Alles over een bijholteontsteking

In dit artikel staat de bijholteontsteking in het middelpunt van de belangstelling. Hieronder een overzicht van de inhoud van het artikel. Je kan ook op de links klikken, mocht je direct naar het onderwerp willen "scrollen"

1. Anatomische les over bijholtes
2. Wat is een bijholteontsteking?
3. De oorzaken van bijholteontsteking
4. De symptomen van een bijholteontsteking
5. Wat kun je zelf doen?
6. Wanneer naar de huisarts?
7. Behandeling met medicijnen, onder andere Antibiotica
8. Operatieve ingrepen
9. Alternatieve oplossingen
10. Tot slot

In je hoofd zitten verschillende bijholtes die allemaal lucht bevatten. Via een dun buisje naar de neusholte is de druk in je hoofd gelijk aan de druk buiten. Maar als dit gaat ontsteken, en het buisje verstopt raakt, wordt het erg vervelend. Met name een bonkende hoofdpijn en koorts is het gevolg.

We hebben trouwens verschillende bijholtes in ons hoofd. We hebben bijvoorbeeld allemaal wel eens gehoord van een voorhoofdsholteontsteking (mooi woord voor Scrabble, maar dat terzijde). Maar wist je dat een voorhoofdsholteontsteking maar vrij zelden voorkomt? In de meeste gevallen gaat het dan om een kaakholteontsteking. Laten we eerst even kijken waar al deze bijholtes zitten in een stukje anatomie van het hoofd.

1. Anatomische les over bijholtes

We gaan even de schoolbanken in, want niet iedereen weet meer wat de bijholtes zijn, en waar deze precies liggen. Ons hoofd wordt voor het overgrote deel beschermd door onze schedel. Binnen deze schedel bevinden zich allerlei ruimtes. De meest bekende ruimte is natuurlijk de schedelruimte. Dat is de plaats waar onze hersenen zich bevinden. Daarnaast zijn er nog verschillende holtes in je hoofd die alleen maar lucht bevatten, tenminste als alles goed is. Deze ruimtes noemen we ook wel Sinussen, of bijholtes.

Binnen je schedel kennen we 4 bijholtes, dus ruimtes die alleen maar met lucht gevuld zijn:

De Wiggenbeensholten (Sinus Sphenoidicus)
Dit is een ruimte die vrij ver achter de neus ligt. Het is de diepst gelegen holte en ligt bij de schedelbasis, onder de hypofyse.

De Voorhoofdsholten (Sinus Frontalis)
Deze ruimtes zijn heel bekend, omdat ze vaak het onderwerp vormen van een flinke verkoudheid of een ontsteking. De term ‘voorhoofdsholteontsteking’ komt je vast bekend voor. Deze holtes liggen direct boven je ogen. Eentje links en eentje rechts.

De Zeefbeenholten (Sinus Ethmoidicus)
Deze holtes zijn niet erg bekend. Ze liggen in het deel tussen de oogkas en de neus. Als je denkt dat het, net als alle andere bijholtes, gewoon één holte is, dan heb je het mis. De zeefbeenholten bestaan uit een doolhof van heel veel kleine ruimtes die gevuld zijn met lucht.

De Kaakholten (Sinus Maxillaris)
De kaakholten liggen in het zogenaamde bovenkaakbeen. Het bovenkaakbeen is het gedeelte van je gezicht tussen je boventanden en de bovenzijde van je neus. De kaakholten zitten hierin verwerkt, ook hier ééntje aan de linkerkant, en ééntje aan de rechterkant.

Al deze 4 bijholtes zijn gevuld met lucht, en zijn via een heel klein buisje verbonden met de neus. Op deze manier blijft de luchtdruk in de bijholtes gelijk aan de luchtdruk buiten het lichaam. Als dit niet het geval zou zijn, dan komt er onder- of bovendruk in de bijholtes, wat heel erg pijnlijk kan zijn.

Baby’s hebben deze bijholtes nog niet, of zijn nog heel klein. Als het kind 7 jaar is, begint de ontwikkeling van de bijholtes. Een ontwikkeling die afgerond wordt aan het einde van de pubertijd. Met name de holte in de kaak (kaakholte) is bij kinderen erg klein, omdat deze plek in eerste instantie wordt gebruikt bij het wisselen van de tanden. In deze ruimte wordt het nieuwe gebit ontwikkeld.

Alle eerder genoemde bijholten komen allemaal in paren voor. Altijd ééntje aan de linkerzijde van onze schedel, en ééntje aan de rechterzijde van onze schedel.

