Het hebben van een urineweginfectie of een blaasontsteking kan een veel voorkomend probleem zijn als je ouder bent. Waarschijnlijk zijn er onderliggende gezondheidsproblemen, die hiervoor verantwoordelijk zijn. Een blaasontsteking kan meestal gemakkelijk met een geneesmiddel zoals antibiotica worden behandeld. Als na de behandeling de blaasontsteking over is, zullen er in de meeste gevallen daarna geen problemen meer optreden. Er zijn enkele eenvoudige dingen die je kunt doen om een urineweginfectie of een blaasontsteking te voorkomen.

Begrijpen hoe de urinewegen werken

Je hebt twee nieren - één aan elke kant van de buik. Ze produceren urine die door buisjes, ook wel de ureters genaamd, wordt afgevoerd naar de blaas. De urine wordt in de blaas opgeslagen en wordt van tijd tot tijd door een buis van de blaas (de urethra) uitgedreven als we naar het toilet gaan.

Wat is een blaasontsteking en waardoor wordt het voorzaakt?

De meeste urineweginfecties of blaasontstekingen worden veroorzaakt door bacteriën, die uit je eigen darm komen. Ze veroorzaken geen kwaad in je darm, maar kunnen wel een infectie veroorzaken als ze in andere delen van je lichaam terechtkomen. Sommige bacteriën komen uit de anus, nadat je naar het toilet bent geweest (ontlasting). Deze bacteriën reizen dan soms door de buis, die vanuit de blaas naar de urinewegen loopt. Sommige bacteriën blijven dan achter in de urine en vermenigvuldigen zich snel om zo een infectie te veroorzaken.

Een blaasontsteking wordt daarom vaak door artsen een urineweginfectie (UTI) genoemd. Wanneer de infectie alleen in de blaas en urethra aanwezig is, heet dit een lagere UTI. Als het ook in één of beide nieren zit, dan heet het een hogere UTI. Dit kan ernstiger zijn dan lagere UTI's, omdat de nieren door de infectie kunnen worden beschadigd.

Hoe vaak komen blaasontstekingen voor?

Blaasontstekingen komen veel vaker bij vrouwen dan bij mannen voor. Dit komt omdat bij vrouwen de buis, die uit de blaas komt en die de urine doorlaat (de urethra), korter is dan bij mannen. Ook komt het dichter bij uitgang van de anus dan bij mannen. De helft van alle vrouwen heeft in ieder geval eenmaal in hun leven een blaasontsteking gehad.

Een blaasontsteking komt minder vaak voor bij mannen. Het komt nijna nooit voor bij jonge jongens en mannen van middelbare leeftijd. Ze komen iets vaker voor bij oudere mannen. Mannen die een katheter hebben, hebben een grote kans op het krijgen van een blaasontsteking. Een katheter is een dunne, buigzame, holle buis die in de plasbuis wordt ingevoerd, om zo urine af te kunnen voeren.

Als je ouder wordt, heb je een grotere kans om een blaasontsteking te krijgen

Waarom krijgen sommige mensen last van een blaasontsteking?

In veel gevallen ontstaat er zonder duidelijke reden een infectie. Er is vaak geen probleem met de blaas, de nieren, de prostaat of het immuunsysteem. In andere gevallen kan een onderliggend probleem het risico op het ontwikkelen van een blaasontsteking wel verhogen.

Bij oudere vrouwen

• Na de menopauze kan de binnenkant van weefsels rond het geslachtsgebied kwetsbaar worden. Dit heet atrofische vaginitis. Hierdoor heb je vaker last van infecties en ook van een blaasontsteking.
• Een prolaps van de baarmoeder (de uterus) of de vagina kan ook je risico op het krijgen van een infectie verhogen.

Bij oudere mannen

• Een vergrote prostaat kan voorkomen dat de blaas goed wordt geleegd. Zo kan er een restje urine in de blaas achterblijven. Bacteriën hebben hierdoor meer kans om zich te vermenigvuldigen en een infectie in de achtergebleven urine te veroorzaken.

Bij beiden

• Blaas- of nierproblemen kunnen leiden tot infecties. Nierstenen of andere aandoeningen kunnen ervoor zorgen dat er urine achterblijft in de blaas omdat deze niet goed wordt geleegd.
• Een dunne, flexibele, holle buis, ook wel een katheter genaamd en die wordt ingebracht in de urinebuis om urine af te voeren, kan voor een infectie zorgen.
• Een andere onderliggende gezondheidstoestand kan ook verantwoordelijk zijn voor het oplopen van een infectie. Een slecht werkend immuunsysteem verhoogt het risico op het krijgen van een infectie, inclusief infecties aan de urineweg of het krijgen van een blaasontsteking. Als je bijvoorbeeld chemotherapie krijgt om kanker te behandelen is je imuunsysteem zwakker dan normaal. Diabetes kan ook je risico op het krijgen van een blaasontsteking verhogen.
• Als je last van verstopping hebt. Als je darmen vol en gezwollen zijn kan dit op je blaas drukken. Dit kan voorkomen dat, als je naar het toilet gaat, het helemaal wordt geleegd, waardoor je vatbaarder bent voor het krijgen van een blaasontsteking.

