De rol van hormonen bij het afvallen

Je denkt dat je alles goed doet: Je eet gezond, je sport regelmatig en natuurlijk drink je je 2 liter water per dag. Maar qua gewicht gebeurt er helemaal niets. Nog sterker: Je krijgt er zelfs kilo’s bij! Erg frustrerend, en je snapt er helemaal niks van! Uiteindelijk geef je er de brui aan, en stopt met deze gezonde levensstijl. Je denkt dat het voor jou nooit zal werken, en dat je er gewoon mee moet leren leven dat je overgewicht hebt.

Jammer, want je was zo goed bezig!

In dit artikel wil ik je uitleggen welke rol je hormonen spelen in het controleren van je lichaamsgewicht. Ik leg je uit welke hormonen hierbij betrokken zijn, en hoe je deze hormonen kunt controleren om een goede balans te creëren: Een ideale situatie om af te vallen.

Klinkt goed toch? Lees snel verder!

7 hormonen die een rol spelen bij je gewicht

Het menselijk lichaam is een fantastisch geheel, een hoogstandje van samenwerken tussen alles wat er moet gebeuren. Maar deze samenwerking is erg afhankelijk van de balans in je lichaam. Eén van de onderdelen die in balans moet zijn is je hormoonspiegel. Alle hormonen moeten met elkaar samen kunnen werken, en moeten in de juiste hoeveelheden aanwezig zijn om te voorkomen dat één of twee de overhand krijgen, waardoor je lichaam bijvoorbeeld direct vet op gaat slaan.

Hieronder vind je de 7 belangrijkste hormonen die betrokken zijn bij het krijgen van overgewicht, en dus ook bij het afvallen.

Hormoon 1: Leptine

Leptine is het hormoon die aan je hersenen vertellen dat je maag vol is, dat je genoeg gegeten hebt. Helaas is dit een erg traag hormoon, want als je aan het eten bent, komt die boodschap pas 20 minuten na het échte volle gevoel aan bij de hersenen. Dus ook al is je maag vol, je beseft het pas 20 minuten later. Om die reden wordt er ook aangeraden om in ieder geval rustig te eten, en even een kleine pauze te nemen voordat je een tweede bord opschept. Alleen op die manier loop je niet achter de feiten aan.

Daarnaast regelt de leptine ook de stofwisseling. Leptine is dus het hormoon wat deels mee bepaald of je vet gaat verbranden of vet gaat opslaan. Leptine wordt met name geproduceerd tijdens je slaap, en dan met name tijdens je REM-slaap, je diepe slaap. Voor een balans in het hormoon Leptine is het dus belangrijk dat je goed slaapt.

Een onbalans in de Leptine, heeft op haar beurt weer een directe invloed op het hormoon Cortisol.

Hormoon 2: Cortisol

Het hormoon Cortisol kennen we allemaal wel: Het is één van de stress hormonen. Cortisol is verantwoordelijk voor de boost aan adrenaline voor de ‘vecht of vlucht reactie’.

Cortisol wordt ook aangemaakt als je stress hebt: Je staat vast in de file, je breekt je hoofd over je financiën, je hebt morgen een spreekbeurt, omdat je vreselijk moe bent, omdat je baas in je nek staat te hijgen, of…, of….. Je kunt er zelf vast nog wel een paar bij verzinnen. Je lichaam reageert dan op de stress die van buitenaf komt.

Maar je lichaam kan ook stress van zichzelf hebben: Je lichaam raakt bijvoorbeeld gestrest als je te veel junkfood eet, te weinig slaapt, of te veel gifstoffen binnenkrijgt. Allemaal zaken waar je lichaam heel lastig mee om kan gaan, waardoor het in de stress schiet.

De reactie van het lichaam is dan identiek aan die van externe stress: Extra aanmaak van cortisol, het stress hormoon.

Als je zo nu en dan wat stress hebt, zullen er geen problemen zijn. De hogere niveaus cortisol zullen snel weer gaan zakken. Maar als je last hebt van chronische stress, extern of intern, dan heb je dus ook last van een constant hoog niveau aan cortisol. Dit zal je lichaam gaan triggeren om vet op te slaan, en om je spieren af te breken.