2. Wat is een bijholteontsteking?

De wanden van al deze eerder genoemde bijholtes zijn bekleed met slijmvlies, net zoals de binnenkant van je neus. Op het moment dat er sprake is van een bijholteontsteking, dan houdt dit in dat dit slijmvlies ontstoken is. Vaak is er sprake van een ontsteking in meerdere bijholtes tegelijkertijd, maar dit hoeft niet.

In de volksmond wordt vaak gesproken over een voorhoofdsholteontsteking, terwijl dit in heel veel gevallen niet de juiste benaming is. Voorhoofdsholteontsteking wordt heel vaak verward met een kaakholteontsteking. Overigens is deze laatste de meest voorkomende bijholte waar mensen last van kunnen krijgen.

Er is een groot verschil tussen een chronische bijholteontsteking en een acute bijholteontsteking.

De acute vorm, Acute Sinusitis, kan tot maximaal 8 weken aanhouden en zal maar een paar keer per jaar voorkomen. In de meeste gevallen duurt het overigens 10 dagen, en soms heb je er niet eens zo vreselijk veel last van.

De chronische vorm, Chronische Sinusitis, is een heel ander verhaal. Deze duurt langer dan 8 weken en zal ongeveer 5 x per jaar voorkomen. In de meeste gevallen duurt de ontsteking 20 dagen of meer. In feite is de ontsteking altijd aanwezig, en zal zo nu en dan even flink van zich laten horen. In veel gevallen is dit het gevolg van een scheef neustussenschot, neuspoliepen, een chronische aandoening aan de luchtwegen of astma.

Een bijholteontsteking wordt heel vaak verward met spanningshoofdpijn of een forse verkoudheid. Natuurlijk zijn er wel een paar gevolgen die overeenkomst vertonen, zoals druk achter je ogen, druk in je ogen, hoofdpijn, of druk in je neus en aan de zijkanten van je hoofd. Maar een Bijholteontsteking kent nog meer symptomen zoals hoesten, verstopte neus, slechte adem en koorts. Hier komen we later in dit artikel op terug.

3. De oorzaken van bijholteontsteking

In veel gevallen ontstaat een bijholteontsteking als gevolg van een simpele verkoudheid. Alle bijholtes staan via een klein buisje in verbinding met de neus, dus bacteriën en virussen kunnen vrij reizen, van en naar de holtes. Maar we spreken uiteindelijk pas van een bijholteontsteking, of een Sinusitis, als het slijmvlies in één of meerder bijholtes geïnfecteerd is door een virussen of bacteriën, en/of ontstoken is.

Maar er zijn meer factoren die meespelen, dan alleen maar het oplopen van een virus of een bacterie. Laten we deze even overzichtelijk op een rijtje zetten:

• Problemen met het gebit, ontstekingen.
• Roken, in verband met irritatie van de slijmvliezen.
• Allergische aandoeningen zoals bijvoorbeeld hooikoorts
• Reeds aanwezige ontstekingen en/of gezwellen in de holte van de neus
• Een afwijkend neustussenschot, dat kleine stukje bot wat tussen de twee neushelften zit.
• Een ademhalingsstelsel waar een verstopping in zit
• Slijmvliezen die van zichzelf al opgezwollen zijn.
• Een eerdere infectie, met bacteriën of virussen, kan een bijholteontsteking uitlokken.
• Een verzwakking van de eigen, natuurlijke, weerstand.

Natuurlijk loop je altijd het risico voor het oplopen van een virus of een bacterie, en in ‘normale’ gevallen zullen deze door de eigen weerstand van het lichaam direct onschadelijk gemaakt worden. Maar bovenstaande factoren kunnen er stuk voor stuk voor zorgen dat dit onschadelijk maken niet, of niet efficiënt genoeg, kan gebeuren. Daardoor ben je uiteindelijk veel vatbaarder voor virussen en bacteriën in het algemeen, wat in dit geval dus kan resulteren in een bijholteontsteking.

4. De symptomen van een bijholteontsteking

Zoals eerder gezegd wordt een bijholteontsteking regelmatig verward met een forse verkoudheid of spanningshoofdpijn. Het is dus zaak om de symptomen goed in de gaten te houden, zodat je actie kan ondernemen die bij de aandoening past.

