Wat is Gastro-Esofagaal Reflux (GERD) of zuurbranden?

Het komt steeds vaker voor dat mensen last hebben van zuurbranden of oprispingen. Het begint wel een epidemie te worden als je ziet dat tot wel 20% van de mensen hier last van hebben. In een eerder artikel heb ik het al gehad over brandend maagzuur. Echter, het is beter om onderscheid te maken tussen brandend maagzuur of GERD.

In dit artikel ga ik het hebben over wat zuurbranden ook wel GERD ofwel gastro-esofagale-reflux genoemd precies is en waardoor het veroorzaakt kan worden.

Wat zijn zuurbranden?

Zuurbranden is in feite een oprisping van de maag, waarbij maagsappen, waaronder maagzuur, in je slokdarm terecht komen. Op zich niet zo erg, maar als het heel regelmatig voorkomt kan het verstrekkende gevolgen hebben voor je lichaam.

Het werkt als volgt:

Op het moment dat jij voedsel doorslikt, verdwijnt dat via je slokdarm naar je maag. Op het moment dat je slikt, gaat de sluitspier, die tussen de maag en de slokdarm zit, even open om het voedsel door te laten, waarna deze zich weer hermetisch sluit. Deze sluitspier zorgt er dus voor dat er geen voedsel terug kan komen in de slokdarm.

Maar nog belangrijker is dat er ook geen maagsappen, waaronder maagzuur, in de slokdarm kan komen. De slokdarm is namelijk niet bestand tegen dit bijtende zuur. Maar als je bijvoorbeeld een overvolle maag hebt, kan het per ongeluk wel eens voorkomen dat je een oprisping hebt, en dat er dus maagsappen in de slokdarm terecht komen.

Dit is op zich niet zo erg, maar als je hier regelmatig last van hebt kan dat een ontstekingsachtige irritatie vertonen in de slokdarm. De irritatie van de slokdarm noemen we Reflux-Esofagitis, en als je regelmatig oprispingen hebt noemen we dat in medische termen Gastro-Esofagaal Reflux, of GERD.

Wie hebben hier last van?

Ongeveer 30% van de Nederlandse volwassenen hebben minimaal één keer per maand last van een oprisping. Ongeveer 10% heeft hier iedere week last van. Vooral zwangere vrouwen kunnen last hebben van GERD, met name in de laatste periode van de zwangerschap. De maag wordt namelijk verdrongen door de groter wordende baarmoeder, waardoor oprispingen nagenoeg onvermijdelijk zijn. Ook mensen die aan astma lijden, hebben een grotere kans op GERD.

Een speciaal geval zijn de kinderen tot 12 maanden. In deze leeftijd is de sluitspier nog niet goed afgesloten, waardoor er regelmatig een oprisping komt. Nadat het kind een jaar geworden is, is de sluitspier volledig ontwikkeld en zal dit nagenoeg niet meer voorkomen.

De symptomen van GERD

Zuurbranden vrij gemakkelijk te herkennen, omdat er vrijwel altijd 2 specifieke symptomen aanwezig zijn:

De oprisping van bitter of zuur smakend vocht in mond en keel, oftewel zuurbranden

Dit treedt met name op in de volgende gevallen:

• Als je voorover buigt
• Als je iets zwaars gaat tillen
• Als je op je rug gaat liggen
• Je hebt hier met name tijdens de nacht last van
• Na een zware maaltijd kun je ook last krijgen van zuurbranden.

Indigestie of Dyspepsie

Dit is een zeer ongemakkelijk gevoel, met name in de maagstreek, met regelmatig braakneigingen en misselijkheid als gevolg.

Andere klachten die voor kunnen komen, altijd in combinatie met de eerder genoemde twee klachten:

• Een verstopte neus, oorsuizen en/of oorpijn
• Aanvallen van de hik
• Een hese stem
• Vooral in de nacht last van piepende ademhaling, chronische hoest en andere ademhalingsproblemen.
• Problemen met slikken, pijn bij het slikken.
• Een hevige en scherpe pijn achter het borstbeen. Dit is met name het geval na een zware maaltijd en als je gaat liggen. Dit gevoel kan gemakkelijk verward worden met een hartaanval.
• Hevige neiging tot overgeven.

Het is dus niet erg moeilijk om voor jezelf een voorlopige diagnose te stellen, omdat de symptomen vrij duidelijk zijn. Als je twijfelt, moet je altijd even contact opnemen met je huisarts. Dit geldt natuurlijk ook als je zelf gewoon denkt GERD te hebben. Je huisarts kan je helpen om van dat vervelende gevoel af te komen, en om verdere schade door het maagzuur in de slokdarm te voorkomen.

Het stellen van de diagnose

Op het moment dat je een afspraak bij de huisarts hebt, met het vermoeden dat je last hebt van zuurbranden, heeft de arts twee manieren tot zijn beschikking om dit te testen en de definitieve diagnose te stellen.

De zuurtest

Om de zuurbranden te meten, kan met een speciale test gedurende 24 uur lang de PH-waarde (is zuurtegraad) gemeten worden in de slokdarm. Om dit te realiseren wordt er gedurende deze 24 uur een klein buisje naar binnen gebracht via de neus.

Een endoscopie

Deze test is de meest gebruikte, meest snelle en meest efficiënte methode om de diagnose te stellen, en eventuele gevolgschade vast te stellen. Dit gebeurt door het inbrengen van een smal buisje via de mond onder een lokale verdoving. Op dit buisje is een kleine camera gemonteerd, waardoor de arts precies kan zien wat er aan de hand is.