In normale gevallen, als alles goed in balans is, zou het niveau aan Cortisol in de ochtend het hoogst moeten zijn, zodat het gedurende de dag steeds lager kan worden. Dat wil zeggen, als je geen stress hebt, zal dat inderdaad ook wel lukken. Maar als je veel stress hebt, zal je Cortisol in de avond nog steeds hoog zijn. Daardoor ga je slecht slapen, wat op zijn beurt weer een invloed heeft op het hormoon Leptine. Uiteindelijk zal het niveau Cortisol alleen maar hoger en hoger worden, als je niks doet aan die stress.

En overmaat aan Cortisol zal uiteindelijk zorgen voor een kwalitatief slechte nachtrust, ontregeld metabolisme, onvermogen om helder te denken, problemen met concentratie en uiteindelijk extra opslag van lichaamsvet, en afbraak van spierweefsel.

Hormoon 3: Ghreline

Ghreline is een heel belangrijk hormoon voor mensen die af willen vallen. Ghreline is namelijk het stofje wat het bericht aan de hersenen geeft dat er behoefte is aan eten. Met andere woorden: Honger! Als je Ghreline in een normale balans is, zal er niet zo veel aan de hand zijn. Je hebt een hongerig gevoel, je eet wat, en het hongerige gevoel trekt al snel weer weg. Maar als je té veel Ghreline in je lijf hebt, zal dat resulteren in fors over-eten, je hunkert naar voedsel, je wilt zelfs vals spelen om maar meer te kunnen eten. In extreme gevallen eet je gewoon door totdat er niks meer in huis is.

Het mag duidelijk zijn dat een normaal niveau Ghreline, natuurlijk in balans met de andere hormonen, erg belangrijk is om over-eten te voorkomen.

Met name vrouwen die te weinig slapen en last hebben van hormonale schommelingen, zijn extra vatbaar voor een hoger niveau Ghreline.

Ghreline heeft overigens niet alléén maar invloed op je hongergevoel, maar kan ook een negatieve invloed hebben op je stemming.

Hormoon 4: Adiponectine

Dit is een ontstekingsremmend hormoon die een belangrijke rol speelt bij het regelen van metabolische processen, inclusief het bestrijden van vet. Overal in het lichaam kunnen ontstekingen ontstaan door bijvoorbeeld té veel sporten, toxische stoffen die binnenkomen met het voedsel, zuur voedsel of andere oorzaken. Op zo’n moment zal het hormoon Adiponectine de stofwisseling gaan vertragen, stoppen met zijn strijd tegen vet, en zich volledig richten op het bestrijden van de ontstane noodsituatie: De ontsteking.

Verschillende studies hebben aangetoond dat een optimaal niveau van dit hormoon, én in balans met alle andere hormonen, het risico kan verminderen voor de ontwikkeling van insulineresistentie en uiteindelijk diabetes.

Hormoon 5: Insuline

Insuline is één van de meest belangrijke en krachtigste hormonen als het gaat om het opslaan en het afbreken van lichaamsvet. Een verhoogd insulineniveau zal verhinderen dat het binnengekomen vet niet geheel verbrand wordt, en triggert het lichaam om méér vet op te slaan.

Door het overmatig eten van verkeerde suikers zal de bloedsuikerspiegel gaan stijgen: Er is een teveel aan glucose in het bloed. Als reactie van het lichaam zal het insulineniveau stijgen om al dit glucose te verwerken. En als er op dat moment te veel glucose is, met andere woorden: er is geen lichamelijke activiteit, zal de insuline er voor zorgen dat de overtollige glucose opgeslagen wordt als lichaamsvet, voor eventueel later gebruik. Ok, dit is even de verkorte versie, maar uiteindelijk is dit wel het resultaat.

Daarnaast heeft insuline een grote invloed op de hormonen die in principe tegen het vet strijden, zoals het eerder genoemde hormoon Adiponectine.

Ook is er een reel hoger risico op het krijgen van de aandoening diabetes, als je je lichaam té vaak confronteert met hoge pieken insuline.

Hormoon 6: Glucagon

Glucagon is eigenlijk de tegenhanger van Insuline. Waar Insuline voornamelijk zorgt voor het opslaan van lichaamsvet, zorgt Glucagon juist voor de afbraak van lichaamsvet. Glucagon zorgt er dus voor dat het vet uit de lichaamscellen beschikbaar komt voor energie. Eigenlijk werken ze elkaar tegen, en het is daarom erg belangrijk dat deze twee in een perfecte balans naast elkaar bestaan. Zodra de insuline de overhand krijgt, heeft het hormoon Glucagon steeds meer moeite om haar werk te doen: Het verbranden van lichaamsvet om op deze manier in de energiebehoefte van het lichaam te voorzien.