De symptomen op een rijtje:

• Een wazig zicht, last met het scherpstellen van de ogen
• Regelmatig een bloedneus
• Kleine korstjes in de neus
• Tijdens het kauwen heb je last van pijn in de kiezen, met name bij een kaakholteontsteking.
• Een heftige hoofdpijn achter of boven de ogen. Vaak een ‘bonzende’ hoofdpijn.
• Een vol en drukkend gevoel in het hoofd
• Je ruikt niets meer, of in ieder geval veel minder
• Je proeft niets meer, of in ieder geval veel minder
• Je moet regelmatig niezen en zwaar hoesten.
• Er komt groen slijm, snot, uit je neus
• Je hebt een loopneus
• Je neus zit helemaal verstopt
• Je hebt in meer of mindere mate last van koorts
• In zeldzame gevallen kan de infectie zich verspreiden, wat roodheid en zwellingen rond de ogen als gevolg kan hebben.

Natuurlijk hoeven niet alle symptomen aanwezig te zijn. Let met name op de symptomen die niet ‘normaal’ zijn voor een gewone verkoudheid of ‘normale’ spanningshoofdpijn. Als je de juiste symptomen niet tijdig herkend, en daardoor dus geen actie onderneemt, kan een onschuldige bijholteontsteking chronisch worden en uiteindelijk de oorzaak zijn van permanente gezondheidsklachten.

5. Wat kun je zelf doen?

Je kunt zelf al een aantal dingen doen, wel of niet in combinatie met medicatie, om de genezing te bevorderen en om de pijn te verminderen. We zetten ze even op een rijtje:

Pijnstiller
Om de pijn een beetje te kalmeren, kun je een pijnstiller innemen.

Zout water
Je kunt je neus spoelen met zout water. Het recept: Los hiervoor 9 gram zout op in 1 liter water, of een afgestreken theelepeltje in een groot glas water. Je kunt dit meerdere keren per dag druppelen of opsnuiven. De zoutoplossing is ook kant-en-klaar te krijgen bij de drogist.

Stomen
Als je via je neus de stoom inademt, dan zal het taaie slijm zachter worden en vanzelf gaan vloeien. Doe dit drie maal daags boven een grote kom met heet water. Hang je gezicht boven de kom en dek je achterhoofd af met een doek. Je kunt menthol of kamille toevoegen aan het water, maar de effectiviteit hiervan wordt niet algemeen aangenomen door de medische wetenschap. Ditzelfde geldt ook voor zout. Spoelen met zout daarentegen heeft wél effect! Overigens heeft het stomen op zich geen effect in de snelheid van het herstel. Het heeft alleen effect voor de verlichting van de klachten. Om weer even ‘op adem’ te komen.

Neusdruppels
Het gebruik van een spray of neusdruppels zorgt er voor dat het neusslijmvlies minder dik wordt.

Constante temperatuur
Zorg dat je niet te veel temperatuurswisselingen te verduren krijgt.

Snuiten
Regelmatig snuiten, maar wel heel voorzichtig. Heel hard snuiten zorgt voor irritatie en beschadiging van de slijmvliezen.

Water drinken
Drink heel veel water, dus hydrateer je lichaam. Hierdoor wordt je slijmvlies dunner waardoor het beter kan vloeien.

Niet buigen
Met je hoofd voorover buigen kan voor meer pijn gaan zorgen. De druk op je hoofd wordt dan namelijk groter.

Vermijd een rokerige omgeving
Rook in het algemeen, maar speciaal tabaksrook, geeft een enorme irritatie aan de slijmvliezen. In normale gevallen is dat al erg, maar als je een bijholteontsteking hebt zal dit het genezingsproces beslist niet ten goede komen.

6. Wanneer naar de huisarts?

Hoewel veel mensen niet zo lang zullen wachten om even langs de huisarts te gaan, zijn er toch een paar indicatoren die je vertellen dat het NU tijd is om naar de huisarts te gaan:

• Als je koorts hebt, hoger dan 38 graden
• Als je gebruiker bent van antihistamine. Antihistamine heeft de eigenschap om het slijm te verdikken en de neus uit te drogen. Een hele slechte combinatie met een bijholteontsteking.
• Als je drie keer per jaar, of vaker, last hebt van een bijholteontsteking
• Als de bijholteontsteking na 4 weken niet spontaan verdwijnt, of dat er binnen die periode geen merkbaar herstel optreedt.
• Als er andere symptomen bijkomen, die niet ‘normaal’ zijn voor een bijholteontsteking.

7. Behandeling met medicijnen, onder andere Antibiotica

In bijna 9 van de 10 gevallen zal de bijholteontsteking binnen een periode van 4 weken weer verdwenen zijn. Maar de meeste mensen willen niet zolang wachten: Ze voelen zich naar en ziek, hebben hoofdpijn en worden ernstig gehinderd in hun dagelijkse bezigheden. En de baas zit natuurlijk ook niet te springen om een ziekteverlof van 4 weken. Vandaar dat de gang naar de huisarts altijd snel gedaan wordt.

