Overgewicht en diabetes blijft een heel groot maatschappelijk probleem. Er zijn gewoon te veel mensen met overgewicht, waarbij de groei van het aantal kinderen hoger ligt dan bij volwassenen. Een erg zorgelijke ontwikkeling, want het zijn juist de kinderen met overgewicht van nu, die later de volwassenen met obesitas worden. De meeste mensen met overgewicht willen heel graag afvallen, en proberen alle mogelijke dieten. In feite, de dieet-markt is een gigantische markt waar jaarlijks vele miljarden in omgezet worden. Maar waarom werkt dit dan niet?
Waarom is blijvend afvallen zo moeilijk?
Het mag duidelijk zijn dat we beetje bij beetje in gewicht toenemen als we meer energie innemen dan we verbruiken. Met andere woorden, de overtollige energie wordt door het lichaam opgeslagen als vet, voor eventueel later gebruik. Helaas zijn de favoriete plekken de buikstreek, de heupen en de bovenbenen. Juist diè plaatsen waar je dit niet kunt gebruiken. Maar naast de extra vetopslag, en dus meer en meer overgewicht, gebeurt er nog meer in je lichaam. Je lichaam verandert, met name in het proces van de stofwisseling Hierin spelen twee stoffen een hele belangrijke rol, de hormonen Leptine en Insuline. Om duidelijk te maken waarom blijvend en duurzaam afvallen zo ontzetten moeilijk is, en het jojo effect te vermijden, gaan we even verder in op de functie van deze hormonen:
Insuline
Over dit hormoon is al vreselijk veel geschreven, en wordt in de meeste gevallen alléén in verband gebracht met diabetes, of suikerziekte. Maar daarnaast speelt de insuline ook een belangrijke rol in overgewicht, en dan met name het feit dat het overgewicht zichzelf in stand kan houden.
Insuline is een hormoon wat aangemaakt wordt in de alvleesklier. Om nog wat exacter te zijn: In de cellen van de zogenaamde ‘eilandjes van Langerhans’. Insuline heeft twee hele belangrijke functies, die allebei te maken hebben met overgewicht. Wel of niet in combinatie met diabetes:
- Insuline is verantwoordelijk voor de balans in de bloedsuikerspiegel. De bloedsuikerspiegel wordt binnen de normale waardes gehouden door het wel of niet toelaten van glucosemoleculen in de vetcellen en de spiercellen.
- Insuline zorgt er ook voor dat een teveel aan glucose wordt omgezet in vetweefsel. De functie van dit vetweefsel is een soort ‘opslag’. Een reservevoorraad energie voor slechtere tijden. De Insuline creëert dit niet alleen, maar zorgt ook voor het handhaven van deze voorraad vet. De insuline bepaalt dus uiteindelijk of, en wanneer, er opgeslagen vet wordt verbrand of opgeslagen. De insuline is dus de bewaker van de vetvoorraad. Mensen die helemaal geen productie van insuline meer hebben, Diabetes type 1, zullen hun voorraad vet dan ook helemaal verliezen, want de bewakers van deze voorraad zijn dan helemaal weggevallen. Tenminste, dit zou het geval zijn als er geen insuline via spuiten wordt toegediend.
Het hormoon insuline komt dus in actie als er sprake is van een hoge inname van suikers, en is tevens de bewaker van de vetvoorraden. Op het moment dat er suikers worden gegeten, dan zal er direct meer insuline aangemaakt worden om dit te gaan reguleren. Als er op datzelfde moment ook beweging tegenover staat, wordt de energie direct naar de spieren gebracht zodat de energie direct verbruikt wordt. Is dit niet het geval, dan zal het worden opgeslagen als lichaamsvet. Aangezien de insuline deze vetvoorraad in beheer heeft, zal er steeds meer insuline nodig zijn, naarmate de vetvoorraad toeneemt. Deze continue hoge insulinespiegel zal uiteindelijk resulteren in een insuline-intolerantie. De cellen zullen steeds minder alert reageren op de insuline, ze zijn een beetje moe van dat teveel aan insuline.
Leptine
Leptine wordt ook wel het ‘stop met eten’ hormoon genoemd. Het wordt aangemaakt door de vetcellen op het moment dat de vetcel verzadigd is. Hiermee stuurt de vetcel een duidelijke boodschap naar de hersenen: Stop met eten want ik zit vol! Genoeg is genoeg! Dit is een fantastisch signaal wat veel problemen op kan lossen, als het tenminste werkt. Want door ons huidige, vaak verstoorde, voedingspatroon werkt deze functie niet meer. De boodschap komt niet meer aan in de hersenen, en we eten dus gewoon verder ondanks dat we al verzadigd zijn.