Uit een beperkte studie is inmiddels gebleken dat mensen die maar heel beperkt slapen, een veel lager niveau Glucagon in hun systeem hebben. Te weinig slaap geeft stress aan het lichaam, dus zal het hormoon Cortisol de overhand hebben. En, zoals we eerder gezien hebben, heeft Cortisol een remmende werking op het verbranden van lichaamsvet.

Hormoon 7: Somatotropine (groeihormoon)

Het groeihormoon is niet alleen noodzakelijk om te ‘groeien’, maar heeft een belangrijke taak bij het vernieuwen van het lichaam. Met andere woorden: De veroudering van het lichaam is vaak te wijten aan een gebrek van dit hormoon.

Het groeihormoon is ook onontbeerlijk voor het repareren van de spieren en het opbouwen van spiermassa. Daarnaast speelt het een rol bij de hoeveelheid energie en zal het de vetstofwisseling verbeteren.

Je lichaam maakt dit groeihormoon alléén maar aan tijdens de periode dat je slaapt. Niet gewoon even een tukje doen, maar écht diep slaapt, een kwalitatieve slaap dus. Dit impliceert direct dat mensen die niet goed slapen, om wat voor reden dan ook, een laag niveau aan groeihormonen in hun systeem hebben. Als je niets genoeg groeihormoon in je lichaam hebt, zal je spiermassa achteruitgaan, of in ieder geval niet opbouwen, en zal je stofwisseling lager worden.

5 factoren die invloed hebben op je hormoonbalans

Een hele lijst met hormonen die allemaal samenwerken en dus ook afhankelijk van elkaar zijn. Je hebt daar al een paar voorbeelden van kunnen lezen. Maar de hormonen zijn niet alleen van elkaar afhankelijk, maar ook van externe omstandigheden. Denk maar eens aan je genen, je leefstijl, je voeding etc. Sommige dingen kun je niet beïnvloeden, maar gelukkig blijven er genoeg factoren over die je wel degelijk kunt beïnvloeden om te zorgen voor een goed hormoonbalans, waardoor je veel gemakkelijker af kunt vallen.

Om een normale productie en balans van al deze hormonen te kunnen garanderen, zijn een aantal factoren van groot belang.

Deze factoren zijn:

• Water
• Voeding
• Stress
• Slapen
• Bewegen

Al deze factoren hebben, direct en indirect, een duidelijke invloed op de productie en het in balans houden van de eerder genoemde hormonen.

Als één van deze 5 factoren niet in balans is met de anderen, dan zal je lichaam stoppen met het verbranden van lichaamsvet, en juist overgaan op het opslaan van vet.

Als één van deze 5 factoren niet in balans is, zal je lichaam één of meerdere van de eerder genoemde hormonen vertragen of juist versnellen, en zal je stofwisseling veranderen. Met maar één doel: Proberen om de ontstane, negatieve, situatie te verhelpen. Als er dan extra hormonen worden aangemaakt om de situatie te herstellen, zal dit direct effect hebben op de andere hormonen, ook al hebben ze geen directe functie in het verhelpen van de noodsituatie die op dat moment speelt.

Stel dat je fanatiek aan het sporten bent, supergezond eet, niet tussendoor snackt en voldoende water drinkt. Het beoogde effect zal uitblijven als je blijft zitten met veel stress en een slechte nachtrust. Ondanks alle moeite ga je uiteindelijk niet afvallen, maar juist in gewicht aankomen door de ontstane onbalans in de hormonen.

Uitgelicht: Je slaap

Als je regelmatig slecht slaapt, zal het geen nieuws voor je zijn dat dit veel gevolgen kan hebben. Je ligt niet alleen de hele nacht te woelen en te draaien. Je wordt uiteindelijk wakker van dat nare geluid van de wekker, en je hebt het gevoel dat je maar een paar minuten geslapen hebt. Je loopt naar de Senseo, zet een bak koffie en ontbijt met een kom yoghurt met ontbijtgranen. Maar minder dan een uur later ben je al die energie al weer kwijt en schreeuwt je lijf om nieuwe energie. In welke vorm is op dat moment niet belangrijk (tenminste in je hoofd) dus ren je snel naar de snackautomaat voor een lekkere zoete chocoladereep. Je bloedsuikerspiegel stijgt, insuline wordt aangemaakt waardoor je bloedsuikerspiegel weer zakt tot onder het niveau van eerder. het gevolg: Het hele proces begint weer van voren af aan. Wéér naar die snackautomaat!

