Nieuwe gewoontes / routines aanleren

Ken je dat gevoel?:  Je doet suiker in je koffie, maar je weet eigenlijk niet waarom. Is dat nou echt lekkerder? Heb je het wel eens zonder geprobeerd? Of een ander voorbeeld: Je draait je zoveelste sigaret.

Waarom? Heb je écht behoefte aan nicotine of wil je gewoon iets in je handen hebben. Een gewoonte gebaar? Dit zijn natuurlijk twee hele grote inkoppers, maar zo kan ik er nog heel veel opnoemen. Allemaal gewoontes die er in de loop van de tijd ingesleten en ingeslopen zijn.

Het grootste deel van je leven bestaat uit één grote aaneenschakeling van gewoontes. De meeste gewoontes heb je al van kinds af aan geleerd, en zijn je aangeleerd tijdens je opvoeding.

Je gaat er van uit dat dit allemaal goede gewoontes zijn, juist omdat je het van je ouders geleerd hebt. Maar dit hoeft natuurlijk niet altijd het geval te zijn. Tijden veranderen, (technische) mogelijkheden veranderen en daardoor zou je van tijd tot tijd je patroon van gewoontes eens op een rijtje moeten zetten.

Op het moment dat je veel gewoontes hebt die gewoon goed zijn, gewoontes die je ondersteunen in je dagelijkse leven in plaats van tegen te werken, dan voel je jezelf gelukkiger en ben je beter in balans. Als je, daarentegen, veel gewoontes hebt die tegen je werken, dan is de balans weg. De balans voor meer plezier en geluk in je leven.

Goede, gezonde gewoontes

De goede gewoontes zijn diè gewoontes die je ondersteunen in je dagelijkse leven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan overzicht bewaren, georganiseerd werken, gezond eten, sporten, mediteren en zo kan ik nog wel even doorgaan. Deze gezonde gewoontes moet je koesteren omdat ze je helpen om te groeien als persoon en om je gelukkiger te voelen.

Slechte gewoontes

Aan de andere kant heb je de slechte gewoontes. De slechte gewoontes zorgen er meestal voor dat je jezelf niet lekker voelt. Dat je niet lekker in je vel zit. Voor veel mensen is het erg lastig, eigenlijk heel erg confronterend, om deze op te noemen. De slechte gewoontes sieren je vaak niet. Ze werken je dus tegen, en dat weet je maar al te goed. Maar gewoontes zijn gewoontes. Gedurende al die jaren is dit er zo diep ingesleten, dat het erg moeilijk is om dit te veranderen.

Maar om je een beetje op weg te helpen: beloftes breken, té snel ‘ja’ zeggen, roken, drinken, chaotisch leven, ongezonde voeding, negatief zelfbeeld hebben, doemdenken, problemen van anderen op je nek nemen, té veel suikers eten, uitstelgedrag, niet ‘nee’ kunnen zeggen tegen een vette, ongezonde hap, etc. etc. Moet ik nog even doorgaan?

Natuurlijk hebben we allemaal slechte gewoontes. Dat is ook een onderdeel van onze persoonlijkheid en maakt ons tot wat we zijn: Een mens van vlees en bloed met al haar gebreken, maar vooral met goede en positieve kanten. Ook is het een feit dat de ene slechte gewoonte minder impact heeft op je leven dan de andere.

Aanleren of afleren van gewoontes

Of het nu gaat om het afleren van een slechte gewoonte, het aanleren van een nieuwe gewoonte of het veranderen van een slechte gewoonte naar een goede gewoonte, de basis hiervoor is altijd hetzelfde. Maar voordat ik hiermee verder ga, is er allereerst iets anders te doen.

Ik weet hoe moeilijk het is om onder ogen te zien dat je ook slechte gewoontes, slechte eigenschappen hebt. Zoiets toegeven voelt voor veel mensen als een teken van zwakte, terwijl het overgrote deel van je omgeving allang weet dat je een aantal slechte gewoontes hebt. Je zult verbaast zijn als je je omgeving hiernaar vraagt.

Ga allereerst op een rustig moment een lijstje maken. Ik weet het, ik ben dol op lijstjes en voor deze gelegenheid is het ook uitermate geschikt. Verdeel het papier in drie delen: Goede gewoontes die je hebt, slechte gewoontes die je hebt en dus af wilt leren, en goede gewoontes die je aan wilt leren.