Als er dan sprake is van een bacteriële infectie, een bacteriële sinusitis, dan zal er waarschijnlijk een antibioticum voorgeschreven worden. Dit is een vooraf bepaalde kuur die beslist afgemaakt moet worden. Doe je dit niet, dan kan de bijholteontsteking weer terug komen in een ernstiger vorm, en zal er weer een antibioticakuur voorgeschreven worden. In zo’n geval moet er een ander antibioticum gebruikt worden in verband met resistentie van de bacteriën.

Maar het gebruik van een antibioticum is beslist niet zaligmakend. Nog sterker, lang niet altijd noodzakelijk. In een wetenschappelijk onderzoek(*), uitgevoerd in Engeland, zijn 240 patiënten met een bijholteontsteking onderzocht. De helft kreeg een antibioticum, en de andere helft kreeg een placebo, een nep-medicijn. Na 10 dagen bleek dat ongeveer de helft van beide testgroepen genezen was, dus binnen beide testgroepen werden dezelfde resultaten bereikt. Conclusie van dit onderzoek: Antibiotica heeft géén toegevoegde waarde in het genezingsproces van een bijholteontsteking. Wel was de genezing iets sneller bij de mensen die ook een Steroïdale Neusspray hadden gebruikt. Antibiotica is dus niet strikt noodzakelijk, behalve dan als er écht sprake is van hele zware klachten.

Alhoewel dit onderzoek uit 2007 stamt, sluit dit prima aan bij de actualiteit van vandaag waar de wetenschap zich meer en meer zorgen gaat maken over het extreem hoge gebruik van antibiotica in verband met de resistentie van bacteriën. Als we steeds maar doorgaan met het ongebreidelde en nutteloze voorschrijven van antibiotica zal de resistentie van bacteriën alleen maar toenemen, tot er een moment komt dat geen enkele bacterie meer reageert op de beperkte hoeveelheid antibiotica die we tot onze beschikking hebben.

Moraal: Probeer dus zoveel mogelijk het gebruik van antibiotica te vermijden, zodat je geen resistentie-problemen hebt op het moment dat je de antibiotica écht nodig hebt, bijvoorbeeld bij een longontsteking of erger…

8. Operatieve ingrepen

Als medicijnen niet helpen, kan er ook operatief ingegrepen worden. Dit zal vooral toegepast worden als er sprake is van een chronische ontsteking of als er verder geen oplossingen meer zijn:

Een LUC-operatie
Als er sprake is van een extreme bijholteontsteking in de kaakbijholten, kan er een zogenaamde LUC-operatie toegepast worden. Hierbij wordt de kaak vanuit het mondgedeelte open gemaakt. Om precies te zijn, onder de bovenlip, en boven de boventanden.

Een operatie die plaatsvindt onder algehele narcose, waarbij het ontstoken slijmvlies wordt verwijdert. Na de operatie heb je vrij weinig pijn, en zal het direct een opluchting geven omdat het zieke slijmvlies weggehaald is. Na de operatie krijg je 2 a 3 hechtingen in je mond, waardoor een eventueel bovengebit even niet prettig is. Na een dag of 3 kun je weer naar huis. In zeldzame gevallen kan het gebeuren dat je een doof gevoel houdt aan de boventanden. Dit verdwijnt vanzelf, maar kan enkele weken tot enkele maanden duren.

Een Antrostomie / Clauoué
Ook dit is een operatieve ingreep in het geval van een ontsteking in de kaakbijholtes. Hierbij wordt een opening gemaakt tussen de kaakholte en de neusholte waardoor er weer vrijelijk lucht in de bijholte kan komen. Via deze zelfde opening kan de bijholte ook heel goed gespoeld worden of eventueel het slijmvlies verwijderd worden. Deze operatie is onder narcose. Als alles goed gaat mag je dezelfde dag weer naar huis.

Een Drainage van de kaakbijholtes
Om de kaakholte een aantal keren per dag te kunnen spoelen, wordt er een klein buisje gelegd tussen de kaakholte en de neusholte. Dit is een relatief eenvoudige ingreep die toegepast wordt in het geval van een bijholteontsteking in de kaak. Voor deze behandeling en operatie blijf je enkele dagen in het ziekenhuis.

