Alles over gistextract

Als je even kritisch door je keukenkastjes gaat, is de kans heel erg groot dat je heel veel producten zult vinden waar gistextract in verwerkt is. Nog sterker, ik denk niet eens dat je ver hoeft te zoeken, want in de meeste producten is wel een vorm van gistextract verwerkt.

Deze ingrediënten komen name veel voor in producten op basis van veel koolhydraten met een hartige smaak. Gezien de positieve reputatie van voedingsgist in het algemeen, en het feit dat bakkersgist ook in gebak en brood gebruikt wordt, geven de meeste mensen over het algemeen weinig aandacht aan dit ingrediënt. Het zit overal in, en dan met name in de bekende alledaagse producten, dus waarom zou daar een probleem mee kunnen zijn?

Maar wat is gistextract eigenlijk? Is het je vriend of is het je vijand? Is het allemaal wel zo goed als de voedingsindustrie beweert?

Om hier het juiste antwoord op te krijgen, moeten we even terug naar de basis. Naar de trigger in je brein waarom je iets lekker vindt en er ook van door blijft eten, in de meeste gevallen totdat de hele verpakking leeg is. En ja, dat is Glutamaat.

Waarom wij ‘hunkeren’ naar Glutamaat

Als kind herinner ik me nog heel goed de familiediners. Een paar keer per jaar kwam de hele familie samen in het (grote) huis van mijn grootouders om samen een weekend door te brengen. Natuurlijk veel activiteiten binnen en buiten, maar vooral eten. Lekker eten. Want koken was iets waar mijn grootmoeder heel erg goed in was. Heel veel verschillende dingen om te eten, maar wat mij het meeste bijgebleven is, was de grote schaal met gehaktballetjes. Heerlijk gekruid, langzaam gekookte, en perfect gebruind in de oven. Een ware traktatie!

Van al het heerlijke eten bleef altijd wel wat over voor de volgende dag, maar de gehaktballetjes waren altijd heel snel op. De hele familie, en dan met namen de kids, vochten bijna om de laatsten. Iedere keer hetzelfde verhaal. Maar waarom is dat toch? Wat maken die kleine gehaktballetjes zo onweerstaanbaar voor ons? Natuurlijk het feit dat grootmoeder deze gemaakt had, maar voor het grootste deel de aanwezigheid van (in dit geval natuurlijke) glutamaten.

De term ‘glutamaten’ verwijst naar de vele vormen van glutaminezuur.(1) Het is een aminozuur (de bouwsteen van eiwitten) dat van nature voorkomt in veel voedingsmiddelen en in ons lichaam. Kaas, melk, vlees, erwten, zeewier, en paddestoelen, zijn enkele van de voedingsmiddelen met veel glutamaat. Glutamaat is grotendeels verantwoordelijk voor de smaak van deze hartige voedingsmiddelen. Dit fenomeen wordt ook wel ‘de vijfde smaak’ genoemd, of ‘Umami’.

MSG is een kunstmatig gemaakte, en sterk geconcentreerde smaakversterker die bijna volledig bestaat uit glutamaten. (2) Het is zo geconcentreerd, dat slechts een paar druppeltjes de smaak van een gerecht drastisch kunnen veranderen.

Aan de andere kant is het dusdanig krachtig, dat het ook de gezondheid van bepaalde mensen drastisch kan veranderen. Mensen die hier gevoelig voor zijn, kunnen last krijgen van hele heftige reacties, waaronder hoofdpijn.

Wat maakt Glutamaat zo vreselijk krachtig?

Ingrediënten zoals suiker en zout zijn in staat om een reactie in je hersenen te activeren waardoor we eten lekker vinden. Waardoor we kunnen genieten van eten. Een bekend proces waar de voedingsindustrie handig gebruik van maakt.

Glutamaat heeft hetzelfde effect op je hersenen, maar dan in het kwadraat! Ook glutamaat activeert iets in hersenen waardoor je iets lekker vindt, en waardoor je méér wilt. Tot het moment dat er niets meer is. De schaal is leeg, de verpakking is leeg. (3)

Ondanks het feit dat je door glutamaat heel erg moeilijk je maat kan houden, hoeft deze stof niet persé slecht te zijn, want er zijn heel veel voedingsmiddelen die al van naturen glutamaat bevatten. Sommige zelfs in hele hoge concentraties, zoals bijvoorbeeld oude kaas, gefermenteerde groenten, gezouten vlees, bouillon, en sojasaus. Deze bevatten allemaal hoge concentraties glutamaat.

En glutamaten smaken niet alleen heel goed, ze zijn ook nog eens goed voor je lichaam en je algehele gezondheid. Het is een neurotransmitter in de hersenen en is niet alleen heilzaam voor je lijf, maar ook nog eens noodzakelijk om te kunnen leven.