• Je begint met het invullen van de goede gewoontes die je al hebt. Deze zal misschien gemakkelijk te vullen zijn.
• Maar dan komt de andere kant van de streep: De slechte gewoontes. Probeer het eerst gewoon zelf, en als je er niet uitkomt ga dan om tafel zitten met je partner of beste vriend/vriendin. Deze heeft vaak een meer onpartijdige kijk op deze zaken, waardoor je wellicht tot andere inzichten komt. Er zijn namelijk ook veel slechte gewoontes die je zelf vaak niet merkt, juist omdat ze er in gesleten en geslopen zijn. Maar bovenal: wees eerlijk tegenover jezelf. Alléén dan krijg je het beste resultaat!
• Als derde  maak je een lijstje met goede en gezonde gewoontes die je graag aan wilt leren.
• Kies uit de lijst één gewoonte die je wilt veranderen, afleren of aanleren. Kies als eerste niet de aller-moeilijkste uit. Begin met iets relatief gemakkelijks.
• Laat je omgeving weten (sociale controle!) dat je deze gewoonte wilt aanleren, afleren of veranderen.
• Concentreer je alléén op deze gewoonte, iedere dag weer, gedurende een maand lang.

Als het lijstje klaar is, ga je beginnen met het volgende eenvoudige 5-stappenplan:

Ik weet het: Klinkt eenvoudig, maar kan ontzettend moeilijk zijn. Daarom wil ik je hieronder een vijftal hele handige tips geven om je te helpen dit te realiseren:

Klein beginnen

Het is ontzettend moeilijk om meerdere gewoontes in hetzelfde tijdsbestek om te vormen of aan te leren. Daarom is het allerbelangrijkste advies: begin klein! Eén gewoonte is genoeg om mee te starten. Maak een keuze uit de lijst, zoals méér sporten of jezelf aanleren om de helft minder te snoepen.

Deze zijn voor de meeste mensen relatief gemakkelijk te realiseren. Op deze manier blijf je gemotiveerd en kun je iedere maand nagenoeg oneindig doorgaan met de lijst. Na een jaar aan jezelf werken, heb je dus 12 nieuwe gewoontes aangeleerd of slechte gewoontes afgeleerd.

Houd een kalender bij

Volgens gedragswetenschappers duurt het aanleren van een nieuwe gewoonte, mits je er iedere dag mee bezig bent, ongeveer 3 weken. Na deze drie weken hoef je er niet meer bij na te denken en is het inderdaad een goede gewoonte geworden. Maar dan moet je er gedurende deze drie weken er wel iedere dag mee bezig zijn, geen enkele dag uitgezonderd.

Hou daarom een kalender bij en vink de dagen af dat je inderdaad bezig was om je gewoonte aan te leren. Wees hierbij streng voor jezelf. Overigens is het bijhouden van de kalender ook iets wat je aan moet leren….

Ken je sterke-, maar ook je zwakke punten

Je kent natuurlijk je sterke punten, maar het zijn juist je zwakke punten die je in de weg kunnen zitten in dit proces. Organiseer jezelf zodat je deze zwakke punten de baas kunt zijn, en kunt blijven. Als je een lekkerbek bent en geen suikers meer wilt eten, ga dan boodschappen doen met een (gezond) gevulde maag. Op deze manier kom je minder snel in de verleiding om dat pak koekjes ook maar te kopen.

Laat je helpen door vrienden en familie

Je kunt het beslist niet alleen. Daarom stond in het 3-stappenplan al aangegeven dat je je omgeving moet gaan inlichten over je goede voornemen.  Dit is niet alleen een vorm van sociale controle, maar ook een steun voor jou. Als je het even niet meer ziet zitten, kun je altijd terugvallen op je omgeving.

Al was het alleen maar even om te bellen en te vertellen wat wilde gaan doen, maar toch maar niet doorzet. Het is een natuurlijk aangeboren eigenschap dat je niet wilt ‘falen’ ten opzichte van de mensen om je heen. Daarom ga je nog beter je best doen. Een steun in rug!

Beloon jezelf!

Voor sommige mensen kan dit een erg zwaar proces zijn, afhankelijk van de keuze die je maakt uit je lijstje. Daarom is het belangrijk dat je jezelf beloont op het moment dat het goed gaat. Als je bijvoorbeeld de hele week iedere dag gesport hebt, ga dan in het weekend lekker uit eten of beloon jezelf met een bezoek aan de sauna. Het leven is een feestje, en dat moet je vooral zo houden. Het heeft geen zin om jezelf alleen maar te pijnigen zonder enige vorm van stimulans en beloning.

Ok, goed idee….en nu?

In het volgende deel geef ik je een hele lijst met gezonde gewoontes om aan te leren. Misschien heb je al een aantal van deze goede gewoontes op je lijstje staan, maar moeten ze nog een beetje bijgewerkt worden. Het lijstje is om je te ondersteunen in het maken van keuzes. Ga snel naar deel 2!

Wat doe jij om jezelf goede gewoontes aan te leren? Heb jij nog trucjes en tips?