Een Drainage van de voorhoofdsholte
In het geval van een voorhoofdsholteontsteking, kan een zelfde soort techniek toegepast worden. In zo’n geval wordt de voorhoofdsholte opengemaakt doormiddel van een kleine sneetje, vlak onder de wenkbrauw. In deze opening worden één of twee kleine buisjes geplaatst om de druk on de bijholte weg te nemen. Deze buisjes blijven daar zitten.

Op deze manier kan de bijholte eventueel ook nog gespoeld worden, mocht dat nodig zijn. Na een paar dagen mag je weer naar huis, maar de buisjes blijven dan nog even zitten voor het geval dat. De ingreep wordt onder narcose gedaan, en na de ingreep heb je waarschijnlijk geen pijn. In feite wordt de situatie na de operatie alleen maar beter omdat je direct verlichting zult voelen: Die bonzende hoofdpijn die je altijd had zal op slag verdwenen zijn.

Het verwijderen van de Ethmiodcellen om neuspoliepen te voorkomen
Deze ethmiodcellen staan meestal aan de basis van het ontstaan van neuspoliepen. Om te voorkomen dat neuspoliepen zich (verder) gaan ontwikkelen kunnen deze ethmiodcellen weggehaald worden. De cellen bevinden zich tussen de bovenzijde van de neus en de oogkas, en zullen dus weggehaald worden via de neusopening. Na de operatie zal de neus zwellingen vertonen en fors gaan bloeden. Na een paar dagen in het ziekenhuis mag je weer naar huis, tenminste als alles naar wens verloopt.

9. Alternatieve oplossingen

Naast de reguliere geneeskunde, bestaan er natuurlijk ook oplossingen in het zogenaamde alternatieve circuit. Hoewel de werking hiervan nog altijd een onderwerp van discussie is, blijkt wel uit de ervaringen van patiënten dat er wel degelijk resultaten worden geboekt. Resultaten zonder het gebruik van antibiotica. Ik wil even twee mogelijkheden noemen:

Homeopathie
Als je toch redelijk snel de ziekte achter de rug wilt hebben, maar geen liefhebber bent van antibiotica, of om een andere reden de regulier geneeskunde geen warm hart toedraagt, kun je een beroep doen op een Homeopaat. Een homeopaat gaat veel verder dan alleen ‘maar’ het probleem oplossen.

Binnen de Homeopathie gaat de behandelaar er van uit dat er altijd een achterliggende oorzaak is. Een ontsteking ontstaat namelijk niet zomaar. Vaak heeft het iets te maken met een verminderde weerstand, een minder efficiënt of slecht werkend immuunsysteem. De medicatie voor pijn en verstoppingen in de bijholten, en dan met name de voorhoofdsholten, is Kalium het meest werkzame middel hiervoor.

Chinese benadering (**)
Binnen de Chinese geneeskunst bestaan ook oplossingen voor ontstekingen van de bijholtes, en dan met name de chronische ontstekingen. De behandeling vindt plaats met behulp van een kruidenmengsel. Het is mij niet duidelijk waaruit dit mengsel bestaat, maar uit de reacties op internet kan ik wel concluderen dat het heel erg effectief is. Na de behandeling ben je een paar weken goed ziek: Je lichaam is zichzelf aan het reinigen en er komen allerlei gekke kleuren slijm uit je neus. Na dit reinigingsproces zou de chronische ontsteking in de meeste gevallen helemaal opgelost zijn, letterlijk en figuurlijk.

10. Tot slot

Bijholteontstekingen komen vrij vaak voor, en in de meeste gevallen lost het probleem zich vanzelf weer op. Maar als je geen tijd of zin hebt om dit op een natuurlijke manier op te lossen, wordt al snel de greep gedaan naar een antibioticum. Het eerder aangegeven onderzoek heeft aangegeven dat een antibioticum helemaal geen toegevoegde waarde heeft in het genezingsproces. Het is mij dan ook volledig onduidelijk waarom dit nog steeds wordt toegepast, ook gezien de recente problematiek omtrent het steeds resistenter worden van bacteriën.

Ik ben een groot voorstander van natuurlijke oplossingen, in ieder géén antibiotica of andere medicijnen. Aan de andere kant heb ik zelf géén ervaring met de homeopathische benadering van deze aandoening, en al helemaal niet met de Chinese benadering.

Als één van jullie daar ervaring mee heeft, hoor ik het heel graag!

(*) Gepubliceerd in de Journal of the American Medical Association (5 december 2007)
(**) http://www.lingzhi.nl/specialisaties/neusaandoeningen/sinusitis/