In het begin van de 20ste eeuw ontdekte een wetenschapper het bestaan van glutamaten. (4) Deze vormen de zogenaamde ‘vijfde smaak’ waar we zo dol op zijn in traditionele voedingsmiddelen. Deze ‘vijfde smaak’ wordt ook wel ‘Umami’ genoemd.

Maar zoals met zoveel natuurlijke dingen, hebben commerciële belangen de sterke neiging om dit te ‘verbeteren’. Nee, niet zozeer om een beter product te maken, maar om de prijs van het natuurlijke ingrediënt te drukken. Dezelfde ‘smaaksensatie’, maar voor een fractie van de prijs van het natuurlijke ingrediënt.

Het resultaat? Mononatriumglutamaat (MSG, later ook bekend als E621) was geboren: Een sterk geconcentreerde, synthetisch geproduceerde, en uiterst krachtige vorm van glutaminezuur.

Bij de introductie van MSG was iedereen enthousiast: Dezelfde smaaksensatie en vele malen goedkoper. Niet afhankelijk van natuurlijke bronnen, maar volledig synthetisch geproduceerd. Ideaal toch? Iedereen was er zo enthousiast over, dat het ooit zelfs in babyvoeding was verwerkt. (5)

Maar toen de publieke opinie in de jaren zestig zich tegen MSG keerde, zochten voedselproducenten naar alternatieven. Dit was het begin van een hele grote MSG-industrie waarin allerlei varianten gemaakt werden. Varianten met dezelfde smaaksensatie, maar allemaal nog steeds synthetisch gemaakt. Een nieuwe variant werd steeds op de markt gebracht onder andere namen. Namen die minder beladen waren dan het aloude MSG.

Tegenwoordig nemen de voedselfabrikanten het niet zo nauw meer met MSG. Hetzelfde ingrediënt wordt op de ingredientënlijst onder verschillende namen gepresenteerd. (6) Alles om maar te vermijden dat de consument koude rillingen krijgt bij het lezen van de naam MSG of E621.

Ok, terug naar het gistextract

Is gistextract een verborgen vorm van MSG?

Om even heel kort te gaan of gistextract hetzelfde is als MSG: Nee!

Ik besef me terdege dat ik hiermee verschillende mensen tegen het hoofd stoot, maar ik kan er niks meer van maken. Dit is de realiteit.

Dat wil niet direct zeggen gistextract goed of slecht voor je is. Zo ver zijn we nog niet. Het punt is dat gistextract en MSG twee totaal verschillende dingen zijn, beide op verschillende manieren gemaakt met verschillende grondstoffen. En het eindresultaat is dat ze allebei ook nog eens verschillende vormen en concentraties van glutamaten afgeven.

Gistextract bevat glutamaat, net als het natuurlijke glutamaat wat je kunt vinden in oude kazen en zelfgemaakte bouillon. Het bevat daarnaast ook nog eens andere stoffen die allemaal bijdragen aan de unieke smaak van gistextract.

MSG, aan de andere kant, is een sterk geconcentreerde, synthetische, en bewerkte vorm van glutaminezuur. Het wordt gemaakt door bacteriële gisting. Hoewel het niet erkend wordt, zijn er veel slechte ervaringen met MSG. De discussie over de veiligheid en de bijwerkingen van MSG kun je overal op het internet vinden. Onder andere hoofdpijn is een veelgehoorde klacht. (7)

Dus nogmaals: Gistextract is niet hetzelfde als MSG.

Gistextract is, normaal gesproken, een volledig natuurlijk ingrediënt wat toevallig grote hoeveelheden glutamaat bevat. Maar deze concentratie komt nog niet eens in de buurt van de hoeveelheid die we vinden in MSG.

Maar, zoals eerder gezegd, nemen de fabrikanten het tegenwoordig niet zo nauw meer met de waarheid, en wordt er soms op de ingrediëntenlijst ‘gistextract’ gezet, terwijl het om ordinair MSG gaat. Het verschil zie je niet aan de ingrediëntenlijst, en proef je ook niet. Je bent gewaarschuwd!

Gistextract: Glutamaat versus MSG

Dus wat betekent al deze informatie voor jou? Sommigen zijn voor zowel MSG gevoelig, als voor verschillende soorten gistextracten. Maar er zijn ook veel mensen die hooggevoelig zijn voor MSG, maar niet gevoelig zijn voor gistextract en andere vormen van glutamaat. 

Waarom? Moeten we ons zorgen maken over glutamaat?

De voedingsindustrie zegt (natuurlijk) ‘nee, geen probleem!’

Maar het probleem ligt veel ingewikkelder dan een eenvoudig ‘ja’ of ‘nee’.

