamine in je hersenen waardoor je prettiger voelt. Maar de extra aanmaak heeft zeker ook een positieve werking tegen rusteloze benen.

Tot slot…

De voorgaande tips zijn in veel gevallen gericht op het feit dat je zo goed mogelijk moet slapen. De rusteloze benen geven de meeste last tijdens de nacht als je stil ligt. Hoe dieper je slaapt, hoe minder snel je wakker wordt als je last krijgt van RLS. En we weten allemaal dat een slechte nachtrust verregaande gevolgen kan hebben.