Als het nodig mocht zijn, kan de arts op hetzelfde moment een stukje weefsel wegnemen voor verder onderzoek naar de aanwezigheid van microben of eventuele tumoren.

Deze methode, endoscopie genaamd, kan de zuurbranden zelf natuurlijk niet constateren, maar wel de eventuele gevolgschade waardoor én de diagnose gesteld is, én tegelijkertijd de gevolgschade in kaart wordt gebracht. Hierdoor kan er snel en efficiënt behandeld worden.

Mogelijke oorzaken van zuurbranden

Zuurbrand kan allerlei oorzaken hebben. Ten eerste kan het een gevolg zijn van een andere aandoening, zoals in het geval van een maagbreuk waarbij een deel van de maag uitpuilt door het gat tussen de maag zelf en de slokdarm. Daarnaast kan een maagzweer, kanker, ziekte van Crohn triggers zijn voor GERD. Uiteraard zullen deze aandoeningen eerst behandeld moeten worden, voordat de GERD behandeld kan worden.

Daarnaast zijn er ook nog tal van externe factoren die zuurbrand kunnen triggeren:

Voeding

• Onder invloed van bepaalde soorten eten, kan de spanning van de sluitspier tussen de maag en de slokdarm afnemen, waardoor oprispingen gemakkelijker voor kunnen komen.
• Vetrijke maaltijden zorgen voor een daling van de spanning van de spier in de eerder genoemde afsluiting. In heel veel gevallen is de werkelijke oorzaak.
• Bepaalde soorten kruiden kunnen de werking van de sluitspier doen dalen. Denk hierbij aan kruidnagels, ui, look en pepermunt.
• Chocolade heeft dezelfde uitwerking als de eerder genoemde kruiden.
• Er wordt heel vaak gezegd dat pikant eten, citrusdranken en koffie de reden zijn voor oprispingen, maar dat is niet helemaal waar. Wel kan het zo zijn dat als de slokdarm al geïrriteerd is, deze voedingsmiddelen aanleiding kunnen zijn voor een extra irritatie en vergelijkbare klachten kunnen veroorzaken.

Alcohol

Het drinken van alcohol verhoogt niet alleen de zuurgraad in de maag, maar verminderd ook nog eens de werking van de sluitspier tussen maag en slokdarm.

Roken

GERD komt heel vaak voor bij rokers. Roken vertraagt de werking  van de spieren aan de onderzijde van de slokdarm, verhinderd de aanmaak van speeksel om het zuur te neutraliseren en verhoogt ook nog eens de zuurafscheiding zelf. De wetenschap is het nog niet eens of deze effecten nu het gevolg zijn van de nicotine, of één van de andere honderden schadelijke stoffen die in een sigaret zitten.

Overgewicht

De wetenschappers zijn het er niet over eens of overgewicht een directe aanleiding kan zijn voor GERD, maar duidelijk is wel dat als je overgewicht hebt, de GERD ernstiger is.

Geneesmiddelen

Er zijn ook geneesmiddelen die als bijwerking hebben dat ze het risico op GERD verhogen:

• Bisfosfonaten, welke gebruikt worden als medicijn bij Osteoporose
• Antibiotica
• Slaap- en kalmeermiddelen
• Medicijnen die gebruikt worden tegen krampen
• Calciumblokkers
• Non-Steroïdale ontstekingsremmers zoals ibuprofen en aspirine. Met name bij langdurig gebruik wordt het risico op GERD en daarbij een maagzweer fors hoger.

Het voorkomen van zuurbranden

Het is moeilijk te zeggen hoe en waarmee je zuurbrand kunt voorkomen, want voor ieder persoon is de trigger weer anders. Wel kan ik je een lijstje met algemene adviezen geven. Op het moment dat je oprispingen hebt, is het belangrijk om even terug te denken aan wat je hebt gegeten of wat je hebt gedaan. Op deze manier kun je jouw eigen trigger voor GERD vinden, en er wat aan doen.

• Het hoofdeinde van je bed kun je verhogen tot een hoek van ongeveer 30 graden. Als je blokjes van ongeveer 15 hoog onder de achterste poten legt, is dit voldoende. Alléén je hoofd hoger leggen met bijvoorbeeld een extra kussen, stimuleert de GERD alleen maar.
• Als je even een dutje gaat doen na de maaltijd, doe dit dan het liefst in een zittende houding.
• Probeer extreem persen op het toilet tegen te gaan.
• Draag geen nauwsluitende jeans of een korset.
• Doe even geen fitnessoefeningen die je buikspieren moeten trainen. Met name de oefeningen waarbij je moet liggen.
• Matig je alcoholgebruik
• Vermijd extreem hete of extreem koude dranken.
• Rook niet na het eten
• Als je met name tijdens de nacht klachten hebt, is het verstandig om wat vroeger in de avond te eten.
• Vermijd kruiden zoals pepermunt, look, ui en kruidnagels en pikant eten.
• Probeer geen vetrijke maaltijden te eten.
• Vermijd een zeer uitgebreide en zware maaltijd. Je kunt beter wat vaker kleinere porties eten.

Conclusies en aanbevelingen

Op het moment dat je het vermoeden hebt van GERD, neem dan in ieder geval direct even contact op met je huisarts. Je kunt natuurlijk wel zelf goed nadenken over wat bij jou de trigger kan zijn. Op deze manier kan de arts je eventueel een voedingsadvies geven, eventueel naast de normale medische behandeling.

Heb je zelf nog goede aanvullingen op dit artikel? Laat het mij weten door hieronder een reactie achter te laten!