Zoals eerder gezegd, komen glutamaten van nature voor in een heel breed scala aan voedingsmiddelen, vooral als deze voedingsmiddelen gefermenteerd zijn, langzaam gekookt zijn, of gestoofd zijn. Vooral traditionele culturen bereiden hun voedsel op deze manier om bewust de concentratie van glutamaat te verhogen. Het is daarmee wel duidelijk dat onze voorouders zich heel erg bewust waren van de voordelen van natuurlijk glutamaat voor de gezondheid.

De risico’s van teveel glutamaat

We kunnen bijna niet meer om MSG heen. Het zit in heel veel producten verwerkt. Door het eten van MSG, als toevoeging op het natuurlijke glutamaat wat we al eten, wordt onze consumptie tot in het extreme verhoogd. Met andere woorden, de bewerkte voedingsmiddelen met MSG zorgen er uiteindelijk voor dat we bijna letterlijk verslaafd raken hieraan. Daarnaast is het gevaar van een ‘overdosis’ heel erg groot.

Er zijn een aantal risico’s verbonden aan deze forse toename van glutamaat.

Ten eerste zullen deze voedingsmiddelen met een hoge beloning in de vorm van Glutamaat, de eetlust en de regulerende systemen van onze hersenen flink in de war schoppen. MSG doodt hersencellen, met name in de hypothalamus in de hersenstam. De hypothalamus speelt een belangrijke rol bij het controleren van je metabolisme en het endocriene systeem. (8)

Aan de andere kant zijn er ook andere voedingsmiddelen die hetzelfde effect kunnen hebben, waarvan sommigen geen, of heel weinig, glutamaat bevatten.

Ten tweede zijn sommige mensen hooggevoelig voor glutamaat, zelfs als ze niet gevoelig zijn voor MSG. Mensen die gevoelig zijn voor glutamaat, kunnen heel slecht reageren op een breed scala aan voedingsmiddelen zoals oude kazen en andere voedingsmiddelen die gistextracten bevatten.

Deze gevoeligheid, in het bijzonder voor mensen met gevoelige darmen, is de reden waarom bijvoorbeeld het GAPS-dieet slechts heel kort gekookte voeding bevat. (9) Dit is voor een bepaalde periode tot het moment dat er progressie is in het genezingsproces.

Wat te doen als je gevoelig bent voor glutamaat?

Behalve als je een onbalans hebt in je darmen, zijn er ook andere oorzaken voor een gevoeligheid voor glutamaten. Erfelijk schijnt hierin een grote rol te spelen. Sommige mensen tolereren Glutamaten beter dan andere mensen, net zoals er ook mensen zijn die problemen hebben met het omzetten van bètacaroteen naar Vitamine A.

Ook moet ik hier opmerken dat een gevoeligheid voor glutamaten zich ook kan ontwikkelen naar aanleiding van overmatige blootstelling aan glutamaat. Iemand die normaal gesproken niet overgevoelig is, kan dat worden na een week lang veel voedsel met veel glutamaten en MSG gegeten te hebben. Na een periode van onthouding, zodat je lichaam de ‘achterstand’ weg kan werken, zal de gevoeligheid waarschijnlijk afnemen of zelfs verdwijnen.

Dus: Wel of niet gistextract eten?

Is het verstandig om veel voorkomende voedingsmiddelen met gistextract te vermijden?

Allereerst, voor diegene die niet gevoelig zijn voor gistextracten, en andere natuurlijke vormen van glutamaat, is het eten van gistextract geen enkel probleem. Mits natuurlijk met mate.

Het grootste probleem is dat veel voedingsmiddelen die MSG bevatten, in de meeste gevallen sterk bewerkte voedingsmiddelen zijn. En dit zijn juist de voedingsmiddelen die niet de allerbeste voeding is voor je lichaam. Ook voor wat betreft portie-controle is dit niet de beste keuze, onder andere door de aanwezigheid van MSG wat je ‘verslaafd’ maakt aan wat je op dat moment aan het eten bent. (10)

Alleen al om deze reden is vermijden een heel slim idee, zeker als je al moeite hebt om slechts een kleine portie te eten. Want al deze soorten voedsel kunnen erg verslavend zijn.

Voor de mensen die reeds bekend zijn met hun gevoeligheid voor MSG en/of glutamaten, is het natuurlijk belangrijk om meer details te weten. Is het alleen MSG? Of ook natuurlijk gistextract? Of andere vormen van glutamaten?

In dit geval is het belangrijk om de hulp van een expert in te roepen om exact te weten te komen om welke vormen het gaat. Dit kan lastig zijn om vast te stellen, want een eventuele reactie op natuurlijk glutamaat en/of synthetische MSG kan soms 24 tot 72 uur duren. Dit gegeven kan het lastig maken om een eventuele gevoeligheid nauwkeurig vast te kunnen stellen.