Uit een recente studie is gebleken dat al na één slechte nacht, de hunkering naar extra voedsel merkbaar is. Met andere woorden: Na één nacht slecht slapen merk je al de gevolgen van een onbalans in de hormonen.

Als je nogmaals de informatie over de 7 eerder genoemde hormonen doorleest, zal het je opvallen dat de meeste hormonen direct beïnvloed worden door de kwaliteit van je slaap.

Dit wil niet zeggen dat de kwaliteit van slaap alléén maar belangrijk is. Zeker niet! Het is een evenwicht van alle factoren die hier een rol in spelen. Alles moet gewoon goed zijn, om je hormonen in de balans te krijgen én te houden.

Uitgelicht: Je stress

Stress is een vreemd ding: Je lichaam gaat op bepaalde lichaamsprocessen energie uitsparen door deze in een soort ‘spaarstand’ te zetten. Het doel is om energie vrij te maken voor de lichaamsprocessen die op dat moment belangrijk zijn: ‘Fight or run’.

Zonder op alle details van dit ingewikkelde proces verder in te gaan, hebben we al vastgesteld dat het hormoon Cortisol op dat moment in grote hoeveelheden aangemaakt wordt. Niet alleen zal het hoge niveau Cortisol direct een effect hebben op de andere hormonen, maar deze zal het lichaam ook triggeren om direct lichaamsvet op te slaan.

Met andere woorden: Als je last hebt van chronische stress, dan zal je lichaamsgewicht onvermijdelijk toenemen, ook al doe je nog zo je best met sporten en voeding.

Uitgelicht: Je voeding en water

Je lichaam heeft voedsel, water, beweging en slaap nodig om zichzelf te kunnen herstellen van alle schadelijke zaken waar we dagelijks aan blootgesteld worden. Ook heeft je lichaam energie nodig in de vorm van calorieën, bepaalde voedingsstoffen en natuurlijk water. Al deze elementen zijn onontbeerlijk om normaal te kunnen functioneren. Eten en drinken is niks meer dan je lichaam de hele dag door te voorzien van de juiste brandstof. Het zijn allemaal essentiële voedingsstoffen die er voor zorgen dat we gezond blijven, dat we energie hebben, dat we ons gelukkig voelen.

Voeding en water zijn eigenlijk de twee belangrijkste factoren die een directe invloed uitoefenen op je hormonen. Dit is eigenlijk logisch, want de meeste hormonen uit het eerder genoemde lijstje zijn verantwoordelijk voor je hongergevoel, of zijn verantwoordelijk voor het signaal dat je moet stoppen met eten. Andere hormonen bemoeien zich weer met het transport en de verdeling van de ingenomen energie. Het is duidelijk dat dit direct of indirect allemaal te maken heeft met wat je eet, hoeveel je eet, en met de hoeveelheid water wat je binnen krijgt.

Als je honger hebt, krijg je een signaal dat je wat moet eten. Het is een feit dat het stillen van die ‘honger’ (eigenlijk is het meer ‘trek hebben in iets’, want echte honger kennen we niet…) best wel even kan wachten. Je gaat er beslist niet dood aan als je op dat moment even geen gehoor geeft aan dat gevoel. Maar helaas kiezen veel mensen voor het moment van eten, en het soort eten, op basis van hun gevoel. Als je lichaam energie nodig heeft, wordt dit meestal vertaald naar een urgentie om direct te eten, in combinatie met een verlangen naar voedsel, waarbij het dan weinig uitmaakt of het kwalitatief goed eten is, of junkfood. We zijn eigenlijk allemaal emotionele eters.

De oorzaak van dit emotionele eten moeten we weer zoeken in de foute balans van de hormonen. Je hormonen schreeuwen om energie, je krijgt het seintje dat je iets moet eten. Je lichaam hoopt natuurlijk dat je de juiste bronnen van voedingsstoffen gaat kiezen, maar dan is er de invloed van de andere hormonen, bijvoorbeeld Ghreline, die er voor zorgt dat je eten kiest op emotionele basis. Je wilt gewoon eten, het liefst zoet, en daarbij maakt het niet uit WAT je eet. Je wilt gewoon maagvulling. Je lichaam zal hier niet blij van worden, en het evenwicht tussen je hormonen zal hierdoor alleen maar méér uit balans raken.