Wat zijn de symptomen van een blaasontsteking?

Een infectie in de blaas (cystitis) veroorzaakt meestal pijn als je moet plassen. Je moet ook veel vaker plassen. Je kunt ook pijn in je onderbuik ervaren. Je urine kan troebel of donker van kleur worden of deeltjes bloed bevatten. Je temperatuur gaat ook omhoog (koorts).

Een infectie in de nieren kan ervoor zorgen dat je je echt beroerd voelt. Er kan ook pijn in je rug ontstaan. Dit is meestal aan de achterkant van de rug (in de lenden), waar elke nier zich bevindt. Je krijgt hoge koorts en je kunt misselijk of ziek zijn (overgeven).

Bij sommige oudere mensen kunnen andere symptomen van een blaasontsteking ook wat verwarring of een onbehagelijk gevoel geven. De verwarring wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren zoals koorts en gebrek aan vocht in het lichaam (uitdroging). De verwarring moet verdwijnen zodra de infectie is behandeld.

Moet je onderzocht worden?

In sommige gevallen kan de diagnose al worden gesteld, zonder dat het nodig is om een test uit te laten voeren. Een test met een urinemonster kan de diagnose bevestigen en eventueel identificeren welke kiem (bacterie) de infectie veroorzaakt. Soms kan een peilstok-test onmiddellijk voldoende informatie geven. In andere gevallen wordt het urinemonster naar een laboratorium gestuurd om verder onder een microscoop te worden onderzocht. Het kan dan enkele dagen duren voordat je resultaat krijgt.

Het uitvoeren van andere testen is meestal niet nodig als je je verder goed voelt en anders eigenlijk nooit last van infecties hebt. Je arts kan, als hij andere problemen vermoedt, ook je nieren, prostaat of blaas onderzoeken.

Je hebt waarschijnlijk een ander probleem als de infectie niet met antibiotica kan worden verholpen of als je:

• Symptomen hebt die erop wijzen dat ook de nier besmet is (en dus niet alleen de blaas).
• Constant een blaasontsteking hebt (bijvoorbeeld twee keer of meer in een periode van drie maanden).
• In het verleden problemen hebt gehad met je nieren, zoals nierstenen of een beschadigde nier.
• Symptomen vertoont die een obstructie voor de doorstroming van urine doen vermoeden.

Relevante testen, die dan kunnen worden gedaan, zijn onder andere:

• Een bloedonderzoek. Dit kan een algemene bloedtest zijn of een specifieke test voor de prostaat (ook wel een prostaatspecifieke antigeen of PSA-test genoemd).
• Een scan van je nieren of blaas, zoals bijvoorbeeld een echografie.
• Testen die laten zien hoe goed je blaas functioneert, ook wel een urodynamische test genoemd.
• Een inwendig blaasonderzoek met een speciale telescoop (cystoscopie).

Wat is bij oudere mensen de beste behandeling voor een blaasontsteking?

• Een antibioticakuur zal de infectie meestal snel doen verdwijnen. Je moet echt een arts raadplegen als je symptomen na enkele dagen niet verbeteren.
• Paracetamol of ibuprofen verlichten gewoonlijk de pijn, het ongemak of het verlaagt je temperatuur (koorts).
• Bij een onderliggende oorzaak, zoals een een vergrote prostaat of bij constipatie, heb je hulp van een arts nodig.

Het belang van het drinken van voldoende water

Mensen die moeilijk kunnen omgaan met stress en mensen die hun waterinname beperken, zullen ook sneller last van een blaasontsteking krijgen. Ze zullen waarschijnlijk minder gaan drinken zodat ze niet zo vaak naar het toilet hoeven. Maar zo loop je juist een hoger risico omdat er een grotere kans bestaat dat bacteriën zich dan opbouwen. Je wilt er ook voor zorgen dat je urine mooi helder blijft.

Het drinken van veel water is een belangrijke preventieve tactiek. Enkele andere methoden voor vrouwen zijn:

• onmiddellijk urineren nadat de drang is ontstaan
• van voor naar achteren afvegen
• de blaas kort voor én na de geslachtsgemeenschap helemaal legen
• het gebruik van producten zoals deodorantsprays, douchezeep en poeders in het geslachtsgebied vermijden omdat dit de urethra kan irriteren
• douchen in plaats van baden

Wat zijn de vooruitzichten?