Resultaat: Het Metabool Syndroom
Als gevolg van verkeerde voedingsgewoontes gedurende lange tijd, treedt er dus een insuline-intolerantie op, samen met een leptine-intolerantie. Dit houdt concreet in dat het ‘stop met eten’ signaal niet meer aankomt bij de hersenen, en we dus maar dooreten waardoor er nog meer insuline aangemaakt moet worden om als die koolhydraten te verwerken. Het lichaam is op dat moment in een staat van continue te hoge insulinewaarden. Deze toestand wordt het Metabool Syndroom genoemd, en het totaal zorgt er voor dat het vormen van vetvoorraden zichzelf in stand kan houden. Zelfs als er niet gegeten wordt, is er sprake van een hoge concentratie insuline. Aan de andere kant is het dezelfde insuline die de vetvoorraden bewaakt. Aangezien deze in grote hoeveelheden aanwezig zijn, zal er geen vet verbrand worden aangezien het ‘systeem’ zichzelf in stand houdt. Dus wat je op zo’n moment ook doet aan crash dieet of wat voor poging om af te vallen dan ook, het zal niet helpen. Tenminste niet op de lange termijn en al helemaal niet duurzaam.
De gevolgen van het Metabool Syndroom? Die liegen er niet om:
- Een grotere kans op het krijgen van bepaalde soorten kanker
- Hart- en vaatziekten
- Hogere bloeddruk
- Diabetes type 2
Het Metabool Syndroom is een vicieuze cirkel waar weinig mensen zich bewust van zijn, en waar weinig dieten rekening mee houden. Maar het is wel de manier waarop je lichaam werkt, de manier waarop je lichaam reageert.
Waarom een crash dieet niet werkt
Op het moment dat je een crash dieet gaat toepassen, zal er in de eerste periode wel wat gewicht verloren worden. Maar vergis je niet, dit is voor een heel groot gedeelte vocht. Groot nadeel van een crashdieet is het feit dat je veel minder energie binnenkrijgt dan je verbruikt. De logische gedachte is dan dat het lichaam zelf de energie die dan extra nodig is uit de vetvoorraden zal halen, dus vet zal verbranden waardoor je af gaat vallen. Hoe logisch dit ook klinkt, het ligt een beetje ingewikkelder.
Ten eerste krijg je met een extreem dieet veel minder voedingsstoffen binnen, voedingsstoffen waar je niet dik van wordt maar die je wel nodig hebt om goed te kunnen functioneren. Daarnaast, en dat wordt vaak vergeten, is het lichaam zo gesteld op die ruime vetvoorraad, dat de bewaker van deze voorraad zich niet snel prijs laat geven. Het insuline-gehalte in je lichaam is structureel erg hoog door alle foute voedingsgewoontes, maar om vet te verbranden heb je een LAGE insuline-spiegel nodig. Ziehier het grote probleem, wat vaak over het hoofd wordt gezien. Het lichaam reageert als was het een hongersnood. De vetvoorraad moet zolang mogelijk blijven bestaan, want het lichaam heeft er geen idee van wanneer er wel weer voldoende voeding beschikbaar is.
Maar wat werkt dan wel?
Een crash dieet volgen is dus een heel slecht plan. Niet goed voor je gezondheid, en je schiet er op de lange termijn helemaal niets mee op. De allereerste prioriteit is dat je je insulinespiegel naar beneden moet brengen, om mogelijk te maken dat er vet verbrand kan worden. Dit kan alleen als je wat aan je gewicht doet. Jazeker, erg tegenstrijdig, maar zo werkt het wel. Je moet dus die vicieuze cirkel doorbreken. Dit kan alleen met veel werk en nog meer wilskracht. Laat ik hier eerlijk in zijn: Je krijgt het niet voor niets, maar de uiteindelijke beloning van alle werk en inspanning zal gigantisch zijn.
Om af te vallen, tenminste op een duurzame manier, moet je de strijd aan gaan met 3 elementen die allemaal met elkaar in verband staan. Eén voor één aanpakken heeft geen zin. Deze drie elementen zijn:
- Gezond en gevarieerd eten, in de juiste hoeveelheden
- Lichaamsbeweging, eventueel aangepast aan jouw lichamelijke mogelijkheden
- Gewicht verminderen, wat een logisch gevolg is van de eerste twee punten
Tot slot
Wat de dieet-goeroes je ook beloven, neem het niet voor waar aan. Zeker niet met beloftes van 10 kilo per maand. Jazeker, het bestaat! Maar trap er asjeblieft niet in. Kijk kritisch naar alle ins en outs en lees reviews op het internet. En als er goede resultaten bereikt worden, komt dat dan door het dieet op zich? Of door het feit dat je er gewoon beter mee bezig bent? Met andere woorden: Is het dieet niet een placebo met een psychologische uitwerking? Aan de andere kant, als een placebo ook werkt, waarom niet. Maar blijf in alle gevallen héél erg kritisch.
Om af te vallen hoef je beslist voor kapitalen toe te geven aan allerlei dieet-goeroes. Kost handenvol geld en het uiteindelijke resultaat is vaak heel erg minimaal. Besteed dat geld liever aan een persoonlijke en professionele begeleiding die kan zorgen voor een langzaam, maar duurzaam, resultaat.
Heb jij ervaringen met een bepaald dieet? Ik hoor graag van je hoe de resultaten waren.