De juiste keuze: Haal de voedingsstoffen en energie uit gezonde en evenwichtige voeding. Hierdoor blijven niet alleen de hormonen in balans, maar blijf je gezond, energiek, vrolijk en heb je geen moeite om af te vallen.

De slechte keuze: Als er een tekort is aan voedingsstoffen, en je krijgt ook nog eens allerlei giftige stoffen binnen (junkfood, additieven, geraffineerde suikers etc.) zal dit afbreuk doen aan je gezondheid, en dus aan je functioneren. Daarnaast heb je last van chronische moeheid en ben je constant in gevecht met jezelf om af te vallen.

Hoe hormonen je gewicht beïnvloeden

Om even te illustreren hoe het allemaal in de praktijk kan werken:

Als je je moe voelt, futloos en slaperig, dan ben je snel geneigd om een sterke bak koffie te nemen. Maar er is maar één mok koffie nodig om uiteindelijk te zorgen dat je de slaap krijgt die je nodig hebt, zowel kwantitatief als kwalitatief. Hierdoor voel je je nog steeds moe. Uiteindelijk schiet je er dus niks mee op.

Onvoldoende slaap kan een verlangen naar suiker triggeren, in een poging om snelle energie te generen. Een andere ‘oplossing’ is natuurlijk weer een sterke bak koffie. Maar dat heeft wederom invloed op je slaap, wat je lichaam veel stress zal bezorgen, zowel fysiek als mentaal. Dit gevoel zal weer een nieuw verlangen creëren, suiker of koffie of iets anders, dat maakt allemaal niet uit.

Als je daaraan toegeeft, en wederom de foute keuzes maakt, zal de cyclus zich blijven herhalen waardoor je hormonen steeds verder uit balans raken. En, zoals we al vastgesteld hebben, zal je lichaam dan getriggerd worden om vet op te slaan. Daarnaast heeft je lichaam dan ook nog eens de neiging om bepaalde giftige stoffen op te slaan, met alle gevolgen van dien.

Overtollig lichaamsvet en giftige stoffen hebben helemaal geen meerwaarde voor het lichaam. Nog sterker: Uiteindelijk zal het je lichaam beetje bij beetje afbreken.

Je vetcellen hebben weinig beters te doen dan alle aangeboden giftige stoffen op te nemen als een spons. De giftige stoffen blijven dus in je lijf hangen, wat uiteindelijk ook een negatieve invloed zal hebben op de hormoonbalans.

Als je constant tegengewerkt wordt door alle gifstoffen en vet in je lichaam, in combinatie met een scheve hormoonbalans, zal het nagenoeg onmogelijk zijn om de wilskracht en de motivatie op te brengen om af te vallen. Zelfs een afvaldieet wordt door je lichaam aangemerkt als een ‘gevaar’, waardoor je lichaam direct gaat stoppen met vet verbranden.

Uiteindelijk, als je maar lang genoeg in deze negatieve cyclus blijft hangen, zal je lichaam steeds sterker geprogrammeerd worden om steeds meer en meer vet op te slaan. Op de lange duur zal het je immuunsysteem, en dus je gezondheid, verder aantasten. Je wordt vatbaar voor allerlei ziektes en aandoeningen.

Hoe langer je in deze cyclus blijft hangen, hoe moeilijker het zal worden om er weer uit te komen. Je zakt uiteindelijk steeds dieper weg.

Tot slot…

Het is inmiddels wel duidelijk dat de hormonen je kunnen maken en breken, tenminste voor wat betreft je wens om af te vallen. Hou in ieder geval de 5 eerder genoemde factoren goed in de gaten, en ga aan de slag om deze steeds beter in balans te krijgen, om je hormonen in balans te krijgen. Uiteindelijk zal je veel minder moeite hebben om af te vallen.

Maar dat is niet het enige: Door een juiste balans te creëren, zal je algehele gezondheid er ook met sprongen op vooruit gaan. Je zult je beter gaan voelen, minder last van ziektes en aandoeningen, je humeur zal verbeteren, je zit goed in je vel en je wordt een gelukkig mens. Helemaal in balans met jezelf!

Bronnen

www.saragottfriedmd.com/are-these-four-hormones-blocking-your-weight-loss-efforts/

www.davidwolfe.com/10-habits-balance-hormones-lose-weight/

www.dietdoctor.com/get-hormones-checked-lose-weight

www.chatelaine.com/health/wellness/imbalances-halting-your-weight-loss/