De meeste mensen zien na het starten van de behandeling met antibiotica al binnen een paar dagen verbetering. Raadpleeg een arts als je nauwelijks of geen verbetering merkt. Als je symptomen, ondanks het innemen van een antibiotica, niet verbeteren dan heb je waarschijnlijk een alternatief antibioticum nodig. Dit komt omdat sommige kiemen (bacteriën) resistent zijn tegen bepaalde soorten antibiotica. Dit kan worden geïdentificeerd als er op een urinemonster van jou een test wordt uitgevoerd

Kan ik het krijgen van een blaasontsteking voorkomen?

Helaas zijn er weinig bewezen manieren om een blaasontsteking te kunnen voorkomen. Men zegt wel dat het drinken van cranberrysap of het veranderen van de manier waarop je jezelf afveegt je kans kan verkleinen, maar hiervoor is dus geen hard bewijs.

Er zijn wel wat dingen die je kunt proberen om het ongemak te verlichten en om het krijgen van een blaasontsteking te voorkomen.

• Het is goed om constipatie te vermijden. Dit kun je doen door veel vezels te eten (zoals fruit) en genoeg water te drinken.
• Oudere vrouwen met atrofische vaginitis kunnen het gebruik van hormoonvervangende crèmes of pessaries overwegen. Dit blijkt het krijgen van een blaasontsteking te kunnen voorkomen.
• Als er een onderliggend medisch probleem is, kan een goede behandeling daarvan het krijgen van een blaasontsteking voorkomen.
• Sommige mensen die last hebben van een terugkerende blaasontsteking kunnen constant een lage dosis antibioticum krijgen voorgeschreven.

Huismiddeltjes tegen een blaasontsteking

Voordat je naar de dokter gaat en waarschijnlijk zult thuiskomen met een antibioticakuur, zijn er verschillende dingen die je eerst zelf thuis kunt doen. Hier zijn zes huismiddeltjes die je kunt proberen!

Neem een bad

Een warm bad kan de pijn en het ongemak van een blaasontsteking verlichten. Je moet dan in een bad gaan zitten met water dat het bekkengebied en eventueel je onderbuik bedekt. Het is een veel voorkomende hydrotherapiebehandeling voor verschillende kwalen, waaronder lokale pijn en krampen. Een warm zitbad verlicht de pijn, maar een koud bad heeft een anti-inflammatoire werking. Je kunt van het beste van beide profiteren door warme en koude baden met elkaar af te wisselen. Begin met water dat warm, maar nog wel comfortabel is, om in te zitten. Na 5-8 minuten laat je het warme water weglopen en vul je het bad met koud water. Herhaal de procedure net zolang totdat de pijn verdwijnt. Je kunt ook een warm zitbad maken en dan na 3 minuten de koude kraan laten lopen. Deze manier laat het water en je lichaam geleidelijk afkoelen.

Gebruik een warm kompres

Als je geen tijd en zin hebt om een uitgebreid zitbad te nemen, kun je ook een warm kompres op je onderbuik leggen om zo tijdelijk de pijn en het drukkende gevoel in het bekkengebied te verminderen. Het kan zelfs door de bloedsomloop in het gebied te bevorderen de ontsteking verminderen. Gebruik dikke washandjes die je nat maakt met warm water of gebruik een kompres of kruik. Vochtige warmte werkt snel en effectief, maar kan een beetje lastig en onhandig zijn, tenzij je een gelkompres hebt, die vochtige warmte biedt. Plaats de warme doek of het gelkompres op je onderbuik of ga erop liggen terwijl je rust. Ze houden meestal ongeveer 25-30 minuten de warmte vast. Een elektrische verwarmingskussen geeft langer warmte, maar onthoud dat droge warmte de huid wel kan uitdrogen. Vermijd ook het gebruik van zeer warme kruiken of kussens, omdat dit kan leiden tot brandwonden.

Drink peterselie thee

Peterseliethee is een bekende natuurlijke remedie tegen een blaasontsteking, maar de werkelijke thee, die door alternatieve genezers wordt aanbevolen, is eigenlijk de urine van de persoon met de infectie. 150ml van de eerste ochtendurine van de patiënt wordt dan met dezelfde hoeveelheid water gemengd en rustig verwarmd. Er wordt dan een handjevol peterseliebladeren toegevoegd en vervolgens moet het mengsel dan een uur trekken. Alle thee moet op dezelfde dag worden opgedronken maar dan wel in kleine beetjes verdeeld over de dag. De urine van een persoon met de infectie heeft bepaalde immunologische voordelen maar deze remedie is zeker niet voor iedereen geschikt.

Het maken van gewone kruidenthee kun je doen door alleen verse peterseliebladeren in kokend water te laten trekken en het dan na een uur op te drinken.