Voor gezonde mensen spelen glutamaten een hele belangrijke rol voor een goede gezondheid. In de meeste gevallen zal het alleen gaan om het vermijden van de synthetische MSG, en niet het vermijden van de natuurlijke vorm van glutamaat: Gistextract.

Voordelen voor je gezondheid van gistextract

Dit was inderdaad een heel verhaal over gistextract versus MSG. Ik hoop dat een en ander wat meer duidelijkheid heeft gebracht.

Dan komen we nu bij de gezondheidsvoordelen van natuurlijk gistextract. Lees je even met me mee?

1) Méér energie

Sommige fabrikanten voegen vitamine B12 toe aan het gistextract. Of dit in jouw geval toegevoegd wordt, kun je opa het etiket nalezen. Vitamine B12 kan helpen om je energieniveau te verhogen. (11) Een tekort hieraan is vaak een belangrijke oorzaak van zwakte en vermoeidheid.

Gistextract met toegevoegd vitamine B12 kan met name erg nuttig zijn voor vegetariërs en veganisten, omdat deze belangrijke vitamine meestal alleen voorkomt in dierlijke producten. En dit is juist wat vegetariërs en veganisten niet eten.

Volwassenen hebben dagelijks ongeveer 2,4 microgram vitamine B12 nodig. Een kwart kopje gistextract bevat al 7 keer zoveel.

2) Sterker immuunsysteem

Onderzoek heeft aangetoond dat een bepaalde gist-stam in gistextract het immuunsysteem kan ondersteunen en, als gevolg hiervan, bacteriële infecties fors kan verminderen. Het kan ook erg nuttig zijn bij de behandeling van diarree.

3) Goed voor huid, haar, en nagels

Sommige onderzoekers suggereren dat gistextract haarverlies en brosse nagels kan bestrijden. Het kan ook helpen om acne, en andere huidproblemen, te verminderen. Met name in de puber-leeftijd.

4) Verbetering van de glucosegevoeligheid

Sommige mensen beweren dat gistextract de gevoeligheid voor glucose verbetert bij mensen met Diabetes Type 2. (12) Maar wetenschappelijk is dit nog niet voldoende onderbouwd.

Sommige onderzoekers zagen in dierproeven dat gistextract met toegevoegd chroom (meestal biergist) de bloedsuikerspiegel en het cholesterol gehalte kan verlagen.

5) Ondersteuning van een gezonde zwangerschap

Gistextract kan ook een gezonde zwangerschap prima ondersteunen. Fabrikanten voegen vaak foliumzuur toe aan het uiteindelijke product. Of dit in jouw geval ook zo is, kun je op de ingrediëntenlijst controleren. Op deze manier is het een hele nuttige aanvulling voor vrouwen die zwanger zijn, of zwanger willen worden.

Over het algemeen wordt aanbevolen om dagelijks 400 tot 800 microgram foliumzuur te nemen om afwijkingen te voorkomen en de groei van de foetus te ondersteunen. (13)

Maar let er wel op dat sommige fabrikanten meer toevoegen dan een dagelijks aanbevolen hoeveelheid. Dus raadpleeg altijd je behandelend arts voordat je dit toe gaat passen. Zeker als je al tabletten met foliumzuur slikt tijdens de zwangerschap en voorafgaand aan de zwangerschap.

Zijn er risico’s verbonden aan het gebruik van een gistextract?

Ondanks alle voordelen die gistextract kan bieden, is het gebruik hiervan niet voor iedereen geschikt. Wetenschappers waarschuwen mensen die last hebben van inflammatoire darmaandoeningen, glaucoom, en hypertensie geen gistextract te gebruiken omdat het uiteindelijk de symptomen kan verergeren.

Zoals eerder gezegd: Mensen die een overgevoeligheid of een allergie hebben voor voedingsgist, moeten oppassen bij het gebruik hiervan.

Ook mensen met een hoog risico op jicht moeten een gistextract beslist vermijden. (14)

Tot slot

Gistextract wordt soms een superfood genoemd, omdat zelfs een beetje van dit eiwitrijke, magere ingrediënt een indrukwekkende hoeveelheid vitamines en mineralen bevat.

Maar er is meer onderzoek nodig om alle voordelen van gistextract te bevestigen en wetenschappelijk te onderbouwen.

Even buiten alle voordelen om: Veel mensen vinden de smaak van toegevoegd gistextract gewoon erg lekker. Gistextract is erg veelzijdig en je kunt het toevoegen aan een grote verscheidenheid aan gezonde gerechten.

Gebruik jij gistextract? Hoe gebruik jij het? Heb jij misschien een lekker recept wat je wilt delen met ons?