Drink die goede oude cranberrysap

Cranberrysap is al heel lang een remedie en een preventieve maatregel tegen een blaasontsteking, maar veel mensen vinden het niet zo effectief als dat wordt beweerd. De medische wereld zegt dat er geen afdoende bewijsmateriaal is om de voordelen, die worden geclaimd, te ondersteunen, maar geen van de andere natuurlijke remedies is eigenlijk medische geaccepteerd. Niettemin hebben sommige klinische onderzoeken wel vastgesteld dat zuiver cranberrysap (dus niet de zoete drank, die vol zit met chemicaliën) inderdaad een blaasontsteking kan aanpakken, hoewel het als het in grote hoeveelheden wordt gedronken bij sommige mensen ook kan leiden tot intestinale- en blaasirritatie. Tijdens een groot onderzoek van Prof. Henderson analyseerde zijn team duizenden stoffen, die in urinemonsters werden gevonden en ontdekte dat bepaalde moleculen, aangeduid als aromaten, die afkomstig zijn uit voedsel, de groei van pathogene bacteriën negatief beïnvloeden. Het bindt zich met ijzer en ontneemt deze microben zo hun essentiële mineraal. Niet verrassend zaten de metabolieten van cranberrysap ook tussen de verschillende nuttige aromatische verbindingen, die er werden geïdentificeerd. De onderzoekers ontdekten ook dat het sap effectiever kan zijn als er maatregelen worden genomen om de zuurgraad van de urine te verminderen terwijl het wordt gedronken, maar dit is per persoon verschillend. Met andere woorden, probeer het gewoon en bekijk of het voor jou werkt.

Laat knoflook de infectie bestrijden

De anti-bacteriële eigenschappen van knoflook zijn bekend, maar de uitdaging is om de knoflookverbindingen ook in de urineblaas te krijgen. De anti-microbiële werking komt vooral door Allicin, een zwavelverbinding, die wordt gevormd als de knoflookteentjes worden geperst. Als je voldoende knoflook eet, produceer je zelfs naar knoflook ruikende urine en kan ook je zweet naar knoflook gaan ruiken. Het is, zonder twijfel, onaangenaam maar het is zeer effectief en enorm populair als een remedie tegen een blaasontsteking. De typische geur van knoflook komt van de Allicin en er is niets dat je kunt doen om die geur te laten verdwijnen. Je kunt 3-5 teentjes knoflook uitpersen en mengen met wat boter of azijn om knoflookboter of een salade dressing mee te maken. Als je niet van de smaak houdt of niet wilt dat je adem naar de knoflook gaat ruiken, kun je ook 2 tot 3 keer per dag 5-6 kleinere knoflookteentjes is zijn geheel doorslikken. Als dit ook niet bij je past zijn er ook nog supplementen op basis van knoflook te koop.

Eet Griekse yoghurt & andere probiotische voedingsmiddelen

Griekse yoghurt bevat actieve culturen van 'goede bacteriën' zoals bijvoorbeeld de Streptococcus thermophilus en de Lactobacillus bulgaricus, die ervoor zorgen dat melk fermenteert. Het wordt ook wel een probiotisch voedingsmiddel genoemd, omdat deze bacteriën kunnen bijdragen aan de darmflora, die betrokken is bij de vertering van complexe stoffen, de productie van B-complex vitamines en het behouden van een gezonde immuunfunctie. Yoghurt kun je gebruiken voor het bestrijden van gastro-intestinale problemen en vaginale gistinfecties, die meestal het gevolg zijn van overmatig gebruik van antibiotica. Vanwege het voordeel bij het behandelen van een blaasontsteking wordt vaak aangeraden om yoghurt te eten en dan vooral die soorten, die veel L.acidophilus culturen bevatten. Kefir, zuurkool en miso zijn enkele andere populaire probiotica. Als je deze voedingsmiddelen eet, zullen de goede bacteriën, die het microbiële evenwicht regelen en die door terugkerende blaasontstekingen en frequent gebruik van antibiotica kunnen zijn vernietigd, weer herstellen. Probiotische bacteriën kunnen indirect een blaasontsteking bestrijden door het immuunsysteem te versterken en zo de infectie minder kans te geven om uit te kunnen breken. Zij kunnen ook helpen om aromatische metabolieten, die bacteriële groei in de urine kunnen voorkomen, te produceren.

Tot slot…

Om verschillende redenen komt een blaasontsteking regelmatig voor bij oudere mensen, en dan met name bij oudere vrouwen.

Het is daarom belangrijk om de eerder genoemde tips ter harte te nemen, zodat je een blaasontsteking voor kunt zijn.

Voorkomen is altijd beter dan genezen!

Bronnen

www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3878051/

www.alzheimers.net/2014-04-03/connection-between-utis-and-dementia/

www.choosingwisely.org/patient-resources/antibiotics-for-urinary-tract-infections-